Η 35χρονη Ρομά που ζητιανεύει έξω από το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, δύο χμ μακριά από τον οικισμό πρώην σεισμοπλήκτων Καποτά, στο Μενίδι, είχε τις προάλλες μια δυσάρεστη έκπληξη: Σιτεμένος άντρας τής ανέμισε ένα πενηντάευρω, με αντάλλαγμα όμως, να πάει μαζί του βόλτα…
Της Βιβής Ζωγράφου, έρευνα για το iellada.gr
«Δεν έχω πουλήσει ποτέ το κορμί μου για να ζήσω τα παιδιά μου», μου είπε όταν συνήλθε από το περιστατικό.
Οι 4.000 κάτοικοι του Καποτά, Ρομά κυρίως και Έλληνες του Πόντου, έχουν πάνω τους την ετικέτα της εγκληματικότητας, η οποία τους έχει κατατάξει σε... ευάλωτες ομάδες β κατηγορίας! Αφημένοι στην τύχη τους βολοδέρνουν ανάμεσα στις ευκαιριακές δουλειές, τη ζητιανιά και τον ωχαδελφισμό.
Η πολυπόθητη απογραφή των κατοίκων του οικισμού που θα μπορούσε να είχε λύσει τόσο το ζήτημα της στέγασής τους όσο και να χαράξει σχετικές κοινωνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση των θεμελιωδών προβλημάτων τους, έγινε μπαλάκι ανάμεσα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Κεντρική εξουσία και αποτελεί λέξη ταμπού για τις δημοτικές υπηρεσίες, οι οποίες «δεν την έχουν ακούσεικαν» και «ούτε που ξέρουν που πέφτει το Καποτά»…
Τους θυμούνται πάντως τους κατοίκους του Καποτά, οι δημοτικοί άρχοντες όταν πλησιάζουν εκλογές, όπως τώρα, ενόψει των δημοτικών εκλογών της ερχόμενης άνοιξης.
Ανάγκη, χωρίς δικαιολογητικά
Βασικό πρόβλημα των κατοίκων, όπως έχει διαμορφωθεί ελλείψει απογραφής η κατάσταση, είναι ότι δεν διαθέτουν τα απαραίτητα γραφειοκρατικά δικαιολογητικά για να ωφεληθούν από τα εκάστοτε κοινωνικά προγράμματα: δεν είναι πάντα δικαιούχοι επιδομάτων, δεν είναι πάντα ωφελούμενοι προγραμμάτων, δεν έχουν «βοήθεια στο σπίτι», δεν εργάζονται πάντα νόμιμα.
Η 82χρονη Σβετλάνα δεν λαμβάνει επίδομα αλληλεγγύης γιατί δεν έχει παροχή ρεύματος στο όνομά της, ούτε στο Κοινωνικό Παντοπωλείο είναι ωφελούμενη γιατί όπως όλα δείχνουν, πρέπει να φέρει βεβαίωση ότι δεν έχει περιουσία από το Καζακστάν! Η 50χρονη Ζίνα δεν μπορεί να εγγραφεί ως άνεργη στον ΟΑΕΔ γιατί δεν μπορεί να κλείσει τα παλιά της βιβλία, ενώ το δίπλωμα νοσηλευτικής που πήρε στη Ρωσία,δεν το έχει αναγνωρίσει στην Ελλάδα για να μπορεί να συμμετάσχει σε προκηρύξεις δημοσίου. Στον 38χρονο Ματθαίο, πατέρα δύο παιδιών, ζητήθηκαν τρεις φορές τα ίδια χαρτιά προκειμένου να ενταχθεί στο Κοινωνικό Παντοπωλείο για να πάρει τελικά έναν αριθμό αίτησης, προκειμένου να εξεταστεί το ενδεχόμενο μήπως μπορεί να γίνει ωφελούμενος...
«Στην τρίτη φορά που πήγα εκεί αγανάκτησα», λέει. «Τους είπα πάρτε τα δεν τα θέλω, θα βρω ένα δυο μεροκάματα για να τα βγάλω! Δώστε τα σε κάποιον ανάπηρο ή συνταξιούχο!».
Η 32χρονη Φένια πήγε σε ΚΕΚ της περιοχής για να μάθει κομμωτική, αλλά το πτυχίο που πήρε από αυτό, δεν είναι ανταγωνιστικό, για τους ιδιοκτήτες των κομμωτηρίων της περιοχής,που δεν την κρατάνε στη δουλειά μετά τις ημέρες δοκιμασίας. Ο 60χρονος Χριστόφορος την μία μέρα πήρε φαγητό από το συσσίτιο της εκκλησίας και την επόμενη γλίστρησε και σκοτώθηκε αβοήθητος στο σπίτι του.
Στον οικισμό η ανάγκη δεν χρειάζεται δικαιολογητικά. Μιλάει από μόνη της.
Το Δημοτικό Σχολείο του Καποτά, η Εκκλησία του Αγίου Σώστημαζί με την Μητρόπολη Αχαρνών, Ιλίου και Πετρουπόλεως καθώς και το Χαμόγελο του Παιδιού, παλεύουν την κατάσταση πέρα από γραφειοκρατικά εμπόδια και τον στρουθοκαμηλισμό των υπηρεσιών.
«Κάθε μήνα λαμβάνουμε τρόφιμα από οργανώσεις και επίσης δίνουμε συσσίτιο από Δευτέρα έως Παρασκευή», λέει ο πατέρας Βασίλειος, Ρώσος ο ίδιος, που ιερουργεί στο εκκλησάκι του οικισμού.
Στο δημοτικό σχολείο του Καποτά, η διευθύντριά του Ελένη Καμπόλη, με προσωπικό ζήλο, παίρνει για το σχολείο της προγράμματα, προσπαθώντας να δώσει κίνητρα στα παιδιά,να αξιοποιήσουν την ζωή τους.
«Κάναμε σε συνεργασία με την Μητρόπολη Αχαρνών Ιλίου και Πετρουπόλεως υποστηρικτικά απογευματινά μαθήματα. Τα παιδιά έρχονταν από τις 8 το πρωί και έφευγαν στις 8 το βράδυ και τα παρακολουθούσαν όλα ανελλιπώς. Ενδιάμεσα έτρωγαν στο σχολείο καθώς είχαμε προγράμματα σίτισης από το Υπουργείο Εργασίας. Επίσης κάναμε με τη Λυρική Σκηνή ένα μουσικοκινητικό πρόγραμμα και τον Ιούνιο που μας πέρασε, τα παιδιά τραγούδησαν τσιγγάνικα τραγούδια στο θεατράκι του Προφήτη Ηλία».
Πέραν αυτών, η κ. Καμπόλη κανονίζει τον εμβολιασμό των μαθητών του σχολείου της τον οποίο έχει αναλάβει ιδιώτης εθελοντής παιδίατρος και έφτιαξε Σχολή Γονέων για να βοηθήσει τους γονείς σε ζητήματα ανατροφής. «Εδώ τα παιδιά χρειάζονται συμβουλευτική υποστήριξη, έναν κοινωνικό λειτουργό, το να κλείνουν ένα ραντεβού για μισή ώρα μετά από έναν μήνα δεν βοηθάει σε καμία περίπτωση. Θεωρώ ότι σε μια περιοχή σαν τη δική μας θα έπρεπε να υπάρχει Κοινωνική υπηρεσία εδώ μέσα».
Το παράπονο πάντως περισσεύει, καθώς πρόσφατα έγινε από την Κοινωνική υπηρεσία του Δήμου διανομή γραφικής ύλης σε άπορα παιδιά και δεν έφτασε ποτέ αυτή η βοήθεια στα παιδιά του Καποτά. «Σε εμάς εδώ τώρα δεν έχει έρθει ποτέ γραφική ύλη» λέει η κυρία Καμπόλη. «Υπάρχει μια προκατάληψη με το Καποτά αλλά αφού μιλάμε για παιδιά που θα βγουν σε αυτήν την κοινωνία πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για να τα εντάξουμε. Για οποιαδήποτε υλική παροχή της Κοινωνικής υπηρεσίας αυτοί που πρέπει να ενημερώνονται πρωτίστως είναι οι άνθρωποι που μένουν εδώ μέσα».
Η Κοινωνική Υπηρεσία έχει σήμερα προϋπολογισμό για το Κοινωνικό Παντοπωλείο 50.000 ευρώ, πλέον των ιδιωτικών χορηγιών από καταστήματα της περιοχής και συμμετέχει σε πρόγραμμα του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας Απόρων με προϋπολογισμό για 2.500 οικογένειες.
Η ανεργία στο κόκκινο
Μεπάνω από 14.000 εγγεγραμμένους άνεργους στο Μενίδι, όπως τους καταγράφουν σήμερα τα επίσημα στοιχεία του τοπικού γραφείου ΟΑΕΔ, και τους μισούς από αυτούς, 7.405 άτομα δηλαδή, να είναιπάνω από τους 12 μήνες άνεργοι, το περιθώριο για το Καποτά, είναι η μόνη πραγματικότητα.
Κάποιοι προσπαθούν να βγουν από αυτό, κάποιοι όμως όχι, βολεμένοι σε μια κατάσταση που τους επιτρέπει να επιβιώνουν.
Μέσα σε έναν χρόνο, στο τμήμα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας του Δήμου Αχαρνών, που υπάγεται στον αντιδήμαρχο τοπικής ανάπτυξης και εξυπηρέτησης του πολίτη, έφτασε εκεί μόνο μία πολυμελής οικογένεια από το Καποτά, προκειμένου να κάνει αίτηση σε διαγωνισμό δημοσίου.
«Η ανεργία ούτως η άλλως είναι μεγάλη και οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν και τα τυπικά προσόντα για να ανταγωνιστούν για μια θέση εργασίας (…) έχουν πρόβλημα με τη γλώσσα, δεν ξέρουν να συμπληρώνουν αιτήσεις ούτε να γράφουν ελληνικά», σχολιάζει η διευθύντρια του Δημοτικού Σχολείου του Καποτά.
Στις πρόσφατες ανακοινώσεις εξάλλου για το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, συζητείται ως προϋπόθεση για τη χορήγησή του οι ωφελούμενοι να έχουν απολυτήριο υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Ένα σχετικό πρόγραμμα που αναμένεται να υλοποιηθεί στον Δήμο σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Ρομά και θα βοηθήσει αγράμματους Ρομά να μάθουν γράμματα.
«Και τι θα κάνουν με αυτό; Δηλαδή αν έχουν φτάσει μέχρι την Πέμπτη Δημοτικού μόνο, δεν θα πάρουν το ΚΕΑ;» μου αντιτείνει ο Έλληνας εφημέριος του ναού στο Καποτά, που έχει βέβαια δίκιο για την μερίδα των ηλικιωμένων που εξυπηρετούνται στα συσσίτια της εκκλησίας, αλλά για τους νεώτερους, το μέτρο αυτό είναι σίγουρα κίνητρο για ένταξη. «Και τι να κάνεις;» μου λέει η Ζίνα «Δεν αλλάζει κάτι».
Εγκληματικότητα…
Από γνωστό μόνο, ο Ματθαίος βρήκε μόλις πρόσφατα δουλειά στον Ασπρόπυργο. Ξυπνάει κάθε πρωί στις 4.30 για να πάρει το λεωφορείο, να φτάσει στην εργασία του στις 6.30. Υπάρχουν και άλλοι ακόμα στον οικισμό που δουλεύουν και με 800 ευρώ και μαζί με τα επιδόματα, ιδίως το οικογενειακό, τα φέρνουν βόλτα καλύτερα.
Κανένας από αυτούς που μπορούν, δεν στερεί από τα παιδιά του ούτε δραστηριότητες, ούτε φροντιστήρια, ούτε ξένες γλώσσες,ούτε καν τένις, και άλλα σπορ, παρά το γεγονός ότι ζουν «στο Καποτά που είναι επικίνδυνο»
Ορισμένων μάλιστα οικογενειών τα παιδιά κάνουν την θητεία τους στο στρατό ή σπουδάζουν στο εξωτερικό, ή είναι παντρεμένα και ζουν πια στο ενοίκιο, κι ας «είναι το Καποτά γκέτο εγκληματικότητας».
Στεγασμένοι-Αστεγοι
Τα τελευταία χρόνια διαδίδεται η φήμη ότι ο οικισμός θα κλείσει. Ο ίδιος ο υπουργός υποδομών ΧρΣπίρτζης σε ομιλία του στο Μενίδι τον Απρίλιο του 2018, το ανακοίνωσε αυτό, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα. Μάλιστα, είχε πει τότε, ότι είχε ζητήσει στοιχεία από τον Δήμο Μενιδίου για το ποιοι μένουν στο Καποτά, προκειμένου να ρυθμιστεί η εγκατάστασή τους σε άλλες περιοχές, κάτι που θα γινόταν με την απογραφή των κατοίκων του οικισμού.
Η απογραφή τους,όμως δεν έγινε ποτέ. Άλλωστε και ο ίδιος ο δήμαρχος Μενιδίου κ. Γιάννης Κασσαβός είχε δηλώσει στην Καθημερινή (31/10/2017) αδυναμία να κάνει την απογραφή εξαιτίας της…. εγκληματικότητας και είχε πει ότι οι άποροι που μένουν στον Καποτά, «δεν έχουν άλλη επιλογή».
Δεν έχουν όμως όντως άλλη επιλογή;Οι κάτοικοι του Καποτά ελπίζουν να φύγουν από τον οικισμό. Όσοι έχουν οικόπεδο αλλού περιμένουννα τους δοθεί το λυόμενο και να το μεταφέρουν στο οικόπεδο τους και όσοι δεν έχουν να βοηθηθούν με το ενοίκιο. Μία από τις προοπτικές που θα ήθελαν να έχουν είναι να μεταφερθούν στο Ολυμπιακό Χωριό όπου θαμπορούσαν να δίνουν λίγα λεφτά κάθε μήνα για να αγοράζουν σιγά σιγά το σπίτι τους.
«Έτσι όπως είναι οι δουλειές σήμερα», σχολιάζει ο Ματθαίος,«δεν μπορείς να εμπιστευτείς για να πάς στο ενοίκιο αφού δεν σε πληρώνουν στην ώρα τους ή σου τα δίνουν λίγα λίγα. Τα ρεύματα τα ενοίκια κλπ όμως, δεν περιμένουν. Είσαι πάντα 50-50 για να εμπιστευτείς έναν εργοδότη και να ξεκινήσεις να πας στο ενοίκιο».
Το παρελθόν του οικισμού
Ο Καποτά ξεκίνησε ως οικισμός σεισμοπλήκτων για να στεγάσει τους πληγέντες από τον σεισμό της Πάρνηθας του 1999. Η έκτασή του ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και τα λυόμενα στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Πέντε χρόνια μετά τον σεισμό,όταν πρώτοι σεισμόπληκτοι άρχισαν να επιστρέφουν τα κλειδιά στον Δήμο, τα λυόμενα δεν σηκώθηκαν από την έκταση και συνέβησαν τα παρακάτω: Είτε ο Δήμος έδωσε επιλεκτικά στέγη σε ορισμένους,είτε τους επέτρεψε να μένουν εκεί με την ανοχή του. Στην συνέχεια, οι ένοικοι των λυόμενων είτε πούλησαν τα κοντεϊνερ που δεν τους ανήκαν, γιατί τους είχαν παραχωρηθεί, είτε τα παραχώρησαν σε φίλους και γνωστούς τους που είχαν ανάγκη να στεγαστούν. Τέλος κάποιοι ακόμα παραβίασαν τα λυόμενα και έμειναν εκεί από μόνοι τους.
Στις περιπτώσεις που πουλήθηκαν τα λυόμενα, με αντίτιμο 1.000 ευρώ, όπως υποστηρίζουν όσοι αναφέρουν ότι τα αγόρασαν, αρκετοί δεν πήραν το ρολόι της ΔΕΗ στο όνομά τους γιατί τα χρέη των προηγούμενων στη ΔΕΗ έφταναν και τα 5.000 ευρώ. Έτσι, νέος κύκλος περιθωρίου ξεκίνησε με ρευματοκλοπές, αλλά, επίσης όπως είδαμε και πιο πάνω, και στην έλλειψη απαραίτητων δικαιολογητικών για τα κοινωνικά προγράμματα.
Η Αστυνομία για την εγκληματικότητα στον οικισμό
Η πιο πρόσφατη είδηση που δημοσιοποιήθηκε στα ΜΜΕ για την εγκληματικότητα στο Καποτά, τον Ιούλιο του 2017, αφορούσε οπλοκατοχή, παράνομη διακίνηση τσιγάρων, φυτείες δενδρυλλίωνκάναβης, πλαστογραφία, ρευματοκλοπή και παράβαση Κ.Ο.Κ. για τα οποία έγινε σχετική επιχείρηση της αστυνομίας στον οικισμό. Κάποιοι εκτίμησαν τότε ότι ο οικισμός αποτελεί ορμητήριο κακοποιών για το ευρύτερο λεκανοπέδιο και την Βοιωτία.
Από τα εμφανή κρούσματα στον οικισμό σήμερα είναι οι κλοπές και οι ναρκομανείς, ενώ διαδίδονται φήμες και για σωματεμπορία.
Σε αυτήν την noman’sland του Μενιδίου, οι Πόντιοι και οι Ρομά κάτοικοί του, φαίνεται, από καπρίτσιο τελικά,να είναι ευάλωτες ομάδες β κατηγορίας και, πλέον αυτού, ή και εξαιτίας αυτού,χαρακτηρισμένοι συλλήβδην ωςεγκληματίες. Υποχρεώνονται να ζουν στο περιθώριο και να υπομένουν την εγκληματικότητα έξω από τις πόρτες τους. Βιώνουν μια άτυπη κοινωνική τιμωρία του «έτσι είναι και έτσι θα μείνουν».