04/03/2019 - 10:22
Ποιους ήρωες και θεότητες της αρχαίας Ελλάδας χρησιμοποιεί με παραλλαγές η γερμανική μυθολογία
Στην πόλη Ρέγκενσμπουργκ στη Βαυαρία βρίσκεται ένα επιβλητικό αντίγραφο του Παρθενώνα, η Βαλχάλα. Αποτελείται από 52 κίονες και διακοσμείται από ζωφόρους, αγάλματα της Νίκης, ιωνικούς κίονες, ακόμη και Καρυάτιδες στο εσωτερικό. Χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα με εντολή του πατέρα του Όθωνα, φιλέλληνα Λουδοβίκου Α΄, ο οποίος ήθελε να συγκεντρώσει σε ένα κτήριο όλες τις προτομές των ηρώων της γερμανικής ιστορίας.
Αρχιτέκτονας ήταν ο Λέο Φον Κλενζ, ο οποίος χρειάστηκε 12 χρόνια για να ολοκληρώσει τον ναό δωρικού ρυθμού, βάζοντας τη σφραγίδα του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού στο Μόναχο.
Βαλχάλα ήταν ο ναός του Όντιν στη γερμανική μυθολογία, όπου οι νεκροί πολεμιστές ζούσαν πλούσια ως ανταμοιβή της προσφοράς τους. Η σύγχρονη Βαλχάλα δεν είναι το μόνο κοινό σημείο αναφοράς ανάμεσα στη γερμανική και την ελληνική μυθολογία.
Η Σειρήνα του Ρήνου
Οι παρακάτω στίχοι του Χάινε είναι αφιερωμένοι στην πεντάμορφη νύμφη Λόρελάι η οποία στεκόταν σε ένα βράχο στον Ρήνο και τραγουδούσε παρασύροντας τους ναυτικούς. Μαγεμένοι εκείνοι από την ομορφιά και το τραγούδι της παρατούσαν τη διακυβέρνηση του σκάφους και συντρίβονταν στα βράχια του ποταμού.
Ο βράχος στον οποίο στεκόταν η πανέμορφη νύμφη βρίσκεται στη δεξιά όχθη του ποταμού σε ένα σημείο όπου ο Ρήνος στενεύει και η ροή του γίνεται δαιδαλώδης. Ο μύθος έχει ομοιότητες με τις Σειρήνες του Οδυσσέα και αποδίδεται σε μια επινόηση του ποιητή Κλέμενς Μπρεντάνο, η καταγωγή του οποίου ήταν ιταλική.
«Η πανέμορφη κόρη στέκεται εκεί πάνω υπέροχη.
Το χρυσό της φόρεμα λάμπει.
Ολόχρυσο κρατεί στα χέρια χτένι
κι ένα τραγούδι αγάλια τραγουδεί…
τραγούδι που τ’ ακούς και σε τρελαίνει
και λησμονάς και μάνα και παιδί.
Ο ναύτης με την βάρκα του περνάει
τ’ ακούει, μαγεύεται, χάνει το νου,
τους βράχους πού’ναι εμπρός του δεν κοιτάει
και στην κορφή κοιτάει του βουνού.
Ψηλά κοιτάει… τον τραβά το κύμα
και τάφο του ανοίγει παρακεί,
και φταίει η πεντάμορφη –τι κρίμα!–
και η φωνή της η μαγευτική.».
Το χρυσό της φόρεμα λάμπει.
Ολόχρυσο κρατεί στα χέρια χτένι
κι ένα τραγούδι αγάλια τραγουδεί…
τραγούδι που τ’ ακούς και σε τρελαίνει
και λησμονάς και μάνα και παιδί.
Ο ναύτης με την βάρκα του περνάει
τ’ ακούει, μαγεύεται, χάνει το νου,
τους βράχους πού’ναι εμπρός του δεν κοιτάει
και στην κορφή κοιτάει του βουνού.
Ψηλά κοιτάει… τον τραβά το κύμα
και τάφο του ανοίγει παρακεί,
και φταίει η πεντάμορφη –τι κρίμα!–
και η φωνή της η μαγευτική.».
Ο Βόταν, ο Ερμής και ο Οιδίποδας
Στο βιβλίο «De Germania» ο λατίνος ιστορικός Τάκιτος περιγράφει τη θρησκεία των Γερμανών και εξηγεί ότι μια από τις σημαντικότερες θεότητες ήταν ο Βόταν, ο οποίος ταυτίζεται με τον Ερμή. Ο Ερμής λεγόταν και ψυχοπομπός γιατί οδηγούσε τις ψυχές των νεκρών στην κατοικία έξω από τον τάφο τους. Υπάρχουν ωστόσο σαφείς διαφορές στα χαρακτηριστικά τους. Ο Έλληνας θεός ήταν μια ήπια μορφή που επιτελούσε το έργο του με διακριτικότητα και γαλήνη.
Αντίθετα, ο Βοτάν εμφανιζόταν ως καβαλάρης με πλούσια γενειάδα που ανέμιζε στον αέρα και τα μαλλιά του πεσμένα στο βγαλμένο αριστερό του μάτι. Ήταν επιβλητικός και ασκούσε εξουσία στους νεκρούς.
Την άγρια αυτή μορφή προσπάθησαν να εξευμενίσουν οι Σκανδιναβοί ραψωδοί, που είναι γνωστοί ως σκάλδοι. Του φόρεσαν έναν γαλάζιο μανδύα, του έδωσαν να κρατάει ένα ραβδί από ξύλο και τον παρουσίασαν σαν έναν σιωπηλό οδοιπόρο, ο οποίος πήγαινε στα σπίτια των θνητών και τους έβαζε αινίγματα. Στοιχεία που συναντώνται και στον Οιδίποδα.
Την άγρια αυτή μορφή προσπάθησαν να εξευμενίσουν οι Σκανδιναβοί ραψωδοί, που είναι γνωστοί ως σκάλδοι. Του φόρεσαν έναν γαλάζιο μανδύα, του έδωσαν να κρατάει ένα ραβδί από ξύλο και τον παρουσίασαν σαν έναν σιωπηλό οδοιπόρο, ο οποίος πήγαινε στα σπίτια των θνητών και τους έβαζε αινίγματα. Στοιχεία που συναντώνται και στον Οιδίποδα.
Ο Οντίν, όπως αναφέρεται επίσης ο Βοτάν, έχασε το αριστερό του μάτι από την απληστία του για τη γνώση, η οποία ήταν και μια από τις τρεις αδυναμίες του. Άφησε το ένα του μάτι στην πηγή του Μίμιρ ως αντάλλαγμα για την ικανότητα να προβλέπει το μέλλον. Είχε άλλες δύο μανίες: να εξουσιάζει και να κατέχει. Αυτός ήταν ο λόγος που ζήτησε από τους γίγαντες να του χτίσουν τη Βαλχάλα, το παλάτι με τις 540 πύλες που αποτελούσε κατοικία των ηρώων που έπεφταν στις μάχες. Τους νεκρούς πολεμιστές μετέφεραν εκεί οι Βαλκυρίες πάνω στα ιπτάμενα και γρήγορα άτια τους.
Οι Βαλκυρίες και οι μικρόνους Ηρακλής
Σε αυτόν τον παράδεισο τον ηρώων, οι γενναίοι νεκροί επιδίδονταν σε πολεμικά αγωνίσματα και απολάμβαναν τσιμπούσια, στα οποία τους σέρβιραν οι Βαλκυρίες. Το μενού περιελάμβανε κρέας κάπρου, γάλα από την κατσίκα Χέιντρουν και κύπελλα από υδρομέλι. Ο Τόρ ή Ντόναρ εμφανίζεται εκεί ως κυρίαρχος των κεραυνών με υπερφυσική δύναμη, η οποία του επέτρεπε να σπάει τα βουνά στα δύο με το σφυρί του. Παρομοιάζεται με τον Ηρακλή, αλλά έχει αγριότερη μορφή με κτηνώδη χαρακτηριστικά και αδυναμίες, όπως η λαιμαργία. Κυρίως όμως, δεν διαθέτει και πολύ μυαλό, σε αντίθεση με τον ευφυή Έλληνα ημίθεο.
Για να χτίσει τη Βαλχάλα, ο Οντίν έταξε στους γίγαντες τη Φρέυα, τη θεά του έρωτα και της γονιμότητας. Η Φρέυα είναι η Αφροδίτη των βαρβάρων οι οποίοι τη φαντάζονταν με χρυσά μαλλιά, φόρεμα ανθοστόλιστο και περιδέραιο. Στον κύκλο των μύθων του Νιμπελούνγκεν ο Οντίν ή Βόταν, προσφέρει τον χρυσό του Ρήνου στους γίγαντες για να αποφύγει να τους δώσει τη Φρέυα.
Ο Σκανδιναβός Δαίδαλος
Ο θρύλος του σιδηρουργού Φέλουντ έχει στοιχεία που παραπέμπουν στον Δαίδαλο, εμποτισμένα με την τραχύτητα των Βίκινγκς. Μια μέρα, μαζί με τα αδέλφια του, άρπαξαν τα ρούχα από τρεις κόρες κύκνους και βούτηξαν στα χιόνια που έλιωναν. Οι κόρες προέρχονταν από τη Μεσόγειο και μοιραία, παντρεύτηκαν τους τρεις αδελφούς. Οι κόρες πήραν πίσω κάποια στιγμή τα φορέματά τους και επέστρεψαν στις πατρίδες τους. Τα δύο αδέλφια του Φέλουντ τις ακολούθησαν, αλλά όχι και ο σιδηρουργός ο οποίος έπρεπε να παραδώσει μια παραγγελία με 700 χρυσά δαχτυλίδια στον βασιλιά Ντίτχουντ.
Ο βασιλιάς θαμπώθηκε από την τέχνη του σιδηρουργού και για να τον κρατήσει κοντά του διέταξε να του κόψουν τους τένοντες των ποδιών.
Ο βασιλιάς θαμπώθηκε από την τέχνη του σιδηρουργού και για να τον κρατήσει κοντά του διέταξε να του κόψουν τους τένοντες των ποδιών.
Η εκδίκηση του Φέλουντ ήταν σκληρή. Σκότωσε τους γιους του βασιλιά κλείνοντας τα κεφάλια τους σε ένα μπαούλο και έκανε κύπελλα τα κρανία τους για το τραπέζι του βασιλιά. Με τα μάτια τους έφτιαξε κόσμημα για τη μητέρα τους και με τα δόντια τους ένα περιδέραιο για την αδελφή τους, την οποία βίασε. Ο βασιλιάς οργισμένος εισέβαλε στο σιδηρουργείο να τον σκοτώσει, αλλά ο Φέλουντ έβαλε δύο πελώρια φτερά που είχε φτιάξει και πέταξε μακριά στον ουρανό. Ίσως, με προορισμό τη Μεσόγειο.