«Σύμβαση μαθητείας, 16 Ιουνίου 1560.
Μέσα σε σπίτι της Αγίας Τριάδας της Παραλλείου ο κυρ Ιωαννίκιος ο ιερομόναχος, κατά κόσμον Βλάσης, συμφώνησε με τον κυρ Παύλο τον Αργυρό και ανέλαβε ο Ιωαννίκιος ένα παιδί με το όνομα Θωμάς, που ήταν συγγενής του Παύλου για να το μάθει γράμματα, να μπορεί να διαβάζει κάθε βιβλίο, για έξι χρόνια. Υπόσχεται ο κυρ Παύλος να δώσει του πιο πάνω ιερομονάχου για τα μαθητικά έξοδα του παιδιού οκτώ φλουριά ως μισθό και τα αποκριάτικα, τα πασχαλινά και τα δευτεριάτικα φιλοδωρήματα κατά τη συνήθεια. Υπόσχεται δε ο κυρ Παύλος να του δώσει τώρα δύο φλουριά για μισθό και, όταν αρχίσει να μαθαίνει στο παιδί την Οκτώηχο, να του δώσει ένα μέρος της οφειλής και, όταν αρχίσει να μαθαίνει στο παιδί το Ψαλτήρι, άλλο μέρος και, όταν αρχίσει να μαθαίνει στο παιδί τον Απόστολο, άλλο μέρος και, όταν τα μάθει στο παιδί όλα, να κάνουν λογαριασμό να τον εξοφλήσει τελείως. Και έτσι συμφώνησαν.
Μάρτυρες (του συμφωνητικού) ο παπά κυρ Νικόλαος Σπειρής και ο παπά κυρ Φώτιος Παλατιανός».
Αντώνιος Σπυρής, Νοτάριος και Πρωτοπαπάς Κερκύρων. Πρωτόκολλο (1560-1567), επιμέλεια Ελένη Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη, Γιάννης Κ. Μαυρομάτης, Κέρκυρα 2007, σ. 25.
(Απόδοση στα νέα ελληνικά)
2. «Η δύναμη των νόμων»
«Ας μάθουν λοιπόν όλοι οι φτωχοί γονείς ότι σε ένα καθεστώς που κυριαρχούν οι νόμοι, ο καθένας μπορεί να ζήσει καλά, ακόμη και χωρίς να είναι πλούσιος. Οι νόμοι προβλέπουν και γι' αυτούς που δεν έχουν. Τα παιδιά όλων είναι παιδιά της πατρίδας και αυτή τα ανατρέφει, τα γυμνάζει και φροντίζει για την προ κοπή τους. Γι' αυτό και αυτά την αγαπούν και την ευγνωμονούν».
Ανωνύμου του Έλληνος, Ελληνική Νομαρχία ήτοι λόγος περί ελευθερίας, Αθήνα 1971, σ. 15.
(Απόδοση στα νέα ελληνικά)
3. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός απευθύνεται προς τους γονείς
«Και εσείς, γονείς, να παιδεύετε τα παιδιά σας εις τα χριστιανικά ήθη, να τα βάνετε να μανθάνουν γράμματα. Να κάμετε τρόπον εδώ εις την χώραν σας διά σχολείον, να βρήτε έναν διδάσκαλον να τον πληρώνετε να σας μαθαίνη τα παιδιά σας, ότι αμαρτάνετε πολύ να τα αφήνετε αγράμματα και τυφλά. Και μη μόνον φροντίζετε να τους αφήσετε πλούτη και υποστακτικά και μετά τον θάνατον σας να τα τρων και να τα πίνουν και να σας οπισωλογούν. Καλύτερα να τα αφήνετε πτωχά και γραμματισμένα, παρά πλούσια και αγράμματα».
Ι. Μενούνου, Κοσμά του Αιτωλού, Διδαχές και βιογραφία, Αθήνα 1980, σ. 173.
