Επικίνδυνες θερμοκρασίες θα μπορούσαν να σκοτώσουν 50% περισσότερους ανθρώπους στην Ευρώπη μέχρι το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με μελέτη, με τις ζωές που θα χαθούν από την έντονη ζέστη να είναι περισσότερες από αυτές που θα σωθούν από το ηπιότερο κρύο. Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι 8.000 επιπλέον άνθρωποι θα πεθαίνουν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα των «μη βέλτιστων θερμοκρασιών» ακόμη και με το πιο αισιόδοξο σενάριο για τη μείωση της ρύπανσης από τη θέρμανση του πλανήτη. Το πιο θερμό εύλογο σενάριο που εξέτασαν έδειξε καθαρή αύξηση 80.000 θανάτων που σχετίζονται με τη θερμοκρασία ετησίως. Τα ευρήματα αμφισβητούν ένα επιχείρημα δημοφιλές μεταξύ εκείνων που λένε ότι η παγκόσμια θέρμανση είναι καλό για την κοινωνία επειδή λιγότεροι άνθρωποι θα πεθαίνουν από το κρύο. «Θέλαμε να το ελέγξουμε αυτό», δήλωσε ο Pierre Masselot, στατιστικολόγος στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Και δείχνουμε ξεκάθαρα ότι θα δούμε μια καθαρή αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμοκρασία στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής». Η μελέτη βασίζεται σε προηγούμενη έρευνα στην οποία οι επιστήμονες συνέδεσαν τη θερμοκρασία με τα ποσοστά θνησιμότητας για διάφορες ηλικιακές ομάδες σε 854 πόλεις σε όλη την Ευρώπη. Τα συνδύασαν με τρία κλιματικά σενάρια που χαρτογραφούν τις πιθανές αλλαγές στη δομή του πληθυσμού και τη θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του αιώνα.
Και στα τρία σενάρια, διαπίστωσαν ότι οι δυσάρεστες θερμοκρασίες θα σκότωναν περισσότερους ανθρώπους από ό,τι σήμερα. Οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι οι αβεβαιότητες στα δεδομένα είναι μεγάλες. Ο καθαρός αριθμός των νεκρών προβλέπεται να αυξηθεί περισσότερο στη ζεστή νότια Ευρώπη, ιδίως γύρω από τη Μεσόγειο, με ένα δεύτερο hotspot στην κεντρική Ευρώπη που καλύπτει την Ελβετία, την Αυστρία και τμήματα της νότιας Γερμανίας και της Πολωνίας. Στην ψυχρότερη βόρεια Ευρώπη, εν τω μεταξύ, αναμένεται μικρή μείωση των θανάτων. «Στη Νορβηγία, για παράδειγμα, μπορεί να δούμε ένα πολύ μικρό όφελος», δήλωσε ο Masselot. «[Αλλά αυτό] επισκιάζεται εντελώς από αυτή τη μαζική αύξηση που βλέπουμε στις νότιες χώρες». Η ζέστη και το κρύο είναι σιωπηλοί δολοφόνοι που βλάπτουν τον οργανισμό πολύ πριν φτάσουν σε ακραίες τιμές που προκαλούν υποθερμία και θερμοπληξία. Οι υπερβολικοί θάνατοι εκτοξεύονται στα ύψη κατά τη διάρκεια των καύσωνων, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων ή των ασθενών, καθώς ο ζεστός καιρός αναγκάζει το σώμα τους σε υπερδιέγερση και τους εμποδίζει να ξεκουραστούν. Οι ψυχρές περιόδους αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και συμβάλλουν σε μια σειρά από καρδιακά και πνευμονικά προβλήματα. «Για να το θέσουμε ωμά, η αύξηση της ζέστης θα σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους από ό,τι θα σώσει η μείωση του κρύου καιρού», δήλωσε ο Tim Osborn, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο East Anglia, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Αν και αυτή η νέα μελέτη δεν είναι ο τελικός λόγος επί του θέματος ... ανοίγει νέους δρόμους εξετάζοντας την ευπάθεια των ανθρώπων στις ακραίες θερμοκρασίες ανά ηλικία και ανά πόλη σε πολύ καλύτερο επίπεδο λεπτομέρειας από προηγούμενες εργασίες». Η ανάλυση, η οποία περιορίστηκε στις ευρωπαϊκές πόλεις, δεν έλαβε υπόψη τις αγροτικές περιοχές, οι οποίες είναι λιγότερο εκτεθειμένες στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, ούτε άλλα μέρη του πλανήτη, όπου η ζέστη αποτελεί πιο πιεστικό πρόβλημα. Συνολικά, εκτίμησαν ότι το σενάριο υψηλής θέρμανσης θα οδηγήσει σε επιπλέον 2,3 εκατομμύρια θανάτους από επικίνδυνες θερμοκρασίες στην Ευρώπη μεταξύ 2015 και 2099. Η Madeleine Thomson, εμπειρογνώμονας σε θέματα κλίματος και υγείας στη φιλανθρωπική ερευνητική οργάνωση Wellcome, δήλωσε ότι ο αριθμός των νεκρών είναι μόνο ένας από τους κινδύνους της αύξησης της θερμοκρασίας. «Η ακραία ζέστη σκοτώνει, αλλά προκαλεί επίσης ένα ευρύ φάσμα σοβαρών προβλημάτων υγείας. Έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, αποβολών και κακής ψυχικής υγείας». Οι αρνητές της επιστήμης του κλίματος έχουν υποστηρίξει ότι η μείωση της ρύπανσης δεν θα επιτρέψει τη σωτηρία ζωών, επειδή το κρύο σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους από τη ζέστη. Οι επιστήμονες λένε ότι οι διαφορετικοί ρυθμοί αντίδρασης στις αλλαγές της θερμοκρασίας σημαίνουν ότι οι θάνατοι από θερμότητα θα αυξηθούν πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα μειωθούν οι θάνατοι από ψύχος, ιδίως σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Υπάρχουν επίσης εύλογα επιχειρήματα ότι αυτό το καθαρό αποτέλεσμα έχει περιορισμένη μόνο σημασία», δήλωσε ο Erich Fischer, κλιματολόγος στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ETHZ), ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Εάν εγκριθεί ένα νέο φάρμακο με σοβαρές παρενέργειες που οδηγούν σε αμέτρητους θανάτους, δύσκολα θα υποστήριζα ότι το φάρμακο σώζει περίπου τόσες ζωές ή ότι το καθαρό αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι έστω και ελαφρώς θετικό βραχυπρόθεσμα παρά τους πολλούς θανάτους». Η μελέτη διερεύνησε πώς θα μπορούσαν να σωθούν ζωές αν οι άνθρωποι προσαρμόζονταν στις αλλαγές της θερμοκρασίας και μείωναν την έκθεσή τους σε δυσάρεστες θερμοκρασίες. Στο θερμότερο σενάριο, μόνο «απίθανα ισχυρά» επίπεδα προσαρμογής θα μπορούσαν να ανακόψουν την τάση αύξησης των καθαρών θανάτων, διαπίστωσε η μελέτη. Στα σενάρια που περιόριζαν τη ρύπανση από τον άνθρακα, μια μείωση κατά 50% της έκθεσης στη θερμοκρασία ήταν αρκετή για να μειωθούν οι καθαροί θάνατοι. «Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να προσαρμοστούμε», δήλωσε ο Víctor Resco de Dios, μηχανικός περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο της Lleida, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Η προσαρμογή ξεκινά με σχετικά απλές λύσεις -αν και δεν είναι δωρεάν- όπως η εγκατάσταση κλιματιστικών ή η δημιουργία χώρων που χρησιμεύουν ως κλιματικά καταφύγια». «Πρέπει όμως να ασχοληθούμε και με πιο σύνθετες λύσεις - όπως η αύξηση των χώρων πρασίνου στις πόλεις για τον μετριασμό της αστικής θερμικής νησίδας - και η προσαρμογή των συστημάτων υγείας», πρόσθεσε.
*Με πληροφορίες από τον Guardian