Tο 2003, ο Επίτροπος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών των ΗΠΑ...Michael Copps, είχε προβλέψει αυτό που σήμερα όλος ο πλανήτης, γνωρίζει στην πράξη: Τα ευρυζωνικά δίκτυα είναι για τον 21ο αιώνα ό,τι ήταν για τον 19ο οι δρόμοι, τα κανάλια και οι σιδηροδρομικές γραμμές και για τον 20ό τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και τα ταχύτατα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Σήμερα, 15 χρόνια μετά, η ισότιμη πρόσβαση στο Διαδίκτυο έχει αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, ενώ, για πρώτη φορά στην ιστορία του, ο πλανήτης μαθαίνει τον όρο «digital inclusion», τη συμμετοχή, δηλαδή, ανθρώπων και οργανισμών στην ψηφιακή δραστηριότητα χωρίς διακρίσεις. Την ίδια στιγμή, μαζί με τον δείκτη νοημοσύνης (IQ) ο κόσμος μαθαίνει να μετρά το DQ, την ψηφιακή νοημοσύνη, αποδεικνύοντας ότι η τεχνολογία είναι ικανή να μετασχηματίσει τον κόσμο όπως τον ξέραμε μέχρι σήμερα.
Από την ψηφιακά «ανώριμη» υποσαχάρια Αφρική μέχρι τους παγκόσμιους ψηφιακούς πρωταθλητές του κόσμου, τα ευρυζωνικά δίκτυα αποτελούν έναν ασφαλή δρόμο για τον εκδημοκρατισμό της οικονομίας, της κοινωνίας και της διακυβέρνησης. Επιχειρηματίες από τη μια άκρη του κόσμου, κάτοικοι απομακρυσμένων και δυσπρόσιτων περιοχών, που μπορεί να μην έχουν καν σήμα στο κινητό, πωλούν online τα προϊόντα τους. Μαθητές από κάθε γωνιά της Γης μπορούν να περιηγούνται ψηφιακά στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Πολίτες ψηφίζουν από τον καναπέ του σπιτιού τους ή συμπληρώνουν και αποστέλλουν τη φορολογική τους δήλωση ηλεκτρονικά σε λιγότερο από πέντε λεπτά. Αποκτούν πρόσβαση στον ηλεκτρονικό ιατρικό τους φάκελο ή ανοίγουν επιχείρηση από το σαλόνι τους σε 20 λεπτά.
Σε αυτό το νέο παγκόσμιο ψηφιακό μοντέλο, το αποτύπωμα της Ελλάδας δείχνει να παραμένει ασθενές. Ωστόσο, αν και η χώρα μας απέχει από τους λεγόμενους «digital masters» του πλανήτη, σταδιακά αναπτύσσει αντανακλαστικά, που ανταποκρίνονται στη νέα τεχνολογική πραγματικότητα.
Ναι, η Ελλάδα απέχει πολύ από την Εσθονία, η οποία με την υιοθέτηση της ψηφιακής υπογραφής κατάφερε να εξοικονομήσει 2% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου 500 εκατ. δολάρια, ποσό που ισούται με τις αμυντικές της δαπάνες. Ωστόσο, η ψηφιακή υπογραφή δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία για το ελληνικό Δημόσιο.
Η πιλοτική λειτουργία του συστήματος ψηφιακών εγγράφων και υπογραφής σε ένα μόνο ελληνικό Υπουργείο έφερε την πρώτη εβδομάδα μείωση 6%-7% στις δαπάνες για μελάνι και χαρτί, με την εκτιμώμενη εξοικονόμηση από την επέκταση σε όλο το Δημόσιο να εκτιμάται σε 400 εκατ. ευρώ ετησίως.
Ο Έλληνας πολίτης γίνεται σταδιακά πιο ώριμος ψηφιακά
Υπάρχει, επίσης, μια παράμετρος του Δείκτη DESI (Digital Economy and Society Index), του εργαλείου με το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση μετρά την ψηφιακή ωριμότητα των κρατών-μελών της, όπου η ελληνική επίδοση κρύβει μια ευχάριστη έκπληξη: στον τομέα των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, το ποσοστό των Ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου που έχουν υποβάλει ή λάβει συμπληρωμένα έντυπα από τη δημόσια διοίκηση online είναι πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (38%).
Ο Έλληνας πολίτης γίνεται σταδιακά πιο ώριμος ψηφιακά, αποκτά ψηφιακή εγγραματοσύνη, διεκδικεί καλύτερες ηλεκτρονικές υπηρεσίες, ωθώντας τη δημόσια διοίκηση να επιταχύνει τον τεχνολογικό βηματισμό της και να ανατρέψει τη σημερινή εικόνα με τις χαμηλές επιδόσεις στην παροχή ηλεκτρονικών δημόσιων υπηρεσιών: μόνο 5/100 έντυπα προσυμπληρώνονται, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 49/100. Άλλωστε, στην Εσθονία, το 2013, η συμμόρφωση των πολιτών στο e-Government ήταν τόσο μεγάλη που οδήγησε σε μείωση των φορολογικών συντελεστών.
H Ψηφιακή εποχή είναι εδώ
Την εικόνα μιας κοινωνίας που είναι έτοιμη να επιβιβαστεί στο τρένο της ψηφιακής εποχής δίνουν για την Ελλάδα και άλλα στοιχεία του ίδιου Δείκτη (DESI): για παράδειγμα, οι Έλληνες χρησιμοποιούν πιο ενεργά το Διαδίκτυο για ψηφιακό περιεχόμενο σε σχέση με τους άλλους Ευρωπαίους.
Στην επιχειρηματικότητα, οι ελληνικές εταιρείες δείχνουν να οξύνουν τα ψηφιακά τους αντανακλαστικά, αφού όλο και περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς διαύλους πωλήσεων, ενώ ο μέσος κύκλος εργασιών από e-πωλήσεις αυξάνεται ταχύτατα. Σημαντική για την ψηφιακή ωριμότητα του ελληνικού επιχειρείν είναι η διαπίστωση ότι στον Δείκτη «Ψηφιακή Ένταση» (που μετρά τη χρήση τεχνολογιών και ηλεκτρονικού εμπορίου), οι εταιρείες στον μεταποιητικό τομέα σημειώνουν ελαφρώς υψηλότερη βαθμολογία (12 %) από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (11%). Παράλληλα, δε, οι εγχώριες επιχειρήσεις αξιοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για εμπορικούς σκοπούς εξίσου με τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Εργατικό δυναμικό και ψηφιακή κοινωνία για έναν καλύτερο κόσμο
Την εικόνα μιας ενεργής ψηφιακά κοινωνίας και επιχειρηματικότητας, συμπληρώνει αυτή ενός «ψηφιακά ώριμου» εργατικού δυναμικού: ο αριθμός των ατόμων που έχουν τουλάχιστον βασικό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων αυξάνεται, φτάνοντας το 46%. Το δε μερίδιο των πτυχιούχων θετικών επιστημών, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών (STEM) παραμένει διαχρονικά υψηλό. Πρόκειται για έναν δείκτη που παγίως, σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες μελέτες, είναι θετικός για τη χώρα μας, επιβεβαιώνοντας ότι «ισχυρό χαρτί» της παραμένει το ανθρώπινο δυναμικό της.
Με το δεδομένο ότι σήμερα το 65% των παιδιών που εισέρχονται στο δημοτικό σχολείο στο μέλλον θα εργάζονται σε εντελώς νέους τύπους εργασίας που δεν υφίστανται ακόμα, το υψηλό ποσοστό πτυχιούχων STEM είναι μια θετική ένδειξη και μια συνεχής πρόκληση για ένα πιο λαμπρό ψηφιακό μέλλον της χώρας.