Η ναυμαχία του Αργολικού κόλπου κατά την Ελληνική επανάσταση (8-15 Σεπτεμβρίου 1821)

 

Οι Έλληνες, τον Αύγουστο του 1822 δημιουργούν ένα στρατόπεδο στους Μύλους 3.000 ενόπλων και με ενέδρες, καθιστούν στενότερη την πολιορκία του Ναυπλίου. Ο Σουλτάνος προσπαθώντας να σώσει το πολύ σημαντικό αυτό αστικό κέντρο, κινητοποιεί τον Τουρκικό στόλο, που έδρευε στην Πάτρα και είχε παραμείνει αργός. Διατάσσει τον Καρά Αλή (Καπουδάν Πασα), να ανεφοδιάσει αμέσως το Ναύπλιο. Ο Τουρκικός στόλος αποπλέει από την Πάτρα στις 27 Αυγούστου 1822, βάζοντας πλώρη για τον Αργολικό κόλπο.

Οι Έλληνες πίστεψαν πως πρόθεση του Τουρκικού στόλου, εκτός του ανεφοδιασμού του Ναυπλίου, ήταν και η κατάληψη των Σπετσών που προσφερόταν για απόβαση (1). Αμέσως οι Σπετσιώτες, μέσα σε μια ατμόσφαιρα πανικού και απόγνωσης, μετέφεραν τις οικογένειες και τα παιδιά τους στην Ύδρα, όπου εγκατέστησαν μια μικρή φρουρά 30 ανδρών υπό τον Ιωάννη Μέξη. Το νησί της Ύδρας εκείνες τις μέρες, έχοντας και του πρόσφυγες από τα Μικρασιατικά παράλια, είχε 40.000 ψυχές. Ο ενωμένος ελληνικός στόλος, αποτελούμενος από 60 μικρά πλοία και 10 πυρπολικά, υπό τον Ανδρέα Μιαούλη έπλευσε να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο κίνδυνο.

 

 

Η αναλογία των πλοίων των 2 αντιπάλων ήταν καταφανώς εις βάρος των Ελλήνων, με τους Τούρκους να έχουν 100 πλοία και ανάμεσα τους 7 φρεγάτες και 6 κορβέτες με συντριπτική δύναμη πυρός. Φάνταζε αδύνατη κάθε αντίσταση. Ο Μιαούλης αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο, διέταξε όλο τον Ελληνικό στόλο που είχε παραταχθεί στο Χέλι της Πελοποννησιακής παραλίας, να πλέει πολύ κοντά στην στεριά που τα νερά ήταν αβαθή και δεν μπορούσαν τα μεγάλα Τουρκικά καράβια να πλεύσουν. Αν μικρά Τουρκικά μπρίκια πλησίαζαν προς το Ναύπλιο, τότε θα έκαναν επέμβαση τα ελληνικά πλοία, εμποδίζοντας τον ανεφοδιασμό. Ως συνήθως με τα ελληνικά πολεμικά σχέδια, κανείς Έλληνας δεν πειθάρχησε σε αυτά.

 

Όταν ο Τουρκικός στόλος φάνηκε στον Αργολικό κόλπο, μια μικρή ελληνική μοίρα πλοίων υπό τον Αντώνη Κριεζή, παρακούοντας τις εντολές του Μιαούλη, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στην Τουρκική αρμάδα, πλησιάζοντας και κανονιοβολώντας (2). Η παράτολμη αυτή επίθεση αρχικά έφερε σε σύγχυση τον δυσκίνητο Τουρκικό στόλο, ο οποίος όμως σύντομα ανέλαβε πρωτοβουλία καταδιώκοντας τα μικρά ελληνικά πλοία που κατέφυγαν στα παράλια της μικρής νήσου Δοκού. Εκεί τα ελληνικά πλοία με επιδέξιους χειρισμούς κατάφερναν συνεχώς να ξεφεύγουν οριακά του αντιπάλου τους, ως την στιγμή που ο Πιπίνος κόλλησε ένα πυρπολικό σε ένα από τα πλοία καταδίωξης (3). Η ενέργεια αυτή, αν και χωρίς αποτέλεσμα, πανικόβαλε το σύνολο του Τουρκικού στόλου, που έπαψε την καταδίωξη. Αλλά και τα ελληνικά πλοία αδυνατούσαν να απομακρυνθούν, κινδυνεύοντας με άμεση καταστροφή, βρισκόμενα πολύ κοντά στην στεριά.

Το πρωί της επομένης ξεκίνησε με σειρά Τουρκικών άστοχων κανονιοβολισμών χωρίς αντίκρυσμα. Στις 12.00 το μεσημέρι ο Τουρκικός στόλος προχώρησε αποφασιστικά προς το Ναύπλιο. Τα ελληνικά πλοία υποχώρησαν επιδέξια στα αβαθή νερά του κόλπου περιμένοντας την έλευση του αντίπαλου. Ο Καρα Αλής φοβούμενος τα επικίνδυνα αυτά νερά, γεμάτα υφάλους και ξέρες, και ειδοποιούμενος από τον Γάλλο ναυαρχο Βιελλά (4) ότι στο βάθος του κόλπου ενέδρευαν πυρπολικά, την κρίσιμη στιγμή υποχώρησε, στέλνοντας στο Ναύπλιο απλά μόνο ένα πλοίο ανεφοδιασμού με Αυστριακή σημαία, που αμέσως συνέλαβαν οι Έλληνες. Ο Τουρκικός στόλος έπλευσε τελικά προς την Σούδα για να επισκευάσει τις ζημιές που είχε υποστεί, ανακουφίζοντας τους Έλληνες ναυτικούς και τις οικογένειες τους.

 

Η σημασία της ναυτικής αναμέτρησης που περιγράφηκε υπήρξε ευεργετική για την ελληνική επανάσταση σε πολλά επίπεδα. Πριν από όλα πρόσφερε ουσιαστικά την παράδοση του πολύ σημαντικού κάστρου του Ναυπλίου στους Έλληνες επαναστάτες, ένα στρατιωτικό έρεισμα που θα αποδειχθεί πολύτιμο στα τελευταία κρίσιμα στάδια της επανάστασης.

Με την νικηφόρα ναυμαχία στερεώθηκε η κυριαρχία των Ελλήνων στο Αιγαίο, ενώ ταυτόχρονα ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων ναυτικών, πείθοντας τους ότι μπορούν να αντιπαρατεθούν με τα μικρά τους πλοία κατά των μεγάλων πλοίων των Τούρκων. Τέλος, έσωσε τον άμαχο πληθυσμό της Ύδρας, ενώ απέτρεψε και πιθανή απόβαση και λεηλασία των έρημων Σπετσών.

(1) Βακαλόπουλος, Ιστ. Νέου Ελλην. σελ. 266
(2) Τρικούπης, Ιστ. Ελλ. Επαν. σελ314
(3) 30 Αλγερινοί πήδηξαν τολμηρά μέσα στο πυρπολικό, αποκολλώντας το απο την ναυαρχίδα, χάνοντας την ζωή τους στις φλόγες
(4) Η ανθελληνική επέμβαση του Γάλλου ναυάρχου αναφέρεται απο όλες τις πηγές. Αργότερα λόγω της πολιτείας του ανακλήθηκε απο την Γαλλική κυβέρνηση.

 

1. Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Σπυρίδων Τρικούπης, εκδ. Γιοβάνη

2. Ιστορία του νέου Ελληνισμού, Απόστολος Βακαλόπουλος, εκδ. Σταμούλη, τ. ΣΤ

3. Ιστορία του ελληνικού έθνους, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, εκδ. φροντιστής

4. Ιστορία της επαναστάσεως και αναγεννήσεως της Ελλάδος, Γ. Γ. Γερβίνου, εκδ. Ελευθερη Σκέψις

Ενας φιλλέλην λαμβάνει μέρος και περιγράφει την ναυμαχία

Ο Αμερικάνος φιλλέλην Jarvis συμμετείχε στην ναυμαχία ως απλός ναύτης σε ελληνικό πλοίο. Αργότερα περιέγραψε την εμπειρία του.

"Είδα στον ορίζοντα τον εχθρικό στόλο. Μου έμοιαζε με δάσος απο ψηλόκορμα δένδρα που έπλεε προς το μέρος μας. Εμοιαζαν όλα να έχουν χαθεί. Πίστευα οτι αυτός ο στόλος θα έστελνε στον πάτο του βυθού τα μικρά μας πλοία και θα εισερχόταν θριαμβευτής στον Αργολικό κόλπο...

Ημασταν τώρα πιο κοντά και απαντούσαμε τον εχθρό. Τα πλοία του, έδειχναν πλέον τις πλευρές τους με τις τριπλές σειρές απο κανόνια που έβαλλαν εναντίον μας με μανία. Μεγάλος αριθμός βλημάτων περνούσε μέσα απο τα πανιά μας και έπεφτε στην θάλασσα. Πίδακες από νερό μας πιτσίλιζαν....

Οι Τούρκοι μας βομβάρδιζαν συνεχώς, καθώς περνούσαν και γυρίζωντας πίσω μας έριχναν και με τα πυροβόλα της άλλης πλευράς. Παρ΄ολα αυτά ο αντικειμενικός τους σκοπός να εισέλθουν στον κόλπο, προς μεγάλη μου έκπληξη, ματαιώθηκε...."