Το πρώτο, πού κάνει κάθε άνθρωπος, όταν τον καλέση ο Θεός στην επίγνωσί Του, είναι να ερευνήση με ακρίβεια τον εαυτό του για να ιδή, ότι πράγματι στην ζωή του πολλές ενέργειες του ήσαν έξω από το θέλημα του Θεού. Και από αυτή την στιγμή αρχίζει το έργο της μετανοίας. Η μετάνοια αρχίζει από την κατάπαυσι της αμαρτωλής ζωής και φθάνει μέχρι αυτής της θεώσεως, η οποία δεν έχει τέλος.
Βλέποντας ο Γέροντας [Ιωσήφ ο Ησυχαστής (1898-1959)] την υπερβολικήν προθυμίαν του δόκιμου Χαράλαμπου [ο μετέπειτα Ιερομόναχος, ηγούμενος της Μονής Διονυσίου, π. Χαράλαμπος (1908-2001)], μια μέρα τον προσκαλεί ιδιαιτέρως και του λέγει:
– Εκεί πάνω σε κείνα τα βράχια που βλέπεις, έχει μιαν μικρήν σπηλιά. Σε διαβεβαιώ ότι είναι παράδεισος. Λοιπόν θα σκαρφαλώσης να πας εκεί και θα μείνης μέχρι να σε φωνάξω. Εντάξει;
– Να ’ναι ευλογημένο, Γέροντα.
Βάζε μετάνοια συνεχώς όταν σφάλεις και μη χάνεις καιρό, του Γέροντα Ιωσήφ του Ησυχαστού.
Έλαβα, παιδί μου, την επιστολή σου, και είδα σ’ αυτή την ανησυχία σου.
Όμως μη λυπάσαι, παιδί μου. Μην ανησυχείς τόσο. Και αν πάλι έπεσες, πάλι σήκω. Ονομάσθηκες ουρανοδρόμος. Δεν είναι, παράξενο να σκοντάφτει εκείνος που τρέχει. Μόνον χρειάζεται να έχει υπομονή και μετάνοια κάθε στιγμή.
Μη ξενίζεσαι, τέκνον μου. Έτσι είναι ο μοναχός. Ο βίος τού μονάχου είναι μαρτύριον διαρκές. Ο γλυκύς Ιησούς μέσα εις τας θλίψεις γνωρίζεται. Και μόλις θα τον ζήτησης, θα σου προβάλη τας θλίψεις. Η αγάπη Του είναι μέσα στα βάσανα. Ολίγον μέλι σου δείχνει και αποκάτω έχει κρύψει ολόκληρον αποθήκην πικρίας. Προηγείται το μέλι της χάριτος και ακολουθεί η πικρία των πειρασμών.
Πρόσεχε να μήν κατακρίνεις. Διότι από αυτό παραχωρεί ο Θεός και φεύγει η Χάρη και σε αφήνει ο Κύριος να πέφτεις, να ταπεινώνεσαι, να βλέπεις τα δικά σου σφάλματα. Αλλ’ όταν υποχωρεί η Χάρη για να δοκιμαστεί ο άνθρωπος, τότε γίνονται όλα σαρκικά και πέφτει η ψυχή.
