Αν ο Ιησούς Χριστός υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο, αυτό παραμένει αντικείμενο έρευνας και ανήκει αποκλειστικά στην επιστήμη.
Εδώ δεν θα μιλήσουμε για αμφιλεγόμενα κειμήλια που συνδέονται με τη ζωή του Ιησού, παρά μόνο για αρχαιολογικού τύπου ενδείξεις που αφορούν στον Χριστό ως ιστορική προσωπικότητα…
Το σπίτι της παιδικής ηλικίας του Ιησού
Ο Ιησούς μεγάλωσε σε ένα πλίνθινο σπίτι μιας βραχώδους πλαγιάς της Ναζαρέτ, μιας πόλης με εκτεταμένες ανασκαφές που έχουν φέρει πολλά στο φως για τη ζωή των γειτόνων του νεαρού Χριστού. Η Ναζαρέτ παρέμενε μάλιστα κλειστή στις ρωμαϊκές παραδόσεις που είχαν σαρώσει την περιοχή, με τους κατοίκους να συνεχίζουν να ζουν με τον παραδοσιακό εβραϊκό τρόπο.
Κατά τα βυζαντινά χρόνια, ένα από τα σπίτια αυτά είχε μετατραπεί σε τόπο προσκυνήματος, μιας και πιστευόταν ότι ήταν το σπίτι όπου ανατράφηκε ο Ιησούς από τη Μαρία και τον Ιωσήφ. Το οίκημα είναι ένα από τα δύο σπίτια της Ναζαρέτ που χρονολογούνται από τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Και η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε με τη σειρά της ότι οι άνθρωποι του Μεσαίωνα πίστευαν ακράδαντα ότι ο Ιησούς μεγάλωσε σε αυτό το σπίτι. Αιώνες μετά την εποχή του Ιησού, το σπίτι ήταν διακοσμημένο με ψηφιδωτά, ενώ μια εκκλησία είχε ανεγερθεί πάνω του. Η κατοικία είχε ανακαλυφθεί ήδη από τη δεκαετία του 1880 (από τις μοναχές του μοναστηριού της Αδελφότητας της Ναζαρέτ), μέχρι το 2006 δεν υπήρχε ωστόσο καμία επιστημονική απόδειξη που να συνηγορεί υπέρ μιας τέτοιας προοπτικής.
«Δεν μπορώ να απαντήσω από αρχαιολογικής άποψης αν αυτό είναι όντως το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε ο Χριστός. Αλλά υπάρχουν αρκετές ενδείξεις», σημειώνει στην επιθεώρηση «Biblical Archaeology Review» ο επικεφαλής καθηγητής αρχαιολογίας Κεν Νταρκ…
Το οστεοφυλάκιο του αδελφού του Ιησού, Ιάκωβου
Ο Ιησούς είχε τουλάχιστον έξι αδέλφια: τον Ιάκωβο, τον Ιωσήφ, τον Σίμωνα, τον Ιούδα και τουλάχιστον δύο αδελφές (Ματθαίος 13:54-56 και Μάρκος 6:3). Η Αγία Γραφή αποκαλεί εξάλλου τον Ιησού «πρωτότοκο» της Μαρίας, κάτι που υποδηλώνει ότι η Μαρία έκανε κι άλλα παιδιά (Λουκάς 2:7). Σύμφωνα με τον εβραίο ιστορικό Ιώσηπο Φλάβιο, ο Ιάκωβος συνάντησε το τέλος του όταν καταδικάστηκε από το ιερατείο σε λιθοβολισμό.
Τα οστά του κρατήθηκαν σε ένα λίθινο οστεοφυλάκιο, κατά τα έθιμα της εποχής, στο οποίο χαράχτηκε η επιγραφή «Ιάκωβος, υιός Ιωσήφ». Κατόπιν όμως διαβάζουμε άλλον έναν τίτλο του Ιάκωβου, που πρέπει να ήταν μεγάλη τιμή που τον έφερε ώστε να χαραχτεί πάνω στο ταφικό του μνημείο: «αδελφός Ιησού».
Το περιβόητο οστεοφυλάκιο έχει γνωρίσει βέβαια τις δικές του περιπέτειες και δεν συμφωνούν όλοι ότι είναι αυθεντικό. Ο άντρας που το ανακάλυψε εξάλλου σύρθηκε στα δικαστήρια με κατηγορίες παραχάραξης, αν και τελικά αθωώθηκε. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως το οστεοφυλάκιο είναι πραγματικό, καθώς το μόνο που αποδεικνύει η δικαστική απόφαση είναι πως η επιγραφή δεν είχε πειραχτεί από τον κατηγορούμενο.
Δεν αποκλείεται πάντως να είναι ηλικίας 2.000 ετών…
Η συναγωγή της γενέτειρας της Μαρίας Μαγδαληνής
Όταν ο Ιησούς άρχισε να κηρύττει τον λόγο του Θεού, μιλούσε συνήθως σε πιστούς μέσα σε εβραϊκές συναγωγές. Έτσι τουλάχιστον μας λέει η Αγία Γραφή. Εδώ και πολύ καιρό όμως οι ιστορικοί θεωρούσαν πως η λέξη «συναγωγή» δεν ήταν ακριβώς η καλύτερη γλωσσική επιλογή που μπορούσε να κάνει η Βίβλος, πιστεύοντας πως οι εβραίοι πιστοί μαζεύονταν σε σπίτια και δημόσιους χώρους και δεν υπήρχαν πράγματι ειδικοί χώροι προσευχής εκείνα τα χρόνια.
Όλα αυτά μέχρι πρόσφατα, όταν η αρχαιολογική σκαπάνη απέδειξε πως συναγωγές υπήρχαν πράγματι στα χρόνια του Ιησού, κι έτσι εκείνος δεν πήγαινε στα σπίτια των ανθρώπων αλλά στους ναούς της εβραϊκής θρησκείας.
Η συναγωγή που βρέθηκε στα Μάγδαλα, τη μικρή πόλη στα δυτικά της λίμνης Γεννησαρέτ και νότια της πεδιάδας της Γαλιλαίας, χρονολογείται από τον καιρό του Χριστού. Τα Μάγδαλα ήταν η γενέτειρα της Μαρίας Μαγδαληνής και το θρησκευτικό κτίσμα που ανασύρθηκε μπορούσε να στεγάσει 200 ανθρώπους. Το πάτωμα ήταν καλυμμένο με μωσαϊκό, οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι με πολύχρωμες τοιχογραφίες και στο κέντρο του οικήματος υπήρχαν εβραϊκά τελετουργικά σύμβολα.
Η αρχαία συναγωγή διέθετε επίσης διαμερίσματα για τη μελέτη της Παλαιάς Διαθήκης και στο εξωτερικό υπήρχαν λεκάνες για το τελετουργικό πλύσιμο των χεριών των πιστών. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν πιθανό το γεγονός ο Ιησούς να κήρυξε στη συγκεκριμένη συναγωγή…
Τα ανάκτορα του Ηρώδη
Η θανατική καταδίκη του Ιησού έλαβε χώρα σε μια δίκη που έγινε στο παλάτι του Ηρώδη, όταν ο αρχιερέας Καϊάφας τον καταδίκασε στην εσχάτη των ποινών παρουσία του ρωμαίου έπαρχου Πόντιου Πιλάτου. Το Μεγάλο Συνέδριο συνήλθε στο προαύλιο των ανακτόρων, όπως μας λέει η Αγία Γραφή, και οι αρχαιολόγοι πιστεύουν σήμερα πως έχουν βρει το μέρος όπου έγιναν όλα αυτά.
Τα ανάκτορα του Ηρώδη μετατράπηκαν στον Πύργο του Δαβίδ, το αρχαίο φρούριο της ακρόπολης της παλιάς πόλης της Ιερουσαλήμ που ήταν το στρατηγικότερο σημείο άμυνάς της. Από το 1989, ο Πύργος του Δαβίδ έχει γίνει μουσείο (Μουσείο Ιστορίας της Ιερουσαλήμ), ενώ δίπλα του υπάρχει και μια μεσαιωνική φυλακή.
Ήταν κατά τη διάρκεια έργων υποστύλωσης που οι εργάτες ανακάλυψαν συμπτωματικά ένα αρχαίο κτίσμα κάτω από το πάτωμα του Πύργου και οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν ως τμήμα των ανακτόρων του Ηρώδη. Κομμάτι του παλατιού βρέθηκε και κάτω από την Πύλη της Γιάφας, το οποίο συμφωνεί μάλιστα με τις βιβλικές περιγραφές για την ανακτορική αυλή όπου έλαβε χώρα η δίκη του Ιησού…
Τα απομεινάρια του εβραίου σταυρωμένου
Η σορός του Ιησού δεν έχει βρεθεί ποτέ. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν ωστόσο τα απομεινάρια ενός εβραίου που συνάντησε το τέλος με τον ίδιο μαρτυρικό τρόπο. Η σπάνια ανακάλυψη -ελάχιστα απομεινάρια σταυρωμένων έχουν βρεθεί ιστορικά- αποκαλύπτει τις βασανιστικές τελευταίες στιγμές όσων περνούσαν από τον σταυρό.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση βρέθηκε ένα οστό φτέρνας με το σιδερένιο καρφί περασμένο ακόμα μέσα του. Τα χέρια ήταν ωστόσο άθικτα, κάτι που υποδεικνύει ότι ήταν δεμένα στον σταυρό και όχι καρφωμένα. Το σημαντικότερο ωστόσο στοιχείο για το θέμα μας ήταν ότι ο σταυρωμένος βρέθηκε μέσα σε οστεοφυλάκιο, κάτι που αποδεικνύει ότι τα θύματα της σταύρωσης ενταφιάζονταν κανονικά, κι έτσι επιβεβαιώνεται η βιβλική εκδοχή που θέλει τον Ιησού να ενταφιάζεται έπειτα από τη δική του σταύρωση…