Η οικονομική κρίση έχει φέρει τα πάνω κάτω στην ζωή των Τούρκων και άλλαξε ακόμη και την συμπεριφορά των κυβερνώντων. Ο Ερντογάν ζητά βοήθεια από Μέρκελ και Μακρόν και ο γαμπρός του εξαγγέλλει λιτότητα χωρίς βοήθεια από το ΔΝΤ.
Οι Πρόεδροι της Τουρκίας και της Γαλλίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Εμανουέλ Μακρόν είχαν την Πέμπτη τηλεφωνική επικοινωνία στη διάρκεια της οποίας υπογράμμισαν «πόσο σημαντικό είναι να ενισχυθούν» οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών, ανέφερε η τουρκική προεδρία, καθώς η Άγκυρα διέρχεται διπλωματική κρίση με την Ουάσινγκτον.
«Οι δύο ηγέτες υπογράμμισαν πόσο σημαντικό είναι να ενισχυθούν οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις και οι αμοιβαίες επενδύσεις ανάμεσα στη Γαλλία και την Τουρκία», δήλωσε πηγή της τουρκικής προεδρίας.
Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι οι υπουργοί Οικονομικών των δύο χωρών θα συναντηθούν σύντομα και ο Μακρόν είπε στον Ερντογάν πως η οικονομική σταθερότητα της Τουρκίας είναι σημαντική για τη Γαλλία, σύμφωνα με την πηγή αυτή.
Το τηλεφώνημα στην Μέρκελ
Νωρίτερα ο τούρκος πρόεδρος τηλεφώνησε και στην Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο Anadolu, επικαλούμενο προεδρικές πηγές
Οι δύο ηγέτες φέρεται να επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για ενίσχυση της συνεργασίας και συμφώνησαν τις επόμενες μέρες θα συναντηθούν ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Τουρκίας, Μπεράτ Αλμπαϊράκ και ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, Πέτερ Αλτμάιερ, στη σκιά των πιέσεων που δέχεται η τουρκική οικονομία.
Συζήτησαν επίσης τις πρόσφατες εξελίξεις, καθώς και την επερχόμενη επίσημη επίσκεψη του κ. Ερντογάν στη Γερμανία, που θα πραγματοποιηθεί στις 28-29 Σεπτεμβρίου. Θα πρόκειται για την πρώτη επίσκεψη του Τούρκου πρόεδρου στο Βερολίνο από το 2014.
Μέσα από τη συνομιλίας τους, η κ. Μέρκελ τόνισε επίσης ότι η δύναμη της τουρκικής οικονομίας είναι σημαντική για τη Γερμανία, σύμφωνα πάντα με τις τουρκικές προεδρικές πηγές.
Να σημειωθεί πως σε συνέντευξη Τύπου την περασμένη Δευτέρα, η ίδια είχε πει ότι μια «οικονομικά ευημερούσα Τουρκία» εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Γερμανίας.
ΔΝΤ: Ουδεμία ένδειξη ότι η Τουρκία θα ζητήσει στήριξη
Δεν υπάρχει ουδεμία ένδειξη ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας εξετάζει το ενδεχόμενο να ζητήσει οικονομική στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δήλωσε εκπρόσωπος του διεθνούς χρηματοπιστωτικού θεσμού της Ουάσινγκτον την Τετάρτη.
Πρόγραμμα λιτότητας χωρίς το ΔΝΤ εξήγγειλε ο γαμπρός του Ερντογάν
Μια ακόμα προσπάθεια να καθησυχάσει τις αγορές έκανε ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών, Μπεράκ Αλμπαϊράκ, δίνοντας διαβεβαιώσεις κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης με 1000 περίπου επενδυτές πως οι τουρκικές τράπεζες και επιχειρήσεις δεν διατρέχουν άμεσο κίνδυνο.
Ο γαμπρός του Ταγίπ Ερντογάν υποσχέθηκε και μέτρα για την ενίσχυση της τουρκικής οικονομίας. Όπως ανάφερε, ο έλεγχος του πληθωρισμού αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Δεσμεύτηκε πως θα εξεταστούν περικοπές στις δαπάνες και υποστήριξε πως τα έσοδα εμφανίζουν θετική επίδοση.
Πρόσθεσε επίσης πως δεν υπάρχουν σχέδια να ζητήσει βοήθεια η χώρα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η κρίση επιβαρύνει την καθημερινότητα στην Τουρκία
Καθισμένη μπροστά στην ταμειακή μηχανή στον πάγκο της με τα λαχανικά, η Τζεμίλ Μπαϊκάλ παραπονιέται: «Κοιτάξτε, δεν πούλησα τίποτα!» Στη σκεπαστή αγορά της Άγκυρας, η κρίση της τουρκικής λίρας έχει προκαλέσει ήδη θύματα μεταξύ των εμπόρων.
«Δεν πουλάμε, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να ερχόμαστε για να βγάλουμε το ψωμί μας», αναστενάζει η Μπαϊκάλ βλέποντας τα σακιά με τις πατάτες της να μένουν απούλητα.
Εδώ, για τους εμπόρους, αυτή η στενότητα εξηγείται εύκολα από τη διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον, η οποία ξέσπασε κυρίως λόγω της κράτησης του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον, ο οποίος στη συνέχεια τέθηκε σε περιορισμό κατ΄οίκον.
Η ανακοίνωση των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας --η οποία ανταπέδωσε γρήγορα-- προκάλεσε την κατάρρευση του τουρκικού νομίσματος, που είχε ήδη υποχωρήσει σημαντικά λόγω της δυσπιστίας των αγορών για τις οικονομικές πολιτικές της Άγκυρας.
Έτσι, η λίρα έχασε σχεδόν το 20% της αξίας της έναντι του δολαρίου μέσα σε έναν μήνα και σχεδόν το 40% από τις αρχές του έτους.
Η πτώση αυτή είχε αντίκτυπο στις τιμές. Ο Γιακούπ Κούρντι σηκώνει τους ώμους μπροστά από τον πάγκο του όπου πουλάει φρούτα. Προηγουμένως το πακέτο με τις 200 πλαστικές σακούλες κόστιζε 6,5 λίρες, τώρα σχεδόν τα διπλά.
Για να αντιμετωπίσει την αύξηση του κόστους, αναγκάστηκε να αυξήσει τις τιμές του, κατά 50 λεπτά εδώ και εκεί.
Ο Ιλχάν Γκετσγκέλ, που έχει έναν πάγκο λίγο πιο πέρα, αφήνει να ξεσπάσει η οργή του.
«Πουλάω τα φρούτα μου, αλλά υποφέρω όταν τα πουλάω. Ένα κιλό σύκα κάνει 10 λίρες. Είναι δυνατόν;» λέει. «Είναι παράλογο. Θα έπρεπε να κάνουν 4 με 5 λίρες».
«Ο κόσμος δεν μπορεί πλέον ούτε καν να οργανώσει τους γάμους των παιδιών του», προσθέτει.
Αγοραστική δύναμη
Αν οι έμποροι παραπονούνται ότι δεν έχουν κόσμο και το αποδίδουν στην κρίση της τουρκικής λίρας, η Σέμρα Καλαϊτζί, μια δικηγόρος που γνωρίζει την αγορά, είναι πιο συγκρατημένη και προσθέτει στις αιτίες το καλοκαίρι και τις διακοπές.
Παρ΄όλ’ αυτά, επισημαίνει την έκρηξη των τιμών: τα αμύγδαλα που αγόρασε την περασμένη εβδομάδα έναντι 55 λιρών, σήμερα της κοστίζουν 70.
«Κι όπως οι μισθοί μας δεν έχουν αυξηθεί καθόλου, αυτό μας επηρεάζει πολύ», λέει, κρατώντας στο χέρι τον μικρό σάκο της για ψώνια.
Ο πληθωρισμός δεν περίμενε την κρίση με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να εκραγεί. Τον Ιούλιο, βρισκόταν σχεδόν στο 16% σε ετήσια βάση. Και οι οικονομολόγοι προβλέπουν πως η κρίση της τουρκικής λίρας μπορεί να ωθήσει τον πληθωρισμό πάνω από το 20% τους ερχόμενους μήνες.
Οι τομείς που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν οι μεταφορές, όπου οι τιμές αυξήθηκαν πάνω από 24% μέσα σε ένα χρόνο και τα προϊόντα διατροφής ( 19%).
Ο Αλτάι Γκιολτεκίν, ένας συνταξιούχος που ήρθε να κάνει μερικά ψώνια, παραδέχεται ότι χρειάστηκε να μειώσει το επίπεδο της ζωής του ως αποτέλεσμα.
«Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην μιλάει γι΄αυτό στο σπίτι», είπε.
Πανικός
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν εδώ και μήνες για υπερθέρμανση της οικονομίας, με καλπάζοντα πληθωρισμό, έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που δεν «κλείνει» και υψηλή ανάπτυξη.
Οι αγορές ανησυχούν επίσης για την αυξανόμενη χειραγώγηση της οικονομίας από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει ενισχυθεί μετά την επανεκλογή του τον Ιούνιο.
Όμως ο τελευταίος καταγγέλλει μια «συνωμοσία» που έχει σκοπό την υποταγή της Τουρκίας και κάλεσε τους Τούρκους να ανταλλάξουν τα ξένα νομίσματα που έχουν στην κατοχή τους με λίρες.
Έκκληση που επαναλαμβάνει η Αϊσέ Τζελικτάς, μια νοικοκυρά που ήρθε να κάνει τα ψώνια της και στενοχωριέται που το δολάριο μπορεί να επηρεάζει με αυτό τον τρόπο την τουρκική οικονομία.
«Δεν θα αποσύρουμε τις λίρες μας για να τις ανταλλάξουμε με δολάρια», επιμένει. «Ο χρυσός έχει επίσης αξία. Ας κερδίσουν και λίγο οι κοσμηματοπώλες μας!».
Στην Τουρκία, ο χρυσός είναι μια παραδοσιακή επένδυση και ένα συνηθισμένο δώρο.
Μερικά χιλιόμετρα από εκεί, στην παλιά πόλη, χρυσά περιδέραια και βραχιόλια αστράφτουν στις βιτρίνες του κοσμηματοπωλείου του Χακάν Καρακιλίτς.
Στην αρχή η κρίση είχε επηρεάσει σημαντικά τη δουλειά του, αλλά η κατάσταση έχει επανέλθει λίγο έπειτα από τα μέτρα που ανακοίνωσαν οι αρχές, είπε.
Ένας άλλος κοσμηματοπώλης, που το κατάστημά του βρίσκεται σε κοντινή απόσταση αλλά θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, είναι λιγότερο αισιόδοξος.
«Όταν οι τιμές του χρυσού και του δολαρίου αυξάνονται, η δραστηριότητά μας επιβραδύνεται αμέσως», εξηγεί. Το αποτέλεσμα είναι άμεσο: «Ο κόσμος πανικοβάλλεται, ανησυχεί για το τι θα γίνει».
Όπως λέει, «όλος ο κόσμος βρίσκεται σε αναμονή».