Διαβάστε ποιοι ήσαν οι 35 σημαντικότεροι Σουλιώτες Τζαβελαίοι (οι θρυλικοί Τζαβέλες) οι οποίοι θυσίασαν τα πάντα προκειμένου η Ελλάδα να είναι «λεύτερη και δημοκρατική», την ώρα που η σημερινή Ελλάδα περιθωριοποιεί ή «θάβει» κυριολεκτικά κάθε Έλληνα που μιλάει για την πατρίδα του!!
.jpg)
Ο Φώτος Τζαβέλας, πρωτότοκος γιος του Λάμπρου ανέλαβε την αρχηγία της φάρας μετά θάνατο του πατέρα του!
Τζαβέλας. Γράφεται και Τζαβέλλας. Επώνυμο σουλιώτικης φάρας πολλά μέλη της οποίας διακρίθηκαν τόσο πριν την Επανάσταση, όσο και στη διάρκειά της. Σημαντικότεροι ήταν:
1. Γεώργιος. Δευτερότοκος γιος του Λάμπρου και αδελφός του Φώτου. Έπεσε ηρωικά το 1802 σε μάχη εναντίον του στρατού του Aλή πασά. Από τα δύο παιδιά του ο Λάμπρος έγινε αξιωματικός του τακτικού ελληνικού στρατού και έφτασε έως τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη, και η Μαρία αιχμαλωτίστηκε στην Έξοδο του Μεσολογγίου και από τότε χάθηκαν τα ίχνη της.
2. Γεώργιος. Εγγονός του Λάμπρου και γιος του Φώτου. Πέρασε τα νεανικά του χρόνια στην Κέρκυρα, όπου κατέφυγε ο πατέρας του, μαζί με πολλούς άλλους Σουλιώτες, μετά τη συνθηκολόγηση του Σουλιού (12 Δεκεμβρίου 1803). Όταν ο Σουλτάνος κήρυξε τον πόλεμο κατά του Αλή, οι Σουλιώτες ξαναγύρισαν στην πατρίδα τους (1820) και ο Γ., αν και πολύ νέος, πήρε μέρος σε πολλές μάχες εναντίον των σουλτανικών στρατευμάτων. Μετά τη δεύτερη και οριστική εγκατάλειψη του Σουλίου (2 Σεπτεμβρίου 1822), πήγε στην επαναστατημένη Ελλάδα. Στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου βρισκόταν στην πόλη και στην Έξοδο τραυματίστηκε. Από τότε ακολούθησε τον αδελφό του Κίτσο και συμμετείχε σε διάφορες μάχες. Διακρίθηκε στην πολιορκία της Ακρόπολης και στη μάχη του Φαλήρου. Στην τελευταία άλλωστε αυτή μάχη, διακρίθηκαν για την ανδρεία τους και όλοι οι Σουλιώτες, που πήραν μέρος. Όπως γράφει ο Κασομούλης, οι Σουλιώτες «επροτίμησαν τον τάφον τους παρά να τραβηχθούν». Ο Γ. Τζ. σκοτώθηκε πολεμώντας τον Απρίλιο του 1827.
3. Γεώργιος. Εγγονός του Λάμπρου και γιος του Ζυγούρη. Τραυματίστηκε στην πολιορκία του Μεσολογγίου και πέθανε εξαιτίας των πληγών του.
4. Γεώργιος. Γιος του συνταγματάρχη Δημήτριου. Έπεσε στο Καλέ-Γαρότο της Μικράς Ασίας (1921).
5. Γεώργιος-Κολιός. Γιος του αδελφού του Λάμπρου, Ζυγούρη. Το 1826 έγινε στρατηγός εξαιτίας των πολεμικών του ανδραγαθημάτων. Έπεσε στη μάχη του Φαλήρου (22 Απριλίου 1827).
6. Δημήτριος (1855 – 1921). Γιος του Νικόλαου και εγγονός του Φώτου. Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.
7. Διαμάντης ή Διαμαντής ή Κίτσος. Αδελφός του Λάμπρου. Σκοτώθηκε στους εναντίον του Αλή αγώνες των Σουλιωτών (1792-1803).
8. Ζυγούρης. Τριτότοκος γιος του Λάμπρου, αδελφός του Φώτου. Μετά την πτώση του Σουλίου (1803), πήγε στην Κέρκυρα, όπου οι Ρώσοι τον διόρισαν διοικητή εκατονταρχίας. Μετά τη ρήξη του Αλή πασά με τον Σουλτάνο, ξαναγύρισε στο Σούλι και κέρδισε την εύνοια του πρώτου. Στη συνέχεια, μετά την οριστική εγκατάληψη του Σουλίου, κατέβηκε στη Στερεά Ελλάδα και πήρε μέρος στον Αγώνα, φτάνοντας έως τον βαθμό του στρατηγού. Σκοτώθηκε στη μάχη της Καλιακούδας (28 Αυγούστου 1823).
9. Ζυγούρης ή Ζήκος. Αδελφός του Λάμπρου. Σκοτώθηκε στη διάρκεια μάχης των Σουλιωτών εναντίον του στρατού του Αλή πασά (1792-1803).
10. Θάνος. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και επιδόθηκε στη δημοσιογραφία. Με την ιδιότητά του αυτή, γνώρισε από κοντά τις ελληνικές κοινότητες της Αιγύπτου, της Τουρκίας, της Ρωσίας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Ρουμανίας. Το 1902 ίδρυσε την εφημερίδα Το Κράτος, η οποία ενίσχυσε ποικιλοτρόπως τον Μακεδονικό αγώνα και την επανάσταση του 1909. Διετέλεσε επίσης διευθυντής των γραφείων της Βουλής.
11. Ιωάννης. Γιος του αδελφού του Λάμπρου, Ζήκου ή Ζυγούρη. Σκοτώθηκε στο Αιτωλικό, τη νύχτα της 10ης προς την 11η Μαΐου 1828, στη διάρκεια μιας αποτυχημένης επίθεσης των Ελλήνων.
12. Ιωάννης. Είναι γνωστός και με το παρωνύμιο Μπακατσέλος. Γιος του Φώτου. Διακρίθηκε στις μάχες της Ζελίστας, του Μεσολογγίου και της Γραμμένης Οξυάς και έφτασε στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Πέθανε στην Αθήνα.
13. Ιωάννης (1851 – 1913). Γιος του Νικόλαου και εγγονός του Φώτου. Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Πέθανε με τον βαθμό του υποστράτηγου.
14. Ιωάννης (1865 – 1921). Γιος του Χρίστου. Ως αξιωματικός του ελληνικού στρατού, πήρε μέρος σε όλους τους από το 1897 και ύστερα πολέμους και έφτασε έως τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Σκοτώθηκε στη μάχη του Καρά Μπογιού νταγ της Μικράς Ασίας.
15. Καλλιόπη. Κόρη του Κίτσου, εγγονή του Φώτου και σύζυγος του στρατηγού Ν. Κριεζώτη. Η κόρη της Βασιλική παντρεύτηκε τον Ν. Ζορμπά, αρχηγό της επανάστασης του 1909 (Γουδί).
16. Κιτσάκης. Εγγονός του Λάμπρου και γιος του Ζυγούρη. Σκοτώθηκε στις 25 Ιουλίου 1825 στην Καλιακούδα, κοντά στον Ζυγό του Μεσολογγίου, στη διάρκεια νυχτερινής επίθεσης του Καραϊσκάκη εναντίον της κατασκήνωσης του Κιουταχή. Ο Γ. Καραϊσκάκης, στη σχετική έκθεσή του, τον αποκαλεί σημαντικό. Σε ένα χρονικό του Αγώνα αναφέρεται ότι «έδειξε αμίμητη παλικαριά. Πήδησε μέσα από το χαντάκι που τριγύριζε το τσαντήρι του Κιουταχή. Εκεί βρέθηκε μονάχος και κυκλώθηκε και έπεσε θύμα της ίδιας του παλικαριάς».
17. Κίτσος. Γιος του Διαμάντη, αδελφού του Λάμπρου. Έπεσε στις 20 Ιουλίου 1792 στα στενά της Κιάφας.
18. Κίτσος. Δευτερότοκος γιος του αδελφού του Λάμπρου, Γεώργιου, ο οποίος έπεσε στο Σούλι. Σκοτώθηκε στην Έξοδο του Μεσολλογίου. Αναφέρεται και με το όνομα Κιτσάκης.
19. Κίτσος (1801 – 1855). Δευτερότοκος γιος του Φώτου. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στην Κέρκυρα, όπου κατέφυγε η οικογένειά του όταν έπεσε το Σούλι. Αντιπρόσωπος των Σουλιωτών σε συνομιλίες με τους Τούρκους εναντίον του Αλή (1820) ή με Αλβανούς αγάδες υπέρ του Αλή και εναντίον των Τούρκων (Ιανουάριος 1821), μετά την κήρυξη της Επανάστασης πήρε μέρος σε πολλές συγκρούσεις (Βραχώρι, Μάιος 1821· Πλάκα· Μεσολόγγι, Δεκέμβριος 1821· Καρπενήσι, Καλιακούδα, Αύγουστος 1823· Άμπλιανη, Ιούλιος 1824· Δίστομο, Μάιος 1825· Μεσολόγγι, Ιούλιος 1825) και διακρίθηκε για τη γενναιότητά του. Συμμετείχε αργότερα στις εμφύλιες συγκρούσεις στην Πελοπόννησο και μετά πρωταγωνίστησε στην αντίσταση του Μεσολογγίου και στην Έξοδο. Αργότερα εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, και στην εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου έγινε αντιπρόσωπος των Σουλιωτών. Επί αντιβασιλείας παραμερίστηκε, όπως και άλλοι οπλαρχηγοί, αλλά ο Όθωνας του χορήγησε αξιώματα και αργότερα έγινε υπουργός Στρατιωτικών, και, για μικρό διάστημα, μετά τον θάνατο του Κωλέττη, πρωθυπουργός.(Πάνω εικόνα).
20. Κίτσος ή Χρίστος (; – 1931). Γιος του Νικόλαου και εγγονός του Φώτου, επίατρος.
21. Κωνσταντίνος (1880 – ;). Ανήκει στον θεσσαλικό κλάδο των Τζαβελαίων. Πολέμησε το 1912 και 1913 και αποβιβάστηκε πρώτος στη Σμύρνη με το σύνταγμά του. Αντίπαλος της δικτατορίας του θ. Πάγκαλου, καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά του δόθηκε χάρη.
22. Κώστας-Διαμαντής. Γιος του Διαμάντη, αδελφός του Λάμπρου. Στη διάρκεια του Αγώνα, έφτασε έως τον βαθμό του στρατηγού (1826). Έπεσε ηρωικά στη μάχη του Φαλήρου (Απρίλιος 1827).
.jpg)
«Ο Λάμπρος Τζαβέλας και ο Αλή πασάς», λιθογραφία του 1792, έργο ανώνυμου καλλιτέχνη· φυλάσσεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας.
23. Λάμπρος (1745 ; – 1792). Ο αρχηγός της φάρας. Αρνήθηκε να υποκύψει στον εκβιασμό του Αλή πασά, που κρατούσε ως όμηρο τον γιο του Φώτο, και να παραδώσει το Σούλι. Πέθανε από τα τραύματά του πολεμώντας τον Αλή και υπερασπιζόμενος το Σούλι.
24. Λάμπρος (1883 – ;). Γιος του Δημήτριου και εγγονός του Νικόλαου, γιου του Φώτου. Πολέμησε το 1912 και 1913. Αποστρατεύτηκε ως συνταγματάρχης.
25. Μαρία. Κόρη του Γεώργιου, εγγονή του Λάμπρου. Αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους στην Έξοδο του Μεσολογγίου (1826).
26. Μόσχω (Σούλι 1760 – ;). Σύζυγος του Λάμπρου. Ήταν ατρόμητη και προικισμένη με ηγετικά προσόντα. Στη διακοπή μιας μάχης των Σουλιωτών κατά των στρατευμάτων του Αλή (20 Ιουλίου 1792), επειδή φοβήθηκε ότι οι Σουλιώτες έχασαν το θάρρος τους, ξεσήκωσε τις γυναίκες του Σουλίου και με αλλαλαγμούς επιτέθηκαν ξαφνικά εναντίον των Τουρκαλβανών, τους οποίους και έτρεψαν σε φυγή, μπροστά στα μάτια του Αλή, που παρακολουθούσε από μακριά τη μάχη. Όταν τις είδαν οι Σουλιώτες, έτρεξαν αμέσως κοντά τους και, –άντρες και γυναίκες– κέρδισαν περίλαμπρη νίκη. Από τότε οι Σουλιώτες τιμούσαν ιδιαίτερα τη Μ. Τζ. και της επέτρεψαν να παρακάθεται σε όλα τα συμβούλια που αφορούσαν την τύχη του Σουλίου. Η Μ. Τζ. πήρε από τότε ενεργά μέρος σε όλους τους εναντίον του Αλή πολέμους των Σουλιωτών. Η λαϊκή μούσα εξάλλου εμπνεύστηκε από τον ηρωισμό της πολλά τραγούδια. Ο χρόνος του θανάτου της ηρωίδας Σουλιώτισσας είναι άγνωστος, αλλά είναι βέβαιο ότι πέθανε μετά τον άντρα της.
27. Νικόλαος (Σούλι 1790 – Ναύπακτος 1872). Πρωτότοκος γιος του Φώτου. Κατετάγη στο σουλιωτικό σύνταγμα και στάλθηκε το 1807 στη Λευκάδα ως εκατόνταρχος, πρώτα υπό τις διαταγές των Ρώσων, έπειτα των Γάλλων και, τέλος, των Άγγλων. Πήρε επίσης ενεργά μέρος στην Επανάσταση και, μετά την αποκατάσταση, έγινε υποστράτηγος.
28. Γιος του Δημήτριου από τον κλάδο της οικογένειας που καταγόταν από το Φενεό της Κορινθίας. Έπεσε στον πόλεμο του 1912.
29. Νικόλαος (Σούλι 1881 – Κιουζούλ - Κουγιουντί 1921). Εγγονός του Φώτου και γιος του Δημήτριου. Μαθητής ακόμα στο γυμνάσιο, πήρε μέρος στη μάχη του Τρίμποβου (1897) στο πλευρό του υπολοχαγού τότε πατέρα του και διακρίθηκε για την ανδρεία του. Αργότερα πήρε μέρος στον Μακεδονικό αγώνα, στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-13), στον Βορειοηπειρωτικό αγώνα και, τέλος, στον πόλεμο της Μικράς Ασίας, όπου και σκοτώθηκε.
30. Σόφω (; – Ναύπακτος 1854). Κόρη του Λάμπρου και της Μόσχως. Πολέμησε εναντίον του Αλή στις 20 Ιουλίου 1792. Κατέφυγε στην Κέρκυρα και από εκεί πήγε στο Μεσολόγγι, όπου τραυματίστηκε στην Έξοδο.
31. Σπύρος. Γιος του Νικόλαου, εγγονός του Φώτου. Σκοτώθηκε σε ηλικία 16 ετών στη μάχη του Πέτα, ενώ πολεμούσε γενναία στο πλευρό του πατέρα του.
32. Σπύρος (1859 – 1925). Γιος του Νικόλαου, εγγονός του Φώτου. Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Πέθανε ως συνταγματάρχης.
33. Φωτεινή. Κόρη του Φώτου. Γεννήθηκε στο Σούλι. Παντρεύτηκε στη διάρκεια του Αγώνα τον γιο του θ. Κολοκοτρώνη Γενναίο και απέκτησε ένα γιο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής της Αστυνομίας στην Αθήνα, και πέντε κόρες, τη Γεωργίτσα Α. Πετιμεζά, την Αικατερίνη I. Ροδίου, τη Ζωΐτσα Π. Μανέτα, την Ελένη Ζώτου και την Ευφροσύνη, η οποία έμεινε άγαμη. Η Φ. Τζ. διετέλεσε κυρία της τιμής της βασίλισσας Αμαλίας.
34. Φώτος (Σούλι 1774 – Κέρκυρα 1809). Πρωτότοκος γιος του Λάμπρου, ανέλαβε μετά τον θάνατο του πατέρα του την αρχηγία της φάρας (παρά την απειλή του ο Αλής δεν τον σκότωσε, αλλά τον αντάλλαξε με επίσημους Αλβανούς αιχμαλώτους των Σουλιωτών) και διακρίθηκε στους αγώνες εναντίον του σατράπη των Ιωαννίνων. Όταν παραδόθηκε το Σούλι (1803), κατέφυγε με πολλούς Σουλιώτες στην Πάργα αρχικά, αφού προηγουμένως απέκρουσε με επιτυχία επίθεση του Βελή, και μετά στη γαλλοκρατούμενη Κέρκυρα, όπου κατετάγη στον γαλλικό στρατό και έγινε μάλιστα, μαζί με τον Νότη Μπότσαρη, αρχηγός του Αλβανικού συντάγματος, όπως ονομαζόταν η στρατιωτική μονάδα, που συγκροτήθηκε κυρίως από Σουλιώτες.
35. Φώτος. Γιος του Νικόλαου και εγγονός του Φώτου. Πολέμησε στη μάχη του Πέτα (1854). Πέθανε ταγματάρχης.(*)