Από αρχαιοτάτων χρόνος ο άνθρωπος αυτά που δεν μπορούσε να καταλάβει και να εξηγήσει, τους έδινε μεταφυσικές εξηγήσεις. Έτσι μπήκαν στη ζωή του ανθρώπου η αστρολογία, η οιωνοσκοπία, η μαντεία, το «μάτιασμα», η γλωσοφαγιά κ.α. Όλα αυτά όμως είναι προλήψεις και δεισιδαιμονίες και είναι αμαρτίες μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, γιατί δείχνουν έλλειψη πίστης, εμπιστοσύνης , στον αληθινό Τριαδικό Θεό. Όλα αυτά ως όργανα του διαβόλου, σκοπό έχουν να αιχμαλωτίσουν τον νου και την καρδιά του ανθρώπου και να κρατήσουν τον άνθρωπο μακριά από τον Θεό.
Το «μάτιασμα» περί του οποίου θα γίνει λόγος, κακώς έχει περαστεί στο κόσμο και ως βασκανία. Άλλο είναι το «μάτιασμα» και άλλο η βασκανία στη γλώσσα των πατέρων. Όταν οι άνθρωποι λένε μάτιασμα και ματιάζομαι, σημαίνει ότι κάποιος τους ζηλεύει , τους φθονεί και ότι μόνο που τους κοιτάζει, μπορεί να τους προκαλέσει κάποιο κακό. Όπως π.χ. σκόνταψα και έπεσα επειδή κάποιος με κοίταξε με ζήλεια. Ενώ στη πραγματικότητα σκόνταψα και έπεσα γιατί κάπου δεν πρόσεξα όσο έπρεπε ή παραπάτησα γιατί δεν τοποθέτησ σωστά το πόδι μου. ‘Η το συνήθες, χασμουριέμαι γιατί κάποιος με μελετάει. Ενώ στη πραγματικότητα χασμουριέμαι για πολλούς άλλους λόγους. Η Εκκλησία όλα αυτά τα απορίπτει και δεν τα δέχεται.
Δεν υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να σου κάνει κακό επειδή σε κοίταξε, σε σκέφτηκε, και σε κακολόγησε από μακριά. Όπως είπαμε όλα αυτά είναι μία μέθοδος του διαβόλου, ο οποίος αν εμείς κάνουμε το λάθος και τα δεχθούμε, τότε ο διάβουλος με «δούρειο ίππο» όλες αυτές τις δεισιδαιμονίες, εισχωρεί μέσα στο νου μας, τον ηγεμόνα της ψυχής μας, και αφού αιχμαλωτίσει τον ηγεμόνα, αιχμαλωτίζει και όλον τον άνθρωπο. Δεισιδαιμονίες είναι και οι διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να γλυτώσουν από το δήθεν μάτιασμα. Διαβάζουν κάποιες ευχές, οι ίδιοι ή κάποια συγγενικά η προσφιλή τους πρόσωπα, χησιμοποιώντας πολλές φορές σταυρούς, λάδια ή και άλλα αντικείμενα. Βάζουν και τον Θεό να συμμετέχει σ’ αυτό το παιχνίδι του διαβόλου. Δεισιδαιμονίες είναι και όλα αυτά που κρεμούν στο λαιμό τους ή και αλλού όπως αυτοκίνητα, άλλα μέσα μεταφοράς, ζώα, σε σπίτια και αλλού. Όπως χάντρες, μάτια, πέτρες, διάφορα φυλακτά, γούρια και ότι ο καθένας επιννοεί ότι θα τον προφυλάξει. Θα μπορούσαμε να πούμε μετά βεβαιότητος ότι όλα αυτά τα μέσα δείχνουν απιστία και είναι ειδωλολατρικά, αφού εμπιστεύομαστε διάφορα αντικείμενα και όχι τον αληθινό Θεό.
Αν δεχόμαστε όλες αυτές τις δεισιδαιμονίες, αμαρτάνομε και με άλλον τρόπο. Αν π.χ. λέμε ότι κάποιος με ζήλεψε επειδή φοράω ωραία ρούχα ή είμαι ωραίος, τότε πέφτω στο πάθος της αυταρέσκειας. Αιτία του πάθους της αυταρέσκειας είναι η υπερηφάνεια, η οποία οδηγεί στην κενοδοξία και ματαιοδοξία. Έτσι επιζητώ να αρέσω στους ανθρώπους και όχι στον Θεό. Ο Χριστός στο ευαγγέλιο του Ιωάννη λέει: «Πως είναι δυνατόν να πιστέψετε την αλήθεια σεις που επιδιώκετε να παίρνετε δόξα και τιμή ο ένας από τον άλλον και δεν ζητείτε την αληθινή δόξα η οποία προέρχεται από τον έναν και αληθινό Θεό;» (Ιω.5,44) Και πάλι ο Χριστός λέει: «Γνωρίσατε την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει από κάθε δεισιδαιμονία , ψέμα και πάθος» (Ιω.8,32) Όταν ανατείλει ο ήλιος τότε διαλύεται κάθε σκοτάδι, όταν ο Χριστός έλθει μέσα στον άνθρωπο διαλύεται κάθε ψεύδος δεισιδαιμονίας, προλείψεων και ψεύδους. Όταν λέμε ότι κάποιοι μας ματιάζουν επειδή μας ζηλεύουν ή μας φθονούν, τότε πέφτουμε στο αμάρτημα της κατάκρισης και του φθόνου. Έτσι το μάτιασμα δεν είναι μόνο δεισιδαιμονία, αλλά κάνει την δουλειά που θέλει ο διάβολος. Να πέφτουμε σε αμαρτίες και να απομακρυνόμαστε από τον Θεό.
Τί είναι όμως αυτό που λέμε βασκανία; Γιατί η Εκκλησία έχει ευχή για την βασκανία, και αυτό έχει μπερδέψει λίγο τους ανθρώπους. Η λέξη βασκανία, βακ-σκανια από το βάσκειν λέγειν που σημαίνει κακολογεί. Βάσκανος είναι ο συκοφάντης, ο κακολόγος, ο φθονερός, ο κακοήθης. (Λεξικό Ιω. Σταματάκου) Βάσκανος είναι αυτός που για κάποιους λόγους φθονεί κάποιον και θέλει να του κάνει κακό. Αυτή η κακή πράξη είναι η βασκανία. Με αυτήν την έννοια χρησιμοποιεί η Εκκλησία την βασκανία. Ως κάτι κακό που σκέφτεται να κάνει κάποιος σε κάποιον άλλον. Όχι με το μάτι επειδή τον κοίταξε μπορεί να του κάνει κακό. Αυτό είναι δεισιδαιμονία. Αλλά επειδή σκέφτεται με πράξη να κάνει κακό. Επειδή ο χριστιανός τα εμπιστεύεται όλα στον Θεό, η Εκκλησία προσεύχεται ώστε ο Θεός να αποτρέψει να γίνει το κακό, όπως ο Θεός γνωρίζει. Η Εκκλησία δεν προσεύχεται για το «κακό μάτι», ότι δηλαδή μπορεί κάποιος να κάνει κακό επειδή κοιτά κάποιον με ζηλοφθονία, δεν τα πιστεύει αυτά η Εκκλησία και τα απορίπτει ως δεισιδαιμονίες, αλλά προσεύχεται ο Θεός να αποτρέψει, να πραγματοποιήσει ο φθονερός άνθρωπος την πράξη που σκέφτεται, ή και αν την κάνει αυτή να μην αποβεί σε κακό. Καθώς λέει ο απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή: «Γνωρίζομε ότι σε εκείνους που αγαπούν τον Θεό όλα, ακόμα και τα φαινομενικά κακά, αποβαίνουν διά το καλό τους» ( Ρωμ.8,28).
Ο χριστιανός πρέπει να αποφεύγει αυτούς τους ανθρώπους που τον φθονούν, όπως λέει ο Μ. Βασίλειος στην ομιλία του περί φθόνου και βασκανίας, και να προσεύχεται με αγάπη στον Θεό γι αυτούς που τον φθονούν και για τον εαυτό του. Στην ευχή της βασκανίας που διαβάζει ο ιερέας, φαίνεται καθαρά, αυτά που αναφέραμε. Λέει η ευχή: « Κύριε ο Θεός ημών, Σύ που είσαι ο παντοκράτωρ και παντοδύναμος, που την επταπλάσιο κάμινο και την φλόγα στην Βαβυλώνα την μετέτρεψες σε δροσιά, και τους τρεις παίδας που σ’ αυτήν είχε ρίξει ο Ναβουχοδονόσωρ τους διαφύλαξες σώους, σε παρακαλούμε έτσι προστάτεψε από κάθε κακό και τον δούλο σου, ώστε αυτός ευεργετημένος από την αγάπη σου να ψάλλει: Ο Κύριος είναι βοηθός μου και δεν φοβάμαι ότι και να μου κάνουν οι άνθρωποι» Έτσι ο χριστιανός εμπιστεύεται τον Θεό και δεν φοβάται τίποτα.
Συμπερασματικά: Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πιστεύει στο «κακό μάτι», το θεωρεί δεισιδαιμονία, όπως και όλα αυτά περί αστρολογίας, μελλοντολογίας, μέντιουμ, οιωνοσκοπία, χαρτομαντεία, καφεμαντεία, γλωσοφαγιά κ.α. Ο χριστιανός δεν πρέπει να ασχολείται με αυτά. Ούτε να φοράει υποτιθέμενα φυλακτά όπως χάντρες , γαλάζια μάτια και κάθε είδους φυλακτά, παρά μόνο τον Σταυρό του Κυρίου που είναι ο «φύλαξ πάσης της οικουμένης». Δεν πρέπει να ξεματιάζει ή να ξεματιάζεται, γιατί αυτά όπως είπαμε είναι δεισιδαιμονίες. Να εμπιστεύεται πλήρως τον Θεό και να προσεύχεται σ’ Αυτόν. Να αγαπά ακόμα και αυτούς που τον μισούν και να γνωρίζει ότι ο Θεός και το κακό μπορεί να το μετατρέψει σε καλό. Ο χριστιανός πρέπει να αγωνίζεται μόνο για τη σωτηρία του. Και αυτή η σωτηρία, περνάει μέσα από τη κάθαρση από την αμαρτία, τον φωτισμό από το Άγιο Πνεύμα και την θέωση την ένωσή του με τον Θεό.