Ιατρέ του πόνου μας, Ασκληπιέ, ξεκινώ το εγκωμιό σου, υιέ του Απόλλωνος, που αναδύθηκες μέσα από την θεϊκή Κορωνίδα από το Δώτιο πεδίο, κόρη του Βασίλια Φληγύα Μέγας στην ανθρωπότητα, Κατευναστή των σκληρών δεινών, και έτσι σε καλωσορίζω, Δάσκαλε. Με τον ύμνο αυτό δέομαι προς Εσέ.
Ο Ασκληπιός, υιός της Κορωνίδας και του Απόλλωνος, ήταν ένας ευγενικός θεραπευτής και διδάσκαλος. Τα θεραπευτικά ιερά του ξεπερνούσαν σε αριθμό τα 300 και κάποια από αυτά λειτουργούσαν για περισσότερο από 1000 χρόνια. Από τη Μ.Ασία μέχρι τη Ρώμη οι ασθενείς από όλες τις κοινωνικές τάξεις συνέρρεαν για να θεραπεύσουν ασθένειες σωματικές ψυχολογικές ή πνευματικές που δεν επιδέχονταν άλλη θεραπεία.
Το είδος της θεραπείας που λάμβανε χώρα στα Ασκληπιεία ονομαζόταν "Εγκοίμηση" και είχε ως εξής: Εξαγνισμό μέσω νηστείας, Κάθαρση μέσα από τραγωδίες και Θεραπεία μέσω των ονείρων. Οι αρχαίοι πίστευαν πως ο θεός επισκέπτονταν τον ασθενή με τη μορφή του ή με τη μορφή ζώου (θηριομορφισμός του θεού), ως φίδι, σκύλος ή πετεινός.
Ένα από τα σημαντικότερα Ασκληπιεία της εποχής ήταν η Επίδαυρος. Στην Επίδαυρο αρχικά οι ασθενείς εξαγνίζονταν και έπειτα περίμεναν μέσα στο "άβατον του Ασκληπιού", το πρώτο όνειρο που θα τους επισκεπτόταν. Το Άβατον ήταν ο θάλαμος της ύπνωσης. Κατά την ύπνωση τους στο άβατο, ο ασθενής οδηγείτο σ ένα στενό θάλαμο που τον περιέκλειε σαν μήτρα. Εκεί περίμενε επί ώρες ή επί ημέρες, για το θεραπευτικό όραμα όπου ο Ασκληπιός θα έκανε την εμφάνισή του - ως θεός, άντρας, αγόρι, φίδι ή σκύλος. Ο θεός άγγιζε το σημείο που έπασχε και έδινε συμβουλές στον ασθενή. Έτσι επιτυγχάνονταν η θεραπεία. Αυτή ήταν η λεγόμενη "επιφάνεια", δηλαδή η επίσκεψη του θεού μέσω ενός θεραπευτικού ονείρου.
Το θαυμαστό θέατρο της Επιδαύρου, χωρητικότητας 14.000 ατόμων, κτίστηκε γύρω στο 400 π.Χ, με τις αμοιβές και τα δώρα που εισπράτονταν από τις θεραπείες. Η πρωτοφανής σχέση του θεάτρου με τη θεραπεία, έγκειται στο σκοπό του δράματος, δηλαδή στην Κάθαρση. Κάθαρση είναι η έντονη συναισθηματική, ψυχολογική και σωματική διαδικασία που φέρνει στην επιφάνεια, ενδυναμώνει και αποκαθαίρει τα συναισθήματα. Η Ελλάδα είναι αυτή που δημιούργησε τις δυνατότητες για κάθαρση μέσω της τραγωδίας, του λόγου, και των ιερών τελετουργιών θρήνου και εξαγνισμού. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, σκοπός της τραγωδίας είναι η κάθαρση, ειδικά ο εξαγνισμός μέσω του ελέους και του φόβου. Η Ελληνική τραγωδία δεν δραματοποιεί προσωπικές ιστορίες, αλλά ιστορίες από το συλλογικό ασυνείδητο. Η ίδια η τραγωδία αποτελεί ένα συλλογικό όνειρο ή τελετουργία.
Σύμφωνα με το Νίτσε, η ελληνική τραγωδία επιτυγχάνει την τέλεια ισορροπία ανάμεσα στην απολλώνια εκδήλωση της ονειρικής εικόνας - την οποία συνιστά το έργο και η παράσταση - και σε μια διονυσιακή μέθη – την παράδοση σε συναισθήματα που μας παρασύρουν σε μια υπέρβαση του εαυτού μας. Μας δίνεται ταυτόχρονα και το όνειρο και η εμπειρία της έκστασης στον κόσμο του ονείρο.
Το άτομο που υποφέρει ανίσταται, μεταμορφώνεται, φωτίζεται και διαφωτίζεται, ανακαλύπτωντας πως αποτελεί και ο ίδιος στοιχείο του μύθου. Η θεραπεία είναι το άλμα έξω από τον πόνο και μέσα στον μύθο. Όταν κάποιος βλέπει τον προσωπικό του αγώνα να αντικατοπτρίζεται στην ιστορία ενος μύθου, νιώθει αυτόματα ανακούφιση. Όπως εύστοχα τοποθετήθηκε ο Τζόζεφ Κάμπελ, «η ενοχή είναι αυτό που εξαλείφεται από το μύθο». Το προσωπικό δράμα κάποιου, με ακρίβεια αποτυπωμένο στην δομή μιας αρχαίας ιστορίας, υποδεικνύει σε αυτόν που υποφέρει πως δεν είναι ανώφελος, αλλά μάλλον μια απαραίτητη δοκιμασία που ενέχει κάποιο αιώνιο του ανθρώπινου δράματος.
Μια άλλη μέθοδος προσέγγισης του αρχαίου τρόπου ζωής συνίσταται στην πιστή αναπαραγωγή του τυπικού των μύθων. Μελετώντας προσεκτικά τους μύθους, τους θρύλους και τις αρχαίες παραδόσεις, μπορούμε να εντοπίσουμε το τυπικό για την τέλεση ιεροτελεστιών, τελετουργικών, ευλογιών, προσευχών και δοκιμασιών. «κάθε στοιχείο του μύθου παραμένει ζωντανό: το τυπικό, η πλοκή, ο περιβάλλων χώρος και η αρχαϊκή νοοτροπία ενός χαμένου μέσα στον χρόνο κόσμου. Έτσι, ο αρχαίος κόσμος είναι ανακτήσιμος ...» Οι μύθοι δεν μας αποκαλύπτουν μόνο τα αιώνια θέματα του ανθρώπινου δράματος, αλλά μας μιλούν και για το πώς, πότε, πού, με ποιούς και με τι τρόπο εξελίσσονταν αυτά τα δρώμενα στον αρχαίο κόσμο. Μπορούμε να επιλέξουμε να αναπαραστήσουμε τους μύθους, όχι απορρίπτοντας το παρόν μας για μια επιστροφή στο νεκρό παρελθόν, αλλά με άνετες, απλές και προσαρμοσμένες στην σύγχρονη πραγματικότητα μεθόδους, που αναζωογονούν και ανανεώνουν αυτήν την πραγματικότητα, επιτυγχάνοντας μια σύνθεσή της με το αιώνιο. Όπως ο Λαο τσε δίδασκε «Μείνε με τους αρχαίους, πορεύσου με το Παρόν».
Η κατάδυση στον μύθο είναι εφικτή με διάφορους τρόπους: Με την καθοδήγηση ενος θεραπευτή, με μια τελετουργική προσέγγιση στην Φύση ή με ταξίδια ανά την υφήλιο. Με όποιο τρόπο και αν ακολουθήσουμε μια τέτοια πορεία στα βάθη του μύθου, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο: το άτομο ανακαλύτει την θέση του στο σύμπαν, ο φόβος και η αρνητική επίδραση που ξυπνάει στον καθένα μας η ψυχοπαθολογία μετατρέπεται σε αίσθηση συμμετοχής σ΄έναν αιώνιο, οικουμενικό αγώνα. Στον μύθο μοχθούμε όχι για τον εαυτό μας, αλλα για όλη την Ανθρωπότητα.
Σήμερα, ο άνθρωπος έχει ανάγκη την θεραπεία της ψυχής του, όσο ποτέ άλλoτε. Οι ειδικοί παραδέχονται ότι όλες οι παθήσεις έχουν σημαντικές ψυχοσωματικές διαστάσεις. Πολλές ασθένειες προέρχονται απο την ψυχή. Άλλες φτάνουν στην κορύφωση τους μετά από καιρό, όταν η ψυχή έχει πια αποτύχει να εκφράσει τα συναισθήματα, τις ανάγκες, τις ανισορροπίες και τις διαταραχές της μέσω του σώματος. Κατά συνέπεια οι ψυχοσωματικοί παράγοντες παίζουν κεντρικό ρόλο στην αποκατάσταση της λειτουργίας του ενιαίου συστήματος Σώματος-Νου.
Όπως δίδασκε ο Ιπποκράτης, είναι απολύτως απαραίτητο να αντιμετωπίζεται ο άνθρωπος ως σύνολο, ώστε να επιτευχθεί η σωστή και ολοκληρωμένη θεραπεία κάθε ασθένειας. Η σύγχρονη ιατρική αντιμετωπίζει τα σώματα ως μηχανές προς επιδιόρθωση, αγνοώντας τους περίπλοκους ψυχο-πνευματικούς παράγοντες που διέπουν την εξέλιξη της υγείας μας. Η χρήση των φαρμάκων επιδιώκει μόνο την εξαφάνιση του πόνου, ενώ θα έπρεπε να αφουγκραζόμαστε τι προσπαθούν να μας πουν για την εσωτερική μας κατάσταση.
Για να αφυπνίσουμε τις Θείες δυνάμεις της ίασης στην ζωή μας και να εισέλθουμε στο πεδίο του ζωντανού μύθου, δεν χρειάζεται να εγκαταλείψουμε την ενδεχόμενη πίστη μας στον μονοθεϊσμό ή στον σύγχρονο τρόπο σκέψης. Το μόνο που χρειάζεται είναι να προσωποποιήσουμε την θεραπευτική δύναμη του πρωταρχικού Ενός και να της επιτρέψουμε να εισέλθει εντός μας. Σύμφωνα με τον Πρόκλο, «...ο Ασκληπιός είναι αυτή η πλεύρα του Θείου που αποτρέπει το σύμπαν να ασθενήσει ή να γεράσει, και τα στοιχεία της Φύσης από το να χαλαρώσουν τους άφθαρτους δεσμούς μεταξύ τους».
Ο Ασκληπιός διαθέτει τρία ιερά ζώα-σύμβολα που παίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπευτική διαδικασία: το φίδι, το σκύλο και τον πετεινό.
Το φίδι εκπροσωπεί τη μητέρα Γη, καθώς και κάθε είδους μεταμόρφωση. Σε όλες τις παραδόσεις , εκτός αυτή του ιουδαιο-χριστιανισμού, η μορφή του φιδιού είναι φορέας αγαθοεργών και ευπρόσδεκτων δυνάμεων.Η λατρεία των φιδιών και η σύνδεσή τους με θεραπευτικές ιδιότητες ήταν ευρύτερα γνωστές σε όλη τη μεσογειακή λεκάνη. Ο Ασκληπιός κατείχε αυτή την τέχνη θεραπείας μέσω των φιδιών κυρίως σε συμβολικό επίπεδο. Η αλλαγή του δέρματος του φιδιού συμβόλιζε την εσωτερική αλλαγή και μεταμόρφωση. Όταν ονειρευόμαστε φίδια είναι σαν να εχουμε κοιμηθεί σε άβατον.
Ο Ασκληπιός παριστάνεται κρατώντας μία μεγάλη ράβδο τυλιγμένη με ένα μεγάλο φίδι, καθώς και το, γνωστό σε όλους μας σύμβολο της ιατρικής, Κηρύκειο του Ερμή, είναι η ράβδος γύρω στην οποία ελίσσονται δυο φίδια, που έχουν διττή ιδιότητα μη γνωρίζοντας εκ των προτέρων εάν η επίδραση τους θα είναι ευεργετική ή επιβλαβής και αυτό γιατί εξαρτάται και καθορίζεται πάντα από τις συνθήκες και τη διάθεση του ¨Εγώ¨, που σχετίζεται με τις δυνάμεις του Ασυνείδητου. Εάν το αναδυόμενο υλικό του ασυνείδητου βοηθήσει στην επούλωση και θεραπεία ή εάν προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη βλάβη, εξαρτάται καθαρά από τέσσερεις μεταβλητές: τη στάση του Εγώ μας απέναντι σ αυτό, τους θεούς καθοδηγητές που το βγάζουν στην επιφάνεια βοηθώντας μας να το χρησιμοποιήσουμε, το περιβάλλον και τη κοινωνία που λειτουργούν σαν δοχεία αποθήκευσης υλικού, καθώς και τον τρόπο που αυτό απελευθερώνεται-κατα λάθος, ή απο τραυματική εμπειρία, από διαδική σύγκρουση ή κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετουργιών και ιερών δρώμενων.
«Ότι μας δηλητηριάζει, μπορεί να μας θεραπεύσει. Ότι μας θεραπεύει μπορεί να μας δηλητηριάσει».
Αρχαίος χρησμός του Απόλλωνος.
Ως δεύτερο ζωο του Ασκληπιού συναντάμε τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου, τον σκύλο, ένα ον πιστό και συμπονετικό προς το είδος μας. Ένα ζώο που μπορεί να λειτουργεί ως αγγελιοφόρος μεταξύ των ανθρώπων και του ζωικού βασιλείου. Σύμφωνα με έναν μύθο των Ινδιάνων Σενέκα, όταν οι άνθρωποι πρωτοδοκίμασαν κρέας, τα ζώα εγκατέλειψαν τη μέχρι τότε ενιαία κοινωνία και ανέπτυξαν διαφορετικές γλώσσες. Τότε ο Δημιουργός έδωσε ως δώρο στους ανθρώπους τον σκύλο, ώστε να υπάρχει πάντα ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ αυτών και της υπόλοιπης Φύσης. Ο σκύλος συχνά σε πολλές δοξασίες είχε τον ρόλο του ψυχοπομπού. Είναι τα πιό κατάλληλα ζώα να μας οδηγήσουν στον κόσμο των πνευμάτων, γιατί έχουν την ικανότητα να ακολουθούν την αλάνθαστη διαισθησή τους.
Το τρίτο ιερό ζώο του Ασκληπιού, και πιο προτιμητέο για θυσίες ήταν ο πετεινός. Για την ακρίβεια ο πετεινός θυσιάζοταν μόνο στον Ασκληπιό και σε κανέναν άλλον θεό. Ο πετεινός είναι το ζώο που δρασκελίζει το γιν και το γιανγκ, το φως και το σκοτάδι, την ημέρα και την νύχτα. Μας αφυπνίζει την συνειδητότητα ξυπνώντας μας στο λυκαυγές, και μας αποσπά από τα όνειρα, τα όνειρα εκείνα μέσα από τα οποία θεράπευε ο Ασκληπιός, φέρνοντας στην επιφάνεια της συνειδητότητας τον ίδιο τον πυρήνα της οδύνης. Το εγερτήριο σάλπισμα του, αφυπνίζει σηματοδοτώντας την απομάκρυνση από τα όνειρα, συμβολίζει την αποτελεσματική παρέμβαση του θεραπευτή, που βγάζει από το σκοτάδι του ασυνειδήτου, την πάθηση και την επαφή με το Θείο και τα εκθέτει στο λαμπρό φως της επίγνωσης και της διαθεσιμότητας.
Ο Σωκράτης και ο μαθητής του Πλάτωνας, πίστευαν στις δυνάμεις του Ασκληπιού. Ο Πλάτων δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στις τελευταίες στιγμές του μεγάλου φιλοσόφου λόγω ότι ήταν ασθενής. Την προηγούμενη μέρα, ο Σωκράτης συμβούλεψε τον Πλάτωνα «να απευθυνθεί στο ιερό του Ασκληπιού για να θεραπευτεί, αλλά να μην ξεχάσει όταν θα ξυπνούσε θεραπευόμενος από την ασθένεια να θυσίαζε έναν πετεινό». Ο Σωκράτης πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας του μέρας με τους μαθητές του, λέγοντας τους ότι ο θάνατος δεν είναι τίποτα άλλο πάρα ο διαχωρισμός της ψυχής απο το σώμα. Ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος μας άφησε λέγοντας ότι ο θάνατος είναι η θεραπεία του πόνου της ψυχής.
Η θεραπεία της ψυχής πρέπει να ξεκινά από την μικρή μας ηλικία, και να σταματά μόνο με τον θάνατο μας. Ο ύπνος, δίδυμος αδερφος του θανάτου, μας χαρίζει απλόχερα τα όνειρα. Τα όνειρα δεν έχουν ούτε χρόνο, ούτε συγκεκριμένη πηγή, προέρχονται από εκεί που έχουμε στρέψει την προσοχή της ύπαρξής μας. Άλλοτε μας θεραπέυουν, και άλλοτε μας οδηγούν σε περίεργα μονοπάτια. Είναι πολλοί αυτοί που ταξίδεψαν μέσα από τα όνειρα τους, ή είδαν ένα πιθανό σενάριο του μέλλοντος τους, άλλοι εγκλωβίστηκαν στο αστρικό ή μεσο-αστρικό πεδίο, που βασιλεύει ο πρίγκιπας της πλάνης, και πλανεύτηκαν με όσα είδαν, ώντας βέβαιοι οτι έζησαν κάτι το αληθινό. Ο ύπνος μας φέρνει σε επαφή με έναν κόσμο γεματό πιθανότητες που μπορούν να υλοποιηθούν στο παρόν μας. Είναι η μόνη αληθινή διέξοδος της ψυχής όσο βρίσκεται στο υλικό σώμα, και ο μόνος τρόπος για να λάβει πραγματικές πληροφορίες απο κοσμικά επίπεδα που την βοηθούν να διατηρήσει τον προεπιλεγμένο από την ίδια, δρόμο της επί γης, αφού η λήθη μας απαγορεύει συνειδητά να θυμηθούμε τα συμβάντα ανάμεσα στις ενσαρκώσεις μας. Με λίγα λόγια, όταν το σώμα ξυπνά, το αληθινό μέρος της ψυχής κοιμάται. Όταν το σώμα κοιμάται, τότε η αφύπνιση ξεκινά.
Τα όνειρα είναι ζωντανές εμπειρίες της ψυχής και ως προσωπικές ψυχικές μας εμπειρίες πρέπει να αντιμετωπίζονται, αντί να αναλύονται απλώς και να ερμηνεύονται. Η ανάλυση θα πρέπει να υποστηρίζει και να καθοδηγεί την εμπειρία του ονείρου, όχι να την υποκαθιστά. Όταν ξυπνάμε το πρωί, θα έχουμε όφελος αν ρωτήσουμε τον εαυτό μας: « τι έκανα στα όνειρα εχθές το βράδυ;» αντί του «Πως να ερμηνεύσω το όνειρο αυτο;»
Πρέπει να εγκαταλείψουμε τον συνηθισμένο χώρο και χρόνο της καθημερινότητας μας. Να βρούμε γαλήνια μέρη μέσα στην φύση, στα δάση, στην θάλασσα ή στο βουνό. Μακριά απο ότι μας αναγκαζεί να είμαστε δούλοι της καθημερινότητας μας. Αυτός ο χώρος ο άγνωστος ας γίνει το ιερό μας, ας γίνει η μήτρα του άβατου ιερού μας. Με σύγχρονους όρους, η κάθαρση μπορεί να απαιτεί αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η νηστεία και άλλων περιορισμών. Την σωματική αποκάθαρση με λούσιμο και άλλες μορφές καθαρισμού συμπεριλαμβανομένης της εφίδρωσης, του ατμόλουτρου, της απλής και καθαρής ενδυμασίας. Την αποχή από το σεξ, το διάβασμα, την τηλεόραση και από αλλες παρόμοιες καθημερινές δραστηριότητες, με παράλληλη εισαγωγή άλλων, όπως το περπάτημα, ο διαλογισμός, η τήρηση σιωπής και ότι άλλο μας απομακρύνει από τις παρεμβολές του καθημερινού βίου. Τέτοιες ολοκληρωμένες πρακτικές που αφορούν το σώμα και το πνεύμα, είναι καταλυτικές για μια εμπειρία «υπό συνθήκες ύψιστης αφύπνισης».
Αυτές οι τεχνικές επιφέρουν «αυτοσυγκέντρωση και επαφή με το Παρόν», η οποία όταν είναι αρκετά ισχυρή, οδηγεί σε ένα άλλο επίπεδο συνειδητότητας. Με άλλα λόγια η Κάθαρση απαιτεί την πλήρη κατάργηση των ορίων που συνήθως θέτει το Εγώ μας. Κατά την διάρκεια της τελέτης, τα όρια θα επαναπροσδιοριστούν κατά τρόπο που να εξυπηρετούν καλύτερα την υγεία και τις λειτουργίες μας
Μετά την Κάθαρση, την ανάπαυση και την πλήρη αποστασιοποίηση από την καθημερινότητα, μπορούμε να εισέλθουμε στο άβατο, στον ιδιαίτερο χώρο που είναι αφιερωμένος στην συνάντηση με το υπερ-ατομικό. Μπαίνουμε ντυμένοι ως ικέτες πλησιάζοντας την ύψιστη δύναμη ξυπόλυτοι, πλησιάζουμε τον Θεο απαλλαγμένοι από κάθε τι ενδεικτικό αυτής της εγκόσμιας ταυτότητας. Έτσι με την πίστη ότι ο Θεός, ο Λόγος, η Υπέρτατη δύναμη, γνωρίζει πλέον ποιοί πραγματικά είμαστε και τι ακριβώς έχουμε ανάγκη, προσφέροντας μας μια πιό ολοκληρωμένη ταυτότητα.
Υπάρχουν πολλες μορφές «θεμελιωδών ιεροτελεστιών». Αναζήτηση οραματισμού, πνευματικοί χοροί, ψαλμοί, βαθύς διαλογισμός, προσκύνημα σε ιερούς τόπους, κοπιαστικές ή επικίνδυνες εξορμήσεις στην φύση, ακόμη και ακραίες προκλήσεις, όλα αυτά μπορεί να συνιστούν μια θεμελιώδη ιεροτελεστία.
Η θεραπεία της ψυχής απαλύνει τον πόνο της.
Ο ύπνος, μας δίνει απαντήσεις και λύσεις όταν η σύγχρονη ιατρική δεν μπορεί να βοηθήσει. Λίγο πριν κοιμηθούμε, στο τέλος της ημέρας και λίγο πριν πεθάνουμε, στο τέλος της ζωής μας, εκείνες οι λιγοστές στιγμές, είναι τόσο σήμαντικες, όσο είναι ολόκληρη η μέρα μας, και η όλη η ζώη μας, γιατί ο ύπνος και ο θάνατος θα μας δώσουν την θεραπεία και τις απαντήσεις που χρειάζεται η ψύχη μας.
Αφιερώστε τον χρόνο πριν από τον ύπνο σας, σε σκέψεις που δεν αφορούν το παρελθόν ή το μέλλον, μην αποκοιμηθείτε ψάχνοντας για λύσεις στα προβληματά σας, μην κάνετε σκέψεις κα εικασίες για οτιδήποτε και κλείσουν τα βλέφαρα σας έτσι.. Δεν πρέπει! Κοιμηθείτε χώρις σκέψεις και άγχος, με την σιγουριά που αποκοιμιέται ένα μωρό στην αγκαλιά της μητέρας του. Οι λύσεις, οι απαντήσεις και οι θεραπείες, θα σας επισκεφτούν.
...ας εισέλθει...
...έχει δέκα μέρες...
...να εισέλθει, αφού πλυθεί...
...για να ελευθερωθεί, πρέπει να εξαγνιστεί πλήρως...
...με λευκό χιτώνα και με θειάφι, και με δάφνη...
...με ταινίες στα μαλλία που θα επιτρέψουν την πλήρη κάθαρση...
...ας πλησιάζει τον θεό...
Στο μεγάλο άβατο, στο εγκοιμητήριο...
Με αγνές λευκές θυσίες, στολισμένες με κλάδους ελιάς...
Μήτε δαχτυλίδια-σφραγίδες, μήτε ζώνη, μήτε...
...ξυπόλυτος...
...ας εισέλθει!
(Περιγραφή από το Ασκληπιείο της Περγάμου της εποχής του Γαληνού...)