Με ιδιαίτερη λαμπρότητα εορτάστηκε σήμερα, Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου, στον Καθεδρικό Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Νικαίας, η ιερά μνήμη των εν Μικρά Ασία μαρτυρησάντων και τελειωθέντων Νεομαρτύρων κληρικών και λαϊκών πατέρων ημών.
Η 13η Αυγούστου 1922 ,είναι μια μέρα που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Ήταν η μέρα που άρχισε η ταχεία αντίστροφη μέτρηση για την Μικρασιατική Καταστροφή. Ένας Στρατηγός, ο πρώην Α/ΓΕΣ Κωνσταντίνος Ζιαζιάς μ΄ ένα κείμενό του μας το θυμίζει:
Το Μνημείο της Πλατείας Ταξίμ
Αφιέρωμα για την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος, όπως αποφασίστηκε ομόφωνα το 1998 από τη Βουλή των Ελλήνων να τιμάται κάθε χρόνο η 14η Σεπτεμβρίου, πραγματοποιεί η ΕΡΤ.
Στις 13 Οκτωβρίου 1998 δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 2645/1998, με τον οποίον καθιερώθηκε η 14η Σεπτεμβρίου ως ημέρα εθνικής μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το τουρκικό κράτος.
Σήμερα Εκκλησία τιμά τη μνήμη των Αγίων Ιερομαρτύρων μητροπολιτών, αρχιερέων, κληρικών και λαϊκών που βρήκαν φρικτό θάνατο κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειται για κινητή εορτή και γιορτάζεται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου).
Το βράδυ της αποφράδας 27-ης Αυγούστου 1922 γράφονταν ο τραγικός επίλογος μιας εκ των δραματικοτέρων σελίδων της ελληνικής ιστορίας. Και σε τούτη, την αλήστου μνήμης έκφανση του ιστορικού μας γίγνεσθαι, ο κλήρος – αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού λαού – δεν μπορούσε παρά να έχει, την δική του συνδρομή.
Του Σεβ. Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέα
Οι μάχες στο Ματζικέρτ (1071) και στο Μυριοκέφαλο (1176), όπου ο στρατός της αυτοκρατορίας μας, της Κωνσταντινουπόλεως, δέχτηκε μεγάλες απώλειες από τους μουσουλμάνους, διαμόρφωσαν νέα πραγματικότητα στην Μικρά Ασία.
«Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να καταλάβη την Σμύρνην, ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσιν ότι η απόφασις αυτή ελήφθη, διότι εν τη συνειδήσει των διευθυντών το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις της Σμύρνης μετά της Ελλάδος…» (απόσπασμα από το ιστορικό διάγγελμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, που διαβάστηκε στους κατοίκους της Σμύρνης στις 2 Μαΐου 1919 όταν ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάστηκε στην πόλη).
30 Αυγούστου 1922 (με το παλαιό Ημερολόγιο). Αυτή η ημερομηνία έχει χαραχτεί στους Μικρασιάτες προγόνους μας και σε εμάς. Οι Τούρκοι είχαν αρχίσει να πυρπολούν τη Σμύρνη.
