Σήμερα, Δευτέρα 29 Μαΐου, σύμφωνα με το εορτολόγιο του 2023 τιμάται η μνήμη του της Αγίας Θεοδοσίας της παρθενομάρτυρος, του Αγίου Ολβιανού επισκόπου πόλεως Ανέου και της Αγίας Υπομονής.
Σήμερα, σύμφωνα με το εορτολόγιο, έχουν γιορτή οι:
- Θεοδοσία, Θεοδόσω
- Ολιβιανός, Ολβιανός, Ολιβία, Ολίβια *
* Υπάρχουν και άλλες ημερομηνίες που γιορτάζει αυτό το όνομα.
Αγίας Θεοδοσίας η παρθενομάρτυρας
Η Αγία Θεοδοσία καταγόταν από την Τύρο της Φοινίκης και δεν είχε μόνο παρθενικό σώμα, αλλά και παρθενική ψυχή.
Από ηλικία 18 χρονών, έλαμπε για το ζήλο και τη θερμή της πίστη, ανάμεσα στις νεαρές ειδωλολάτρισσες γυναίκες. Αυτό καταγγέλθηκε στον άρχοντα Ουρβανό, που με κάθε δελεαστικό τρόπο προσπάθησε να την πείσει να αρνηθεί το Χριστό. Όμως η παρθένος Θεοδοσία έμεινε αμετακίνητη στο Ιερό της πιστεύω. Ο Ουρβανός, βλέποντας την αδάμαστη επιμονή της, εξοργίστηκε και με θηριώδη τρόπο έσπασε τα κόκκαλά της και πριόνισε τις σάρκες της. Έπειτα, την πλησίασε και της πρότεινε να αλλαξοπιστήσει, έστω και την τελευταία στιγμή, και αυτός θα θεράπευε αμέσως τις πληγές της.
Η Θεοδοσία μισοπεθαμένη απάντησε: «Είμαι χριστιανή». Τότε ο τύραννος διέταξε και την έριξαν στη θάλασσα, οπού και παρέδωσε το πνεύμα της.
Απολυτίκιον
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς δόσιν θεόσδοτον, τὴν παρθενίαν τὴν σήν, ἀγῶσιν ἀθλήσεως, Θεοδοσία σεμνή, τῷ Λόγῳ προσήγαγες· ὅθεν πρὸς ἀθανάτους, μεταστᾶσα νυμφῶνας, πρέσβευε Ἀθληφόρε, τῷ Δεσπότῃ τῶν ὅλων, ῥυσθῆναι ἐκ πολυτρόπων, ἡμᾶς συμπτώσεων.
Αγία Υπομονή
Η Ελένη Δραγάση-Παλαιολόγου ή Αγία Υπομονή περ. 1372 - 13 ή 23 Μαρτίου 1450) ήταν κόρη του Σέρβου δεσπὀτη Κονσταντίν Ντράγκας Ντεγιάνοβιτς (Κωνσταντίνος Δραγάσης), σύζυγος του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου και μητέρα των δύο τελευταίων Βυζαντινών αυτοκρατόρων, του Ιωάννη Η΄ και του Κωνσταντίνου ΙΑ΄.
Υπηρέτησε ως αντιβασιλέας μετά τον θάνατο του γιου της Ιωάννη Η΄ το 1448 έως το 1449.
Τιμάται ως αγία από την ορθόδοξη εκκλησία, με το μοναστικό της όνομα Υπομονή.
Η αυτοκράτειρα Ελένη γεννήθηκε το 1372 στη Σερβία κι ήταν κόρη του Σέρβου δεσπότη Κωνσταντίνου Δραγάση Ντεγιάνοβιτς, 5ου απογόνου του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, ο οποίος σκοτώθηκε το 1395 στη μάχη του Ρόβινε της Ρουμανίας.
Παντρεύτηκε το 1392 τον Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγο με τον οποίο απέκτησαν εννιά παιδιά, όμως το 1399 έχασαν τρία από επιδημία (τον Μιχαήλ γεν. το 1398 και δύο κόρες). Τα έξι που επέζησαν ήταν όλα αγόρια. Ο μεγαλύτερος Ιωάννης Η΄ (γεν. 1392) έγινε αυτοκράτορας, ο Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος (γεν. 1396) δεσπότης του Μυστρά, ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος (γεν. το 1400) δεσπότης της Θεσσαλονίκης, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ (γεν. 1405) αυτοκράτορας, ο Δημήτριος Β΄ Παλαιολόγος (γεν. 1407) επίσης δεσπότης του Μυστρά και ο μικρότερος Θωμάς Παλαιολόγος (γεν. 1409) δεσπότης του Μωρέως, διοικώντας την Πάτρα.
Ως γυναίκα κι αυτοκράτειρα, κατά τον φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό τον αποκαλούμενο Πλήθωνα, διακρινόταν για τη σωφροσύνη της και τη δικαιοσύνη της. Με τα καλύτερα λόγια την περιγράφει και ο ιστορικός Γεώργιος Σφραντζής.
Ο σύζυγός της Μανουήλ Β΄ λίγο πριν πεθάνει έγινε το 1425 μοναχός με το όνομα Ματθαίος. Μετά τον θάνατό του έγινε και η ίδια μοναχή στη Μονή της Κυρά Μάρθας της Κωνσταντινούπολης, παίρνοντας το όνομα Υπομονή. Ήταν μια μοναχή σαν όλες τις άλλες και, ακόμη και αν ήταν αυτοκράτειρα, έκανε όλα τα διακονήματα στο μοναστήρι. Ωστόσο πολλοί τη συμβουλεύονταν κι ιδιαίτερα οι γιοί της.
Βοήθησε να ιδρυθεί ο οίκος ευγηρίας «Η ελπίδα των απελπισμένων» στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου (του τιμίου Προδρόμου) της Πέτρας, όπου φυλασσόταν το σκήνωμα του Αγίου Παταπίου.
Όταν το 1448 πέθανε ο μεγαλύτερος γιος της, αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄, η διαδοχή του έγινε αντικείμενο σύγκρουσης ανάμεσα στον μεγαλύτερο εν ζωή Κωνσταντίνο ΙΑ΄ και τον φιλόδοξο αλλά επαρμένο και φιλότουρκο Δημήτριο Β΄. Η σοφή μητέρα, που ήξερε ότι ο Κωνσταντίνος ήταν πιο άξιος, συγκράτησε τον Δημήτριο, που έσπευσε πρώτος στην Κωνσταντινούπολη, και μεσολάβησε για την ομαλή διαδοχή στον Κωνσταντίνο, πείθοντας ακόμα και τον οθωμανό σουλτάνο Μουράτ Β΄ να τον αποδεχθεί. Τα κατάφερε και ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ ανέλαβε ως αυτοκράτορας την ημέρα των Φώτων, 6 Ιανουαρίου 1449 στο Μυστρά.
Απεβίωσε στις 13 (ή 23) Μαρτίου του 1450, 3 χρόνια πριν η Κωνσταντινούπολη, πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, πέσει στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων, έπειτα από μακρά πολιορκία. Στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο γιος της Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος απεβίωσε στη μάχη.
Η αυτοκράτειρα Ελένη ετάφη στη μονή του Παντοκράτορoς Χριστού στην Κωνσταντινούπολη, όπου ετάφησαν ο σύζυγός της Μανουήλ Β΄ και τα 3 από τα παιδιά τους (εκ των οποίων τα 2 ήταν μοναχοί).