Η Μονή του Αγίου Στεφάνου, την οποία παλαιά παράδοση συνδέει με τον γυναικείο μοναχισμό, λειτουργεί από το 1961 ως γυναικείο μοναστήρι με πολυμελή και δραστήρια αδελφότητα, η οποία, παράλληλα με το πλούσιο και υψηλής στάθμης πνευματικό και πολυσχιδές φιλανθρωπικό της έργο, έχει να επιδείξει και αξιοθαύμαστο ανακαινιστικό και οικοδομικό έργο, με απόλυτο σεβασμό πάντοτε προς τους παραδοσιακούς αρχικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς των κτισμάτων της. Βέβαιοι κτίτορές της αναφέρονται ο αρχιμανδρίτης όσιος Αντώνιος, γύρω στο πρώτο μισό του ιε΄ αιώνα, και ο ιερομόναχος από την Σκλάταινα (σημερινό Ρίζωμα Τρικάλων), ιερομόναχος όσιος Φιλόθεος, γύρω στα μέσα του ιζ΄ αιώνα.
Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου. Εξωτερική άποψη.
Ο όσιος Φιλόθεος, λίγο πριν από το 1545, ανακαίνισε ή μάλλον ξανάκτισε το παλαιό μικρό και κομψό καθολικό της Μονής, τον ναό του Αγίου Στεφάνου, πού κοσμείται με καλές τοιχογραφίες της εποχής αυτής.
Στα 1798, επί επισκόπου Σταγών Παϊσίου του Κλεινοβίτη και ηγουμένου της Μονής Αμβροσίου, κτίστηκε το σημερινό επιβλητικό καθολικό του Αγίου Χαραλάμπους, του οποίου η σεπτή κάρα φυλάσσεται εκεί ως ιερό θησαύρισμα, δώρο ανεκτίμητο του ηγεμόνα της Βλαχίας Βλαδισλάβου.
Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου. Εξωτερική άποψη.
Το νέο καθολικό της Μονής απομιμείται τον γνωστό αγιορείτικο αρχιτεκτονικό τύπο, και έχει τοιχογραφηθεί πρόσφατα με λαμπρές αγιογραφίες, κρητικής τεχνοτροπίας, του παραδοσιακού καλλιτέχνη-ζωγράφου Βλάση Τσοτσώνη.
Το καθολικό (ιερός ναός αγίου Χαραλάμπους) της Ιεράς Μονής Αγίου Στεφάνου
Η παλαιά τράπεζα της Μονής, εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα του ιζ΄ πιθανότατα, αιώνα στεγάζει σήμερα, άψογα αναπαλαιωμένη, το πλούσιο μουσείο χειρογράφων, εγγράφων, εκκλησιαστικών κειμηλίων και ιερών σκευών του Αγίου Στεφάνου.
Πηγές:
ΜΕΤΕΩΡΑ, Η μοναχοπολιτεία των Σταγών + Δημητρίου Ζ. Σοφιανού, Ομοτίμου Καθηγητή Ιστορικού Τμήματος Ιονίου Πανεπιστημίου