Η θεωρία του «Μεγάλου Φίλτρου» προτάθηκε για πρώτη φορά σε ένα ηλεκτρονικό δοκίμιο με τίτλο "Το Μεγάλο Φίλτρο - Το έχουμε σχεδόν ξεπεράσει;" (The Great Filter - Are We Almost Past It?) που γράφτηκε από τον οικονομολόγο Ρόμπιν Χάνσον το 1996.
Ομάδα ερευνητών της NASA έθεσε μια θεωρία σχετικά με τον λόγο που δεν έχουμε συναντήσει ακόμη εξωγήινους.
Σε ένα έγγραφο που εισάγει τη θεωρία του «Μεγάλου Φίλτρου», πέντε ερευνητές της NASA υποστηρίζουν ότι μπορεί να υπήρξαν πολιτισμοί στο σύμπαν, αλλά ίσως έχουν εξαφανιστεί πριν έρθουν σε επαφή μαζί μας.
Η θεωρία αναφέρει ακόμα ότι ίσως και ο ανθρώπινος πολιτισμός οδεύει προς την εξαφάνιση ή στο «φιλτράρισμα» του. Το θετικό στην θεωρία αυτή έχει να κάνει με το γεγονός ότι εμείς οι άνθρωποι μπορούμε να αντιληφθούμε τι έρχεται και να το αποφύγουμε κάτι που ενδεχομένως δεν έκαναν άλλοι πολιτισμοί.
Η ομάδα της NASA αναφέρει: «Στοιχεία της ζωής θα έπρεπε να υπάρχουν σε αφθονία στον γαλαξία μας, και όμως δεν έχουμε καταφέρει να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξη πολιτισμού πέρα από τον δικό μας πλανήτη.
Υποθέτουμε ότι μια υπαρξιακή καταστροφή μπορεί να περιμένει καθώς η κοινωνία μας προχωρά εκθετικά προς την εξερεύνηση του διαστήματος, ενεργώντας ως το Μεγάλο Φίλτρο: ένα φαινόμενο που εξαφανίζει τους πολιτισμούς πριν προλάβουν να συναντηθούν, κάτι που μπορεί να εξηγήσει την κοσμική σιωπή».
Οι συγγραφείς της μελέτης που δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους γράφουν: «Το κλειδί για να διασχίσει επιτυχώς η ανθρωπότητα ένα τέτοιο παγκόσμιο φίλτρο είναι... να αναγνωρίσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά στον εαυτό μας και να τα εξουδετερώσουμε εκ των προτέρων».
Η θεωρία του μεγάλου φίλτρου αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από τον Robin Hanson, οικονομολόγο στο Πανεπιστήμιο George Mason ως απάντηση στο ερώτημα: "μα πού είναι επιτέλους αυτοί οι Εξωγήινοι;" που αναφέρεται στην έλλειψη εξωγήινων επαφών. Το "μεγάλο φίλτρο" εμπεριέχει μερικούς περιορισμούς τους οποίους δύσκολα θα επιτύγχανε να υπερβεί ένας ευφυής πολιτισμός πριν μπορέσει να κάνει ταξίδια στο απώτερο Διάστημα. Ένας από αυτούς τους περιορισμούς είναι η καταστροφή του, εξ' αιτίας της οικολογικής καταστροφής που θα προκαλούσε στον Πλανήτη η Υψηλή Τεχνολογία του.