«Τοῖς ἐν σκότει ἁμαρτημάτων πορευομένοις φῶς ἀνέτειλας, Χριστέ, τῷ καιρῷ τῆς ἐγκρατείας».
Μία πορεία εἶναι ἡ ζωή τοῦ κάθε ἀνθρώπου, τμῆμα τῆς ὁποίας ἀποτελεῖ καί ἡ παρούσα περίοδος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Καί ὅπως κάθε ἐπίγεια πορεία, γιά νά εἶναι ἀσφαλής, ἀπαραίτητη προϋπόθεση εἶναι ἡ ὕπαρξη φωτός πού θά ἐπιτρέπει στόν ὁδοιπόρο νά βλέπει καί νά ἀποφεύγει τίς κακοτοπιές τοῦ δρόμου καί τούς κάθε εἴδους κινδύνους πού ἐλλοχεύουν, ἔτσι καί στήν πνευματική πορεία πού διανύει ὁ κάθε ἄνθρωπος, ὁ κάθε πιστός, κατά τή διάρκεια τῆς ἐπίγειας ζωῆς του σκότος καί φῶς εἶναι τά δύο στοιχεῖα πού ἐναλλάσσονται καί καθορίζουν τήν ἔκβαση τῆς πορείας.
Τό σκότος, σύμφωνα μέ τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν εἶναι κάτι αὐτοτελές καί αὐθύπαρκτο· σκότος εἶναι ἡ ἔλλειψη καί ἡ ἀπουσία τοῦ φωτός, ὅπως συμβαίνει καί στή φυσική μας ζωή, ὁπότε ἡ ἀπουσία τοῦ ἡλίου ἤ τοῦ τεχνητοῦ φωτός προσδιορίζεται ὡς σκότος. Ἔτσι τό σκότος στήν πνευματική πορεία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀπουσίας τοῦ πνευματικοῦ φωτός, τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης, τοῦ Χριστοῦ. Σκότος εἶναι ἡ πραγματικότητα πού δημιουργεῖται στή ζωή μας ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας, ἡ ὁποία ὡς ἀντίθετο τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἁγιότητος, πού εἶναι τά χαρακτηριστικά γνωρίσματα τοῦ Θεοῦ, ἐκδιώκει τόν Θεό ἀπό τή ζωή μας, καθώς δέν μπορεῖ νά συνυπάρχει μέ τήν ἁμαρτία.
Καί μπορεῖ, βεβαίως, ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Χριστοῦ νά ἔχει βγάλει τόν ἄνθρωπο ἀπό τήν «χώρα καί σκιά θανάτου» στήν ὁποία βρισκόταν σύμφωνα μέ τόν προφήτη πρίν ἀπό τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, ὅμως αὐτό δέν σημαίνει πώς ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι μέ τήν προσωπική μας συμπεριφορά, μέ τά προσωπικά μας λάθη, μέ τά προσωπικά μας ἁμαρτήματα δέν συσκοτίζουμε πολύ συχνά ἑκούσια ἤ ἀκούσια τή ζωή μας καί τήν πορεία μας τήν πνευματική.
Ὅμως, ἄν μία ἐπίγεια πορεία εἶναι πολύ δύσκολη χωρίς τήν ὕπαρξη φωτός, μία πνευματική πορεία εἶναι ἀδύνατη· γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός, γνωρίζοντας τήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία, μᾶς προσφέρει τό φῶς του προκειμένου νά μᾶς διευκολύνει σ’ αὐτή τήν πορεία μας καί νά μᾶς βοηθήσει νά φθάσουμε πρός Αὐτόν πού εἶναι τό φῶς τοῦ κόσμου. Αὐτή τήν πραγματικότητα ἐπιβεβαιώνει καί ὁ ἱερός ὑμνογράφος λέγοντας· «τοῖς ἐν σκότει ἁμαρτημάτων πορευομένοις φῶς ἀνέτειλας, Χριστέ, τῷ καιρῷ τῆς ἐγκρατείας».
Ἀλλά ποιό εἶναι αὐτό τό φῶς πού ἀνατέλλει ὁ Χριστός γιά ὅλους ἐμᾶς τούς ἀσθενεῖς καί ἀδύναμους ἀνθρώπους, πού βαδίζουμε στό σκοτάδι τῶν ἁμαρτημάτων; Εἶναι πρωτίστως τό φῶς τοῦ ἴδιου Χριστοῦ πού ἐμφανίζεται καί φωτίζει τήν πορεία μας μέσα ἀπό τίς ἀκολουθίες καί τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι ὅμως καί οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας πού ἔζησαν μέσα στό φῶς τοῦ Χριστοῦ, καθώς ἡ ζωή τους ἦταν ἀπαλλαγμένη ἀπό τήν ἁμαρτία, καθώς ἡ ζωή τους ἦταν ἕνας διαρκής ἀγώνας κατά τῆς ἁμαρτίας καί μία διαρκής προσπάθεια νά γίνουν μέτοχοι τοῦ θείου φωτός.
Ἕναν τέτοιο ἅγιο, ἕναν ἅγιο πλήρη θείου φωτός καί διδάσκαλο τοῦ ἀκτίστου φωτός τιμᾶ καί γεραίρει σήμερα, δεύτερη Κυριακή τῶν Νηστειῶν, ἡ Ἐκκλησία μας. Τιμᾶ καί προβάλλει τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, πού μέ τήν παρουσία καί τήν ἄσκησή του σ’ αὐτόν ἐδῶ τόν τόπο, τή Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου Βεροίας, ἁγίασε τήν περιοχή μας. Τιμᾶ καί προβάλλει τόν ἅγιο Γρηγόριο ὡς φωτεινό φάρο πού φωτίζει τήν πνευματική πορεία κάθε πιστοῦ τόν ἅγιο πού εἶχε κάνει διαρκές αἴτημα τῆς προσευχῆς του τό θεῖο φῶς, ἐπαναλαμβάνοντας καθημερινά, νύκτα καί ἡμέρα, τή σύντομη ἀλλά τόσο περιεκτική ἱκεσία «φώτισόν μου τό σκότος, φώτισόν μου τό σκότος». Τιμᾶ καί προβάλλει τόν ἅγιο Γρηγόριο ὡς φῶς πνευματικό, πού διαλύει τό σκότος τῆς ἁμαρτίας καί φωτίζει τίς ὁδούς ὅσων ζητοῦν τή μεσιτεία καί τή βοήθειά του στόν πνευματικό τους ἀγώνα, ἀλλά καί ὅσους μελετοῦν τά συγγράμματά του καί διδάσκονται ἀπό αὐτά. Τόν τιμᾶ καί τόν προβάλλει ἡ Ἐκκλησία μας καί ἰδιαιτέρως ἡ τοπική Ἐκκλησία, γιατί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀξιώθηκε μέ τήν προσευχή καί μέ τή διαρκῆ προσπάθεια νά καθάρει τήν ψυχή του ἀπό κάθε ρύπο καί κάθε κηλίδα ἁμαρτίας καί ἔχοντας καθαρό τόν νοῦ καί τήν ψυχή του ἀξιώθηκε νά δεῖ καί μέ τά αἰσθητά καί ὑλικά μάτια του τό ὑπεραισθητό καί ἄυλο φῶς τῆς θεότητος, σύμφωνα μέ τόν μακαρισμό τοῦ Κυρίου ὅτι «μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται».
Ἀδελφοί μου, σέ μία ἐποχή πού τό σκότος τῆς ποικιλόμορφης καί ποικιλώνυμης ἁμαρτίας προσπαθεῖ νά συσκοτίσει τή ζωή μας καί τήν πορεία μας ἡ παρουσία τῶν ἁγίων μας πού μέ τή ζωή, τό ἔργο, τά συγγράμματα καί τήν ἀγιότητα τοῦ βίου τους μεταλαμπαδεύουν τό φῶς τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅ,τι πιό πολύτιμο μᾶς χάρισε καί μᾶς χαρίζει ὁ Θεός. Ἄς μήν ἀφήσουμε τήν εὐκαιρία αὐτή ἀνεκμετάλλευτη· ἄς ἀξιοποιήσουμε τό φῶς τῶν ἁγίων μας, ἄς ἀξιοποιήσουμε τή δική τους ἐμπειρία τῆς μεθέξεως τοῦ θείου φωτός γιά νά προχωρήσουμε πρός τόν Θεό, μή παραλείποντας ποτέ νά ἐπαναλαμβάνουμε καί ἐμεῖς τήν ἱκεσία τοῦ ἑορταζομένου σήμερα μεγάλου πατρός τῆς Ἐκκλησίας μας ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, «φώτισόν μου τό σκότος», ἐπικαλούμενοι πάντοτε τήν πρεσβεία καί τή μεσιτεία του στόν Θεό.
Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων