Τη μνήμη των Αγίων Ναζαρίου, Προτασίου, Γερβασίου και Κελσίου τιμά σήμερα, 14 Οκτωβρίου, η Εκκλησία μας. Οι γονείς του Ναζαρίου (Αφρικανός και Περπετούα) λέγεται ότι υπήρξαν μαθητές του Αποστόλου Πέτρου, ο όποιος τους είλκυσε στη χριστιανική πίστη και τους βάπτισε. Ο γιος τους έμεινε ορφανός σε νεαρή ηλικία, μέσα σε μία διεφθαρμένη κοινωνία.
Αλλά ο Ναζάριος είχε κληρονομήσει τις αρετές των γονέων του. Έμεινε αγνός και άμεμπτος, σύμφωνα με τη συμβουλή του πνευματικού του πατέρα Αποστόλου Πέτρου, που λέει: «Τάς ψυχάς υμών ηγνικότες εν τή υπακοή τής αληθείας» (Α’ επιστολή Πέτρου, α’ 22).
Οφείλετε, λέει ο Απόστολος Πέτρος, να κάνετε αγνές και καθαρές τις ψυχές σας από κάθε ακάθαρτο πάθος και επιθυμία και κλίση, με την υπακοή σας στην αλήθεια του Ευαγγελίου.
Και ο Ναζάριος όχι μόνο έμεινε αγνός μέσα στο διεφθαρμένο κοινωνικό του περιβάλλον, αλλά όταν έγινε 20 χρονών διαμοίρασε τα υπάρχοντα του στους φτωχούς και άρχισε περιοδείες, κηρύττοντας το Ευαγγέλιο με πολλή καρποφορία.
Όταν πήγε στα Μεδιόλανα, συνάντησε δύο ευσεβείς άνδρες, τον Προτάσιο και τον Γερβάσιο.Εκεί, και οι τρεις μαζί δια του θείου λόγου πέτυχαν πολλές κατακτήσεις. Όχι μόνο από τον όχλο, αλλά και από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις.
Κατόπιν ο Ναζάριος πήγε στη Γαλλία, όπου με το δίχτυ του λόγου είχε πολλές επιτυχίες. Μεταξύ αυτών που πίστεψαν, ήταν και μια νεαρή ψυχή, ο Κέλσιος.
Όταν ο Ναζάριος επέστρεψε στα Μεδιόλανα, τον συνέλαβαν. Προηγουμένως είχαν συλλάβει και τους Προτάσιο και Γερβάσιο. Ο έπαρχος Αννουλίνος, όταν είδε ότι δεν άλλαζαν την πίστη τους, όλους, μαζί με το νεαρό Κέλσιο, τους αποκεφάλισε.
Απολυτίκιο:
Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Τετράριθμον σύνταγμα, των Αθλητών του Χριστού, Λαζάριον μέλψωμεν, συν Γερβασίω ομού, Προτάσιον Κέλσιον ούτοι γαρ την Τριάδα, ανεκήρυξαν πάσι, λύσαντες δι’ αγώνων, την πολύθεον πλάνην. Αυτών Χριστέ ικεσίαις, πάντας ελέησαν.