Ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοιγκού, είπε στους δυτικούς ομολόγους του ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία οδεύει προς μια «ανεξέλεγκτη κλιμάκωση» εν μέσω στοιχείων ότι το Κρεμλίνο εξετάζει πώς να απαντήσει σε μια ακόμη αναμενόμενη ήττα στο πεδίο της μάχης γύρω από τη Χερσώνα στο νότο.
Με τα ρωσικά στρατεύματα να δημιουργούν νέες άμυνες για μια νέα ουκρανική επίθεση στο Λουγκάνσκ στα ανατολικά της χώρας, η Μόσχα φαίνεται να προετοιμάζει το έδαφος για περαιτέρω κλιμάκωση, με ισχυρισμούς ότι το Κίεβο ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει μια βρώμικη βόμβα ως «ψευδή» επιχείρηση σημαίας» για να κατηγορήσει τη Ρωσία.
Διαψεύδοντας τον ρωσικό ισχυρισμό, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε σε συνέντευξή του τη Δευτέρα: «Ο ισχυρισμός ότι η Ουκρανία ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει βρώμικες βόμβες στην Ουκρανία είναι παράλογος». Tι είναι όμως οι βρώμικες βόμβες; Έχουν ψυχολογικό αντίκτυπο που υπερβαίνει κατά πολύ τον κίνδυνο για τη ζωή, λέει Αμερικανός ειδικός, σύμφωνα με τον Guardian.
Οι «βρώμικες βόμβες» θεωρούνται πιθανό όπλο των τρομοκρατών, επειδή ο κύριος στόχος τους είναι να σπείρουν τον πανικό, τη σύγχυση και το άγχος εκτοξεύοντας ραδιενεργή σκόνη και καπνό στην ατμόσφαιρα.
Το Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία ετοιμάζεται να πυροδοτήσει μια «βρώμικη βόμβα» για να κατηγορήσει στη συνέχεια τη Ρωσία και να οδηγήσει σε μια κλιμάκωση του πολέμου που έχει μπει στον ένατο μήνα. Οι δυτικές χώρες απορρίπτουν αυτόν τον ισχυρισμό ως «καταφανώς ψευδή».
Αν και δεν έχει καταγραφεί ποτέ βομβιστική επίθεση, δύο αποτυχημένες προσπάθειες πυροδότησης ενός τέτοιου μηχανισμού αναφέρθηκαν στην Τσετσενία πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες.
Πώς λειτουργεί μια βρώμικη βόμβα;
Τεχνικά γνωστές ως συσκευές ραδιολογικής διασποράς, οι βρώμικες βόμβες είναι σχετικά πρωτόγονα, ανακριβή όπλα. Είναι πολύ πιο εύκολο και φθηνότερο στην κατασκευή τους από μια πυρηνική συσκευή και επίσης πολύ λιγότερο επικίνδυνα.
Οι βρώμικες βόμβες χρησιμοποιούν συμβατικά εκρηκτικά, όπως δυναμίτη, τοποθετημένα δίπλα σε ραδιενεργό υλικό, το οποίο στη συνέχεια εκτοξεύεται από τη δύναμη της έκρηξης. Η ποσότητα ραδιενεργού υλικού που διασπείρεται, αν και επικίνδυνη, δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρα. Το υλικό που χρησιμοποιείται στη βόμβα θα μπορούσε να είχε ληφθεί από ραδιενεργές πηγές που χρησιμοποιούνται στην ιατρική και τη βιομηχανία ή από ερευνητικές εγκαταστάσεις.
«Μια βρώμικη βόμβα είναι πραγματικά εύκολο να κατασκευαστεί», λέει ο Σκοτ Ρέκερ αντιπρόεδρος για το πρόγραμμα ασφάλειας πυρηνικών υλικών στο Nuclear Threat Initiative, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με έδρα την Ουάσιγκτον. «Είναι μια ακατέργαστη συσκευή».
Τι ζημιά μπορεί να προκαλέσει;
Ο αριθμός των θυμάτων και η έκταση της ζημιάς από μια βρώμικη βόμβα εξαρτάται από πολλές μεταβλητές. Βασικός παράγοντας είναι η ποσότητα και το είδος των συμβατικών εκρηκτικών που χρησιμοποιούνται, που καθορίζουν το μέγεθος της έκρηξης.
Η ποσότητα και το είδος των ραδιενεργών υλικών που απελευθερώνονται είναι άλλοι παράγοντες, όπως και οι καιρικές συνθήκες, ειδικά ο άνεμος,τη στιγμή της έκρηξης. Μια δυνητικά ευρεία περιοχή θα μπορούσε να μολυνθεί. Οι περισσότερες «βρώμικες βόμβες» δεν εκπέμπουν αρκετή ακτινοβολία για να προκαλέσουν θάνατο ή ακόμα και σοβαρή ασθένεια.
Τα χαμηλά επίπεδα έκθεσης σε ακτινοβολία συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα. Οι άνθρωποι μπορεί να μην γνωρίζουν εάν έχουν εκτεθεί επειδή δεν μπορούν να δουν, να μυρίσουν ή να γευτούν την ακτινοβολία.
Πόσο επικίνδυνη είναι μια βρώμικη βόμβα;
Ο κύριος αντίκτυπός τους είναι ψυχολογικός, γι' αυτό τέτοιες συσκευές αναφέρονται συχνά ως «όπλα μαζικής αναστάτωσης». Οι βρώμικες βόμβες δεν προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης, καθώς αναπτύσσονται προφανώς σε αστικές περιοχές, είπε ο Ρέκερ «Είναι περισσότερο ψυχολογικό όπλο. Όταν προσπαθείς να τρομάξεις τους ανθρώπους, να εκφοβίσεις τους ανθρώπους, θα χρησιμοποιούσες ένα τέτοιο όπλο», είπε.
Η ραδιενεργή σκόνη και ο καπνός μπορούν να εξαπλωθούν μακριά και είναι επικίνδυνα εάν εισπνευστούν κοντά στο σημείο της έκρηξης. Το ραδιενεργό νέφος πιθανότατα θα εξαπλωθεί σε πολλά οικοδομικά τετράγωνα, σύμφωνα με τον Ρέκερ. Αλλά καθώς το ραδιενεργό υλικό εξαπλώνεται στην ατμόσφαιρα, γίνεται λιγότερο συμπυκνωμένο και επομένως λιγότερο επιβλαβές.
Βασικοί παράγοντες της έκθεσης στην ακτινοβολία είναι το είδος της ακτινοβολίας, το πόσο καιρό εκτίθεται κάποιος σε αυτήν και εάν η ακτινοβολία απορροφάται μέσω του δέρματος, εισπνέεται ή «καταναλώνεται» από το στόμα. Απαιτείται εξειδικευμένος εξοπλισμός για την ανίχνευση ακτινοβολίας. Μολυσμένα σπίτια, επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες θα μπορούσαν να τεθούν εκτός λειτουργίας για μήνες και να καθαριστούν στη συνέχεια εντατικά.