Η Μνήμη Ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού μετά των Τιμίων Ήλων υπό της Αγίας Ελένης, τιμάται κάθε χρόνο από την Εκκλησία μας στις 6 Μαρτίου. Η Αγία Ελένη (247 – 328 μ.Χ.), μητέρα του πρώτου Χριστιανού αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου Α’ του Μεγάλου (280/288 – 337 μ.Χ.), το έτος 326 μ.Χ.
Τα Τίμια λείψανα της Αγίας Ελένης της Μεγάλης και Ισαποστόλου υποδέχτηκε η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου των Γάτων στην Λεμεσό. Η ιστορική αυτή Μονή ίσως να είναι η αρχαιότερη Μονή της Κύπρου, καθ’ ότι κτίσθηκε από την Μεγάλη Βασίλισσα και Ισαπόστολο Αγία Ελένη, μητέρα του Αγίου Μεγάλου Βασιλέως Κωνσταντίνου. Η Αγία Ελένη στο πέρασμα της για τους Αγίους Τόπους είχε επισκεφθεί το νησί.
Η Αγία Ελένη συνδέεται στενά με την ιστορία της Κύπρου και αυτό φαίνεται όταν στις αρχές του 4ο αιώνα μ.Χ. άρχισε την εύρεση της για τον Τίμιο Σταύρο στην Παλαιστίνη και την μεταφορά Του στην Κωνσταντινούπολη.
Η Μνήμη Ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού μετά των Τιμίων Ήλων υπό της Αγίας Ελένης, τιμάται κάθε χρόνο από την Εκκλησία μας στις 6 Μαρτίου.
Δύο φορές τον χρόνο εορτάζει πανηγυρικά η Εκκλησία μας τον Τίμιον Σταυρόν. Μία για την ανεύρεσή του την 6ην Μαρτίου του 326 μ.Χ. και μία κατά την Ύψωσή του την 14ην Σεπτεμβρίου, στα εγκαίνια του Ναού της Αναστάσεως, που υπάρχει μέχρι σήμερα.
Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα καλοδιατηρημένα παλαιοχριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια, και μάλιστα το μεγαλύτερο σε μέγεθος. Σύμφωνα με την παράδοση, το αρχικό κτίσμα του ναού αυτού ήταν έργο του Μεγάλου Κωνσταντίνου, προκειμένου να εκπληρώσει την επιθυμία της μητέρας του, Αγίας Ελένης.
Μια συγκλονιστική ιστορία έλαβε χώρα στο χωριό Σαράντι στη Μητρόπολη Μορφου, εκεί η αγία Ελένη εμφανίστηκε σε μια γυναίκα που κατάγεται από το χωριό αυτό, που η εκκλησία του είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.
Ο Άγιος Κωνσταντίνος έστειλε την μητέρα του, την Ελένη, στα Ιεροσόλυμα για να ανακαλύψει σε ποιο σημείο βρισκόταν ο Τάφος του Κυρίου και ο Τίμιος Σταυρός Του, γιατί οι Εβραίοι είχαν ρίξει επάνω τους χώματα και τα είχαν θάψει για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος από την ιστορία του Χριστού.
Η βασιλομήτωρ αυγούστα Ελένη, στα τέλη του καλοκαιριού του έτους 326 μ.Χ. ήταν περίπου 80 ετών. Παρ’ όλα αυτά, δεν δίστασε να αναλάβει τους κόπους ενός δύσκολου για την ηλικία της ταξιδιού.
Πώς ανακάλυψε η Αγία Ελένη τον Σταυρό του Κυρίου
Ο Άγιος Κωνσταντίνος έστειλε την μητέρα του, την Ελένη, στα Ιεροσόλυμα για να ανακαλύψει σε ποιο σημείο βρισκόταν ο Τάφος του Κυρίου και ο Τίμιος Σταυρός Του,
γιατί οι Εβραίοι είχαν ρίξει επάνω τους χώματα και τα είχαν θάψει για να εξαφανιστεί κάθε ίχνος από την ιστορία του Χριστού…
