Με το όνομα αυτό αναφέρονται είτε εικόνα της Θεοτόκου είτε ναός αφιερωμένος σ’ αυτή. Η παράδοση δημιουργήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στον τόπο όπου υπάρχει ο ναός Παναγία του Μπαλουκλί ή Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί.

Όταν μετά από λίγα χρόνια ο απλός στρατιώτης έγινε ο τρανός αυτοκράτορας Λέων ο Μέγας, έκτισε στην περιοχή μεγαλόπρεπο ναό προς τιμή της Θεοτόκου και τον ονόμασε «Πηγή». Φρόντισε ιδιαίτερα τη θαυματουργή πηγή που έγινε πια το αγίασμα του ναού. Η χάρις της Παναγίας και η θαυματουργός επίδραση του αγιάσματός της κατέστησαν σύντομα το ναό μεγάλο προσκυνηματικό κέντρο.

Τον ένατο αιώνα ο υμνογράφος Ιωσήφ συνέθεσε ειδικό ύμνο προς τη Θεοτόκο που τον ονόμασε «Ζωοδόχος Πηγή». Έκτοτε επεκράτησε και το προσωνύμιο αυτό για την Παναγία. Σε ανάμνηση των εγκαινίων του ναού η Ορθόδοξη Εκκλησία καθιέρωσε γιορτή την Παρασκευή της Διακαινησίμου.

Το 559 ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός, θεραπευμένος από λιθίαση κάνοντας χρήση του νερού της Πηγής, ανακαίνισε το ναό και έκτισε γύρω του ανδρικό μοναστήρι με υλικά που είχαν περισσέψει από την Αγιά Σοφιά. Ο ναός καταστράφηκε και ανοικοδομήθηκε πολλές φορές. Η πέμπτη και τελευταία φορά ανοικοδόμησής του ήταν 1830. Στην αυλή του ναού θάβονται οι Οικουμενικοί Πατριάρχες.

Ο ναός αποκαλείται συνήθως «Παναγία Μπαλουκλί». Το επίθετο είναι τούρκικο και προέρχεται από τη λέξη μπαλούκ που σημαίνει ψάρι. Σύμφωνα με την παράδοση όταν η Πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων, η είδηση έφτασε στον ηγούμενο του μοναστηριού καθώς τηγάνιζε ψάρια. Ο ηγούμενος δεν μπορούσε να πιστέψει πως η Παναγιά επέτρεψε να πέσει η πόλη της στα χέρια των αλλοθρήσκων και είπε: «Μόνο αν αυτά τα μισοτηγανισμένα ψάρια ζωντανέψουν θα το πιστέψω». Αμέσως τα ψάρια πετάχτηκαν από το τηγάνι, έπεσαν στο νερό του αγιάσματος και κολυμπούσαν. Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την παράδοση, επτά ψάρια, που φαίνονται σαν μισοτιγανισμένα, κολυμπούν στο αγίασμα της Παναγίας της Μπαλουκλιώτισσας ή Ζωοδόχου Πηγής της Κωνσταντινούπολης!