Το πρώτο και μοναδικό θεματικό μουσείο άλατος στην Ελλάδα λειτουργεί εδώ και λίγες ημέρες στην Τουρλίδα του Μεσολογγίου, μέσα στις αλυκές και δίπλα από την λιμνοθάλασσα.
Το μουσείο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του κέντρου λόγου και τέχνης «Διέξοδος» και ο ιδρυτής του κέντρου, Νίκος Κορδόσης, περιγράφει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τις προσπάθειες που έγιναν για τη λειτουργία του, αλλά και τον πλούτο των εκθεμάτων του.
Ειδικότερα, ο Νίκος Κορδόσης λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι «ο επισκέπτης του μουσείου θα μάθει οτιδήποτε σχετίζεται με το αλάτι από την πρώτη εμφάνισή του στον πλανήτη, μέχρι τις μέρες μας, δηλαδή τη σχέση του με την οικονομία, την υγεία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το περιβάλλον, τον τουρισμό και τη θρησκεία.»
Παράλληλα, αναφέρει ότι «θα πληροφορηθεί για τις 14.000 χρήσεις του, θα γνωρίσει τα είδη των αλατιών, την ποικιλία των χρωμάτων τους και της κοκκομετρίας τους» και προσθέτει: «Θα πληροφορηθεί για τις ενεργείς και εγκαταλειμμένες αλυκές όλης της χώρας. Θα δει έργα τέχνης καλλιτεχνών εμπνευσμένων από το αλάτι, αλλά και τη μοναδική, γνωστή στην Ελλάδα, συλλογή 1.500 αλατιέρων που χρονολογούνται από το 1800 μέχρι τις μέρες μας. Ανεβαίνοντας στο παρατηρητήριο θα παρακολουθήσει τη διαδικασία καλλιέργειας και παραγωγής του αλατιού, θα δει τα παλιά μηχανήματα συγκομιδής του και θα απολαύσει τη μαγεία της λιμνοθάλασσας και τη ζωή των εκατοντάδων σπάνιων πτηνών που ενδημούν στον εξαιρετικό υδροβιότοπο της περιοχής. Επίσης, θα πληροφορηθεί για τις αλυκές όλης της Ελλάδος, αλλά και για την ιστορία των αλυκών Μεσολογγίου που χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα.»
Μάλιστα, όπως τονίζει ο Νίκος Κορδόσης, «η ιερή πόλη του Μεσολογγίου, είναι απόλυτα συνυφασμένη με το αλάτι, όχι μόνο διότι εκατοντάδες οικογένειες ζουν από αυτό, αλλά και διότι στις αλυκές του Μεσολογγίου καλλιεργείται και εξορύσσεται το 65% της ελληνικής παραγωγής. Άλλωστε, μόνο οι έμπειροι αλυκάριοι του Μεσολογγίου γνωρίζουν πώς και πότε θα συλλέξουν, χωρίς μηχανήματα, αλλά μόνο με τα χέρια τους, το καλύτερο αλάτι του κόσμου, που είναι η γνωστή αφρίνα, δηλαδή ο ανθός του αλατιού.»
Όσον αφορά στη συλλογή των εκθεμάτων του μουσείου, ο Νίκος Κορδόσης, λέει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ:
«Η δική μου ενασχόληση και της γυναίκας μου με το αλάτι ξεκινά το 2007. Ήταν η χρονιά που αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε την πρώτη σχετική με το αλάτι έκθεση. Από τότε άρχισε και η συγκρότηση των συλλογών από θαλασσινά και ορυκτά αλάτια, από αλάτια σε διάφορα χρώματα και κοκκομετρίες, από φωτογραφίες και παλαιά έγγραφα, από παλαιά μηχανήματα και εργαλεία, έργα τέχνης από αλάτι καθώς και η συλλογή 1.500 αλατιέρων που χρονολογούνται από το 1800 μέχρι τις μέρες μας.»
Περιγράφοντας ο Νίκος Κορδόσης στο ΑΠΕ – ΜΠΕ τις προσπάθειες που κατεβλήθησαν για την ίδρυση και λειτουργία του μουσείου άλατος στο Μεσολόγγι, επισημαίνει: «Κάθε χρόνο η κορυφαία εκδήλωση του κοινωφελούς πολιτιστικού οργανισμού της “Διεξόδου” που πραγματοποιούμε στους χώρους του ιστορικού της μουσείου είναι αυτή των εορτών της Εξόδου, την οποία προετοιμάζουμε δύο – τρία χρόνια πριν.
Έτσι λοιπόν αναζητώντας το 2007 με τη σύντροφο της ζωής μου και συνοδοιπόρο του ονείρου μου, Δέσποινα Κανελλή, ποια εκδήλωση θα διοργανώναμε το 2010, η Δέσποινα είχε την ιδέα για μια έκθεση σχετική με το αλάτι.
Εγώ προσωπικά, που έπαιζα μέσα στα τηγάνια των αλυκών του Μεσολογγίου από την ηλικία των πέντε χρόνων, το μόνο που ήξερα για το αλάτι ήταν ότι το χρώμα του είναι λευκό και ότι το χρησιμοποιούμε για να νοστιμίζει το φαγητό. Πέραν αυτού τίποτε άλλο.
Όταν όμως με πληροφόρησε για όλες τις παραμέτρους και για τις 14.000 χρήσεις του εντυπωσιάστηκα και αμέσως συμφώνησα για τη διοργάνωση μιας ανάλογης έκθεσης, με τον τίτλο “Αλάτι – Ο λευκός θησαυρός”. Μια έκθεση, η οποία τελικά πραγματοποιήθηκε το 2010 τόσο ως ιστορική όσο και ως εικαστική.
Η έκθεση αυτή κατά το διάστημα της τρίμηνης λειτουργίας της υποδέχθηκε περισσότερους από 7.500 επισκέπτες. Έναν αριθμό που θα το ζήλευαν πολλά από τα μεγάλα μουσεία του αθηναϊκού κέντρου.
Το γεγονός αυτό που ήταν πρωτόγνωρο για μουσείο της περιφέρειας, σε συνδυασμό και με το ότι η “Διέξοδος” δεν είχε μόνο την τεχνογνωσία, αλλά κατείχε και όλο το αναγκαίο πληροφοριακό και εκθεσιακό υλικό για τον εμπλουτισμό ενός ανάλογου θεματικού μουσείου, αποτέλεσε την αιτία το δημοτικό συμβούλιο Μεσολογγίου να υιοθετήσει την ιδέα μας, παραχωρώντας ένα πεπαλαιωμένο το κτίριο της δεκαετίας του 1930 που είχαμε εντοπίσει και το οποίο μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο εμείς θα το μετατρέπαμε σε μουσείο άλατος.»
Σε αυτό το σημείο ο Νίκος Κορδόσης σημειώνει ότι «το μουσείο άλατος, όπως και το ιστορικό μουσείο της “Διεξόδου”, δημιουργήθηκε χωρίς επιδοτήσεις και υπαγωγή του σε οιασδήποτε μορφής εθνικό ή ευρωπαϊκό πρόγραμμα, αλλά μόνο με την ψυχή και τις οικονομίες του ιδρυτή της “Διεξόδου” και της οικογενείας του, την υποστήριξη του δήμου της πόλης και την έμπρακτη αγάπη των συνεργατών και των φίλων του.»
Κατά την διάρκεια των εγκαινίων του μουσείου, ο δήμαρχος Μεσολογγίου, Κώστας Λύρος, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «το μουσείο άλατος ξεκίνησε από την ασίγαστη δημιουργικότητα του Νίκου Κορδόση, με αρωγό το δήμο μας που υποστηρίζει το εγχείρημα, ενώ οι συνθέσεις του έχουν μια ιδιότυπη φωνή που μιλά απ' ευθείας στην καρδιά των ντόπιων και είναι βέβαιο πως θα ενθουσιάσει κάθε επισκέπτη με την μοναδικότητά του.»
Στο μεταξύ, με αφορμή την πρωτοβουλία του κέντρου λόγου και τέχνης, «Διέξοδος», για τη λειτουργία του μουσείου, ο Νίκος Κορδόσης μιλά στο ΑΠΕ – ΜΠΕ για τις δραστηριότητές του:
«Η “Διέξοδος” είναι ένας κοινωφελής ιδιωτικός πολιτιστικός οργανισμός που ξεκίνησε το 1999 ως το κέντρο λόγου και τέχνης, αλλά με την πάροδο του χρόνου μετεξελίχτηκε σε ιστορικό μουσείο που λειτουργεί στο προεπαναστατικό σπίτι του αρχηγού της Φρουράς των Μεσολογγιτών κατά την ηρωική Έξοδο του 1826, Θανάση Ραζή-Κότσικα, στεγάζοντας το όραμα μιας αληθινής δι-εξόδου προς την ελευθερία της σύγχρονης δημιουργικής και πολιτιστικής έκφρασης των κατοίκων του Μεσολογγίου και της ευρύτερης Δυτικής Ελλάδας.
Πρόκειται δηλαδή για έναν δυναμικό κοινωφελή πολιτιστικό οργανισμό, με πάμπολλες συλλογές που αριθμούν 7.000 τεκμήρια και κειμήλια από τον 4ο π.Χ αιώνα μέχρι τις μέρες μας και που περιοδικά εκτίθενται στους χώρους του. Χώροι μέσα στους οποίους μπαίνει ο κόσμος, και κυρίως οι νέοι, όχι μόνο ως θεατής, αλλά σαν συμμέτοχος μιας ολόκληρης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Χώροι πολιτισμού, όπου οι άνθρωποι που δεν αρκούνται στην καθημερινότητα βρίσκουν πραγματική διέξοδο, οι καλλιτέχνες τον ιδανικό μέρος για να εκθέτουν τα έργα τους, να χαρίζουν την απόλαυση της μουσικής τους και οι άνθρωποι του πνεύματος να εκφράζουν τις γνώσεις τους και το απόσταγμα των σκέψεών τους.
Το 2014, η “Διέξοδος” ίδρυσε σε ένα δεύτερο νεοκλασικό κτίριο του 1866 πολιτιστική βιβλιοθήκη που λειτουργεί ως παράρτημα του κεντρικού της μουσείου, ενώ στη συνέχεια δημιούργησε έναν ξενώνα τέχνης για τη φιλοξενία των προσκεκλημένων του πολιτιστικού της οργανισμού.
Για την πρωτόγνωρη και πολυδιάστατη αυτή δραστηριότητα έχουν απονεμηθεί στη “Διέξοδο” και τον ιδρυτή της πολλά βραβεία και έπαινοι, μεταξύ των οποίων το χρυσό μετάλλιο της ιερής πόλης του Μεσολογγίου και το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.»
Τέλος, να σημειωθεί ότι το μουσείο άλατος λειτουργεί όλες τις μέρες της εβδομάδος (εκτός Δευτέρας και Τρίτης) από τις 11 το πρωί μέχρι τις 6 το απόγευμα.