Ο Καθεδρικός Ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής αποτελεί το κόσμημα της Πάρου και γενικότερα των Κυκλάδων.
Η Παναγία η Εκατονταπυλιανή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα μνημεία σε πανορθόδοξη κλίμακα, ενώ παραμένει το σπουδαιότερο παλαιοχριστιανικό μνημείο ως προς το μέγεθος του μετά τον Άγιο Δημήτριο και την Αχειροποίητο Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται για ένα προσκύνημα από τα πλέον φημισμένα. Το συγκεκριμένο προσκύνημα βρίσκεται στο νησί της Πάρου. Κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες του νησιού πηγαίνουν για να προσκυνήσουν τη χάρη της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής. Είναι με κάθε βεβαιότητα ένα από τα πολυσύχναστα μέρη του νησιού, με τον ναό της Εκατονταπυλιανής να βρίσκεται πολή κοντά στο λιμάνι της Πάρου.
Η Παναγία Εκατονταπυλιανή, εκτός από τα θαύματά της είναι γνωστή και για τον θρύλο που τη συνοδεύει. Αυτός σχετίζεται με την Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με παράδοση, λοιπόν, στην εκκλησία υπάρχουν 99 φανερές πόρτες. Όμως, η 100η παραμένει κρυφή μέχρις ότου οι Έλληνες πάρουν πίσω την Πόλη. Από τις 100 πύλες πήρε και το όνομά της Εκατονταπυλιανή.
Παναγία Εκατονταπυλιανή: Η δεύτερη ονομασία της
Υπάρχει, όμως και μια δεύτερη ονομασία, η Καταπολιανή η οποία αναφέρεται στη γεωγραφία του «κατά την πόλιν», προς το μέρος δηλαδή της αρχαίας πόλης.
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της εκκλησίας είναι σχεδόν πανομοιότυπος με εκείνον της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Αυτό οφείλεται στο ότι ο ναός της Εκατονταπυλιανής δημιουργήθηκε από τον Ιγνάτιο, μαθητή του πρωτομάστορα της Αγίας Σοφίας, Ανθέμιο, και αποτελείται από συγκρότημα οικοδομημάτων που αποτελείται από τον κύριο ναό σε σχήμα σταυρού, έξι παρεκκλήσια, τον περίβολο με τα κελιά και το Βαπτιστήριο.
Ο ναός της Εκατονταπυλιανής είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία σε όλο το σύμπλεγμα των Κυκλάδων.