Σχεδόν μια δεκαετία από τότε που οι παγκόσμιες δυνάμεις υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία για τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή για το Ιράν και τη διεθνή κοινότητα. Η χώρα είναι τώρα πιο κοντά από ποτέ στο να μπορέσει να κατασκευάσει μια πυρηνική βόμβα. Και η συμφωνία - που έχει σχεδιαστεί για να εμποδίσει το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικό όπλο - λήγει αργότερα αυτό το έτος. «Είναι μια πραγματική καθοριστική στιγμή», λέει ο Δρ Σανάμ Βακίλ της δεξαμενής σκέψης Chatham House με έδρα το Λονδίνο. «Χωρίς ουσιαστική και πετυχημένη διπλωματία θα μπορούσαμε να δούμε το Ιράν να εξοπλίζεται ή να δούμε ένα στρατιωτικό χτύπημα κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας». Η συμφωνία, η οποία σφυρηλατήθηκε επίπονα για σχεδόν δύο χρόνια υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, επέβαλε περιορισμούς στις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν με αντάλλαγμα την απαλλαγή από τις κυρώσεις που ακρωτηρίασαν την οικονομία της χώρας. Αλλά μετά την αποχώρηση του Ντόναλντ Τραμπ από τη συμφωνία το 2018 κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του και την επαναφορά των αμερικανικών κυρώσεων, το Ιράν σταδιακά σταμάτησε να συμμορφώνεται με τις δεσμεύσεις του. Έχει επιταχύνει τον εμπλουτισμό του σε ουράνιο - που χρησιμοποιείται για την κατασκευή καυσίμων αντιδραστήρων αλλά και δυνητικά πυρηνικών βομβών - για να πλησιάσει σε βαθμό όπλου. Οι ειδικοί λένε ότι θα χρειαζόταν τώρα λιγότερη από μία εβδομάδα στο Ιράν για να εμπλουτίσει αρκετό υλικό για να φτιάξει ένα μόνο πυρηνικό όπλο. Από αυτό προκύπτει και η κινητοποίηση επείγουσας διπλωματικής δραστηριότητας από τις ΗΠΑ και τα άλλα πέντε μέρη της συμφωνίας – το Ηνωμένο Βασίλειο, την Κίνα, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία. Ο Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι η πρόσφατη επιστολή του προς το Ιράν προτείνει συνομιλίες για μια συμφωνία που θα εμπόδιζε την απόκτηση πυρηνικών όπλων και θα αποτρέψει πιθανή στρατιωτική δράση. Μια συνεδρίαση κεκλεισμένων των θυρών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ συζήτησε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν την Τετάρτη. Και η Κίνα φιλοξενεί συνομιλίες με το Ιράν και τη Ρωσία την Παρασκευή σε αναζήτηση μιας «διπλωματικής» λύσης. «Στην τρέχουσα κατάσταση, πιστεύουμε ότι όλα τα μέρη θα πρέπει να διατηρήσουν την ηρεμία και την αυτοσυγκράτηση για να αποφευχθεί η κλιμάκωση της πυρηνικής κατάστασης του Ιράν, ή ακόμη και η πορεία προς την αντιπαράθεση και τη σύγκρουση», δήλωσε αυτή την εβδομάδα η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ. Την Τετάρτη, επιστολή του Προέδρου Τραμπ παραδόθηκε στην Τεχεράνη από ανώτερο διπλωμάτη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το περιεχόμενο δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Αλλά ο πρόεδρος Τραμπ, αφού επέβαλε νέες κυρώσεις στο Ιράν ως μέρος μιας εκστρατείας «μέγιστης πίεσης», την περασμένη εβδομάδα εξέδωσε ένα τηλεοπτικό τελεσίγραφο στο Ιράν: κάντε μια συμφωνία διαφορετικά θα υπάρξουν συνέπειες. «Τους έγραψα ένα γράμμα λέγοντας: «Ελπίζω ότι θα διαπραγματευτείτε γιατί αν χρειαστεί να μπούμε στρατιωτικά, θα είναι τρομερό πράγμα»», είπε. Ο ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, φάνηκε να απορρίπτει την ιδέα των συνομιλιών με τις ΗΠΑ που «εκφοβίζουν». Το ίδιο -δημόσια- έχει κάνει και ο Πρόεδρος Mασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος στο παρελθόν είχε υποστηρίξει την αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας, με αντάλλαγμα τον τερματισμό των κυρώσεων. Αλλά η χώρα στέλνει ανάμεικτα μηνύματα. Το Ιράν μισεί την ταπείνωση και να του κρατουν το όπλο στο κεφάλι , σημειώνει το BBC. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι ευάλωτο - αποδυναμώθηκε στρατιωτικά από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές πέρυσι, οι οποίες πιστεύεται ότι έχουν καταστρέψει το μεγαλύτερο μέρος της αεράμυνας που προστατεύει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Οι ιρανικές αρχές επιμένουν ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας είναι για ειρηνικούς σκοπούς. Αλλά η ανησυχία στη διεθνή κοινότητα γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) - επιφορτισμένος με την παρακολούθηση της «ετοιμοθάνατης» πυρηνικής συμφωνίας - λέει ότι έχει δει το Ιράν να ενισχύει τις πυρηνικές του ικανότητες σε διάφορες εγκαταστάσεις σε ολόκληρη τη χώρα τα τελευταία χρόνια. Το απόθεμά του σε ουράνιο εμπλουτισμένο έως και 60% καθαρότητας - κοντά στο 90% που απαιτείται για ένα όπλο - «αυξάνεται πολύ, πολύ γρήγορα», σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του ΔΟΑΕ Ραφαέλ Γκρόσι. «Η σημαντικά αυξημένη παραγωγή και συσσώρευση ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού από το Ιράν, το μόνο κράτος που δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα που παράγει τέτοιο πυρηνικό υλικό, προκαλεί σοβαρή ανησυχία», αναφέρει ο ΔΟΑΕ στην τελευταία έκθεσή του. Όμως, η πυρηνική εποπτεία δεν είναι πλέον σε θέση να επαληθεύσει τι ακριβώς κάνει το Ιράν, επειδή οι αρχές έχουν αφαιρέσει τον εξοπλισμό επιτήρησης του ΔΟΑΕ. Ο κ. Γκρόσι λέει ότι η διπλωματική δέσμευση με το Ιράν -μέσω οποιουδήποτε δυνατού διαύλου- είναι τώρα επείγουσα και «απαραίτητη». Στις 18 Οκτωβρίου, τα μέρη της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 θα χάσουν την ικανότητα να επιβάλλουν τις αποκαλούμενες «snap-back» κυρώσεις του ΟΗΕ στο Ιράν για παραβίαση των όρων του. Έτσι, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία ασκούν την απειλή των έκτακτων κυρώσεων τώρα, με την ελπίδα να ασκήσουν πίεση όσο ακόμα μπορούν. Το διακύβευμα είναι υψηλό για το Ιράν - και τον κόσμο. «Εάν η Τεχεράνη αποφασίσει να κατασκευάσει βόμβα, θα μπορούσε να εμπλουτίσει αρκετό ουράνιο για πολλαπλές κεφαλές εντός εβδομάδων», σύμφωνα με τον Δρ Alexander Bollfrass, ο οποίος εστιάζει στην πρόληψη της διάδοσης των πυρηνικών όπλων για το Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, ένα άλλο think tank με έδρα το Λονδίνο. Ωστόσο, ο σχεδιασμός και η συναρμολόγηση ενός παραδοτέου όπλου θα διαρκέσει αρκετούς μήνες έως ένα χρόνο ή περισσότερο, είπε στο BBC. «Το Ιράν είναι πιο κοντά από ποτέ στην ικανότητα πυρηνικών όπλων», λέει. «Αλλά δεν είναι ακόμη σαφές εάν έχει αποφασίσει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα ή αν αναζητά διαπραγματευτική μόχλευση».