Σαν σήμερα, στις 2/4/1827, πριν από 190 χρόνια, η 3η Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων που συνήλθε στην Τροιζήνα, επέλεξε ως πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας τον Ιωάννη Καποδίστρια με εισήγηση του Θ. Κολοκοτρώνη και τη σύμφωνη γνώμη του Γ. Καραϊσκάκη. Αντίθετος ήταν ο ξένος παράγοντας, κυρίως οι Άγγλοι. Ο Καποδίστριας ήλθε στην Ελλάδα με υποδοχή μεσσία, γνωρίζοντας όμως ότι θα σηκώσει τον βαρύ σταυρό του μαρτυρίου. Βρισκόταν μπροστά σε μια ερειπωμένη χώρα, λεηλατημένη από την δουλεία αιώνων, και για να αναστηθεί χρειάστηκαν ποταμοί αίματος.
Βρήκε διάλυση παντού, αυθαιρεσίες στρατιωτικών, κοινωνικές συγκρούσεις, λαθρεμπόριο, λεηλασία του δημοσίου χρήματος, ο στόλος σε ακινησία… Αυτήν τη χώρα ήρθε να κυβερνήσει, γνωρίζοντας το δύσκολο έργο που αναλαμβάνει, αλλά και το γεγονός ότι θα γίνει στόχος του φθόνου, των συκοφαντιών και των δολοπλόκων, Ελλήνων και ξένων. Εν τούτοις, έβαλε πάνω απ’ όλα αυτά το χρέος προς την πατρίδα και να εργασθεί σκληρά γι’ αυτήν.
Τις πρώτες πέντε μέρες στην Αίγινα, ο Καποδίστριας είδε πολιτικούς και οπλαρχηγούς, τους είπε τις απόψεις του, που έγιναν δεκτές, αφήνοντας όμως και την απειλή πως αν δεν γίνουν εκείνα που πρέπει τα… μαζεύει και φεύγει. Εξέδωσε αμέσως κώδικα νόμων, και προέβη σε κατανομή αρμοδιοτήτων, οργάνωση και πειθαρχία στρατού και στόλου, πιστή τήρηση των νόμων, εξάλειψη της πειρατείας και της ληστείας. Ψήφισε το Σύνταγμα της Τροιζήνας το Μάϊο του 1827, καθιέρωσε την διάκριση των εξουσιών, υπογραμμίζοντας ότι «η κυριαρχία ενυπάρχει εις το Έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού». Όμως, έσπευσε λίγες μέρες μετά να αναστείλει την ισχύ του Συντάγματος…
Το κυβερνείο του Ιωαννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο
Το θέρος του 1927 ο Γάλλος στρατηγός Φαβιέρος οργάνωσε το στρατό, το 1829 συνεστήθη η Σχολή των Ευελπίδων, ενώ ο Καποδίστριας δημιούργησε τη Λιμενική Αστυνομία, ίδρυσε Ορφανοτροφείο στην Αίγινα για 500 ορφανά αγωνιστών της Επανάστασης, έλαβε μέτρα για την υγεία και γεωργία, ίδρυσε εκπαιδευτήρια, μουσική σχολή, Μουσείο Αρχαιοτήτων (με καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας), τυπογραφείο για την εκτύπωση κρατικών κειμένων, διδακτικών βιβλίων, εφημερίδων, καθώς και στατιστική υπηρεσία που διενήργησε την πρώτη απογραφή πληθυσμού, που ήταν 569.000.
Για τη δημοσιονομική πολιτική ο Καποδίστριας είπε: «τώρα που ελευθερώθημεν πρέπει να προαγάγωμεν όσον το δυνατόν τα οικονομικά μας, καλή αυτών διαχείρισις σημαίνει δια το μέλλον Μεγάλη Πατρίς». Και στέλνοντας το μήνυμα στους γραμματείς (υπουργούς), είπε ότι «εφ’ όσον τα ιδιαίτερα εισοδήματα μου αρκούν δια να ζήσω, δεν πρόκειται να αγγίξω ούτε οβολό από τα δημόσια χρήματα. Μόνον αν μείνω αδέκαρος θα καταφύγω στο δημόσιο ταμείο και αυτό μόνο για τα έξοδα που απαιτεί η εκτέλεση των καθηκόντων μου. Αποστρέφομαι και απορρίπτω ανέσεις, αναπαύσεις του βίου και κάθε πολυτέλεια, ενόσω το έθνος είναι κυκλωμένον από ερείπια και ο λαός εις εσχάτην πενία. ‘Ο,τι έχω, ζωή, περιουσία, φιλίες εις την Ευρώπην, κεφάλαια, γνώσεις, τα αφιερώνω εις την πατρίδα. Ελπίζω, ότι όσοι εξ’ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν θέλουν γνωρίσει μεθ' εμού ότι εις τας παρούσας περιπτώσεις, όσοι ευρίσκονται εις δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατόν να λαμβάνουν μισθούς αναλόγως με τον βαθμό του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα, τα οποία έχει η κυβέρνησις εις την εξουσία της».
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Ο Καποδίστριας έτρεφε ιδιαίτερη συμπάθια προς τους Γάλλους και παγερή αδιαφορία προς τους Άγγλους, που τον αγνόησαν όταν επισκέφθηκε το Λονδίνο και όταν διαπίστωσε ότι η ελληνική γη ήταν υποθηκευμένη στους Άγγλους δανειστές μας. Ωστόσο, είχε σκληρούς αντιπάλους εντός της Ελλάδος ·πύκνωσαν οι τάξεις των δυσαρεστημένων και… θεσιθηρών, που εστρέφοντο στη δημοσιογραφία για να τον πλήξουν. Τότε κυκλοφορούσε και το περίφημο: «ή υπούργημα μου δίδεις, ή εφημερίδα γράφω…».
Για τους λεγόμενους λογιότατους-διανοούμενους-κουλτουριάρηδες, θα πει το αμίμητο: «Το κακόν υμών των λογιωτάτων είναι, ότι μόλις μάθετε μερικούς κανόνες της γραμματικής, έστω και εις την γερμανικήν, μόλις ιδήτε μερικά βουνά της Ευρώπης, χειροτονείσθε μόνοι διορθωταί της κοινωνίας και νομοθέται της Πολιτείας. Πλην, άλλο γραμματική, άλλο κοινωνία και άλλο Πολιτεία. Τόσο πολύς καπνός γεμίζει τας κεφαλάς υμών, ώστε δεν εννοείτε οποίον και οπόσον χάσμα διαχωρίζει την κοινωνίαν και την Πολιτείαν από την γραμματικήν...»! Μας χρειάζεται σήμερα ένας Καποδίστριας;
Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη