Η Μονή του Οσίου Λουκά, η αποκαλούμενη και ως “Αγιά Σοφιά της Ρούμελης”, συμπεριλαμβάνεται στα μνημεία Παγκόσμια Πολιτιστικής Κληρονομιάς UNESCO ενώ σημαντική υπήρξε η συμβολή της κατά την Εθνεγερσία του 1821.
Στο Μανταμάδο, στο προσκύνημα των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, που γιόρτασε χθες Κυριακή, 30 Απριλίου την επέτειο των εγκαινίων του, χτυπά και η καρδιά ολόκληρης της Μυτιλήνη, καθώς το τριήμερο η προσέλευση των πιστών και από άλλες περιοχές της Ελλάδας είναι μαζική.
Το στεφάνι που πλέκεται την παραμονή της Πρωτομαγιάς είναι το μοναδικό σχεδόν έθιμο, που εξακολουθεί να μας δένει με την παραδοσιακή πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της φύσης με πανάρχαιες ρίζες πλούσια σε εκδηλώσεις σε παλιότερες εποχές. Το στεφάνι κατασκευαζόταν με βέργα από ευλύγιστο και ανθεκτικό ξύλο κρανιάς ή κλήματος και στολιζόταν με λουλούδια και θαλερά κλαδιά από καρποφόρα δέντρα (αμυγδαλιά με αμύγδαλο, συκιά με τα σύκα, ροδιά με ρόδι ) αλλά και στάχυα από σι
Η Λιβαδειά εκτός από τις πηγές της κρύβει και ένα εντυπωσιακό εκκλησάκι που είναι φωλιασμένο στους βράχους της, αυτό της Αγίας Ιερουσαλήμ.
Στην νότια πλευρά της Λιβαδειάς, στο φαράγγι της Κρύας, βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ, χτισμένο στη σπηλιά της Ζωοδόχου Πηγής, μέσα σε απόκρημνους βράχους. Για να φτάσει κανείς στο εκκλησάκι πρέπει να ανέβει περίπου 700 σκαλοπάτια.
Στα μέσα της 3ης χιλιετίας πΧ φαίνεται πως τοποθετούνται οι κρητικές συλλαβικές γραφές, οι αναφερόμενες έως τώρα ως Μινωικές γραφές, δηλαδή 500 χρόνια πριν από την καθιερωμένη άποψη, η οποία τις τοποθετούσε στο 1900 πΧ. Έτσι λοιπόν, οι γραφές αυτές χρονολογούνται παράλληλα με τη γραφή στην κοιλάδα του Ινδού ποταμού περί το 2400 πΧ, ενώ τα Αιγυπτιακά Ιερογλυφικά τοποθετούνται περίπου στο 3000 πΧ.
Ήταν χειμώνας του 1822 – 1823 όταν ο Τούρκος Χασάν Πασάς κατέστρεψε ολοσχερώς το Οροπέδιο Λασιθίου και το ερήμωσε. Κατεβαίνοντας προς τα κάτω, για να σκοτώσει και να αφανίσει όσους Έλληνες βρίσκονταν στο πέρασμά του, κινήθηκε προς την περιοχή του Μιραμπέλλου.
Ο Άγιος Γεώργιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους αγίους της εκκλησίας μας, είναι μεγαλομάρτυρας, διότι και πολλά βασανιστήρια υπέστη από τον άθεο Διοκλητιανό και πολλά θαύματα έκανε, ανέστησε ακόμη και νεκρό, γι’ αυτό και η βασίλισσα, η γυναίκα του Διοκλητιανού Αλεξάνδρα, πίστεψε στο Χριστό και αποκεφαλίστηκε από τον Διοκλητιανό μαζί με τον Άγιο Γεώργιο.
Ο Άγιος Γεώργιος στον Κρουσώνα είναι μια μονόκλιτη βασιλική, που χτίστηκε πριν από την επανάσταση του 1821, από μία ηλικιωμένη και βαθιά θρησκευόμενη Κρουσανιώτισσα με το όνομα Βαρούχενα.
Η εκκλησία χτίστηκε στα ερείπια άλλης παλιότερης εκκλησίας και μικρότερων διαστάσεων εκκλησίας, που ήταν επίσης αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Η ίδρυση της πρώτης εκκλησίας, ανάγεται χρονολογικά στην Α’ Βυζαντινή Περίοδο.
Πίσω από τις δεσποτικές εικόνες του Τέμπλου (του Χριστού, της Θεοτόκου, του Τιμίου Προδρόμου και του Αγίου Γεωργίου), αναγράφεται το έτος 1602, ενώ σε άλλο σημείο του τέμπλου αναγράφεται το έτος 1599. Στην πρόθεση, εντός του Ιερού Βήματος, αναγράφονται τα ονόματα των κτιτόρων της Μονής, Ευθυμίου και Καλλίστου των Αρχιερέων και Δαμιανού, Ιακώβου, Ραφαήλ, Γαβριήλ και Νικηφόρου των Ιερομονάχων.
Ο ναός οικοδομήθηκε το 1846, σε σχέδια του κορυφαίου αρχιτέκτονα του 19-ου αιώνα Δημήτρη Ζέζα, με μείζονος αισθητικής αξίας αναγεννησιακές αγιογραφίες του σπουδαίου μας Ζωγράφου Τάσου Λουκίδη και που φέρει ακέραια την ηθική σφραγίδα του μεγάλου δασκάλου του γένους Γεώργιου Γενναδίου, ο οποίος πρωτοστάτησε στην κατασκευή του και ήταν και ο βασικός οικονομικός χορηγός της ανεγέρσεως του ναού.
