«Ο σκοπός του πολέμου δεν είναι να πεθάνεις για την πατρίδα σου, αλλά να κάνεις το άλλο καθίκι να πεθάνει για τη δική του», έλεγε και το πίστευε ένας από τους πιο περίπλοκους και μυστήριους στρατηγούς όλων των εποχών, ο αμφιλεγόμενος αμερικανός επιτελάρχης Τζορτζ Πάτον.
Ο ικανότατος διοικητής και ατρόμητος πολεμιστής που διέπρεψε στα μέτωπα της Βόρειας Αφρικής και της Ευρώπης ήταν ταυτοχρόνως μια από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές του Β' Παγκοσμίου: πεισματάρης, αντικομφορμιστής, αλαζόνας, εκκεντρικός, φιλόδοξος, προκλητικός, φιλοπόλεμος και αυστηρός, ο Πάτον δεν χαριζόταν σε κανέναν.
Το ευερέθιστο του χαρακτήρα του και οι «ιδιαίτερες» τακτικές που ακολουθούσε του στέρησαν την καθολική αποδοχή και αναγνώριση, με τον ίδιο να επικρίνεται για την αντιμετώπιση των φαντάρων του (τους θεωρούσε αναλώσιμους σαν τις σφαίρες του), τις αποφάσεις του -οι οποίες πήγαιναν συχνά κόντρα στις εντολές των Συμμάχων- αλλά και το μεγάλο του στόμα φυσικά!
Πολύπλευρη και έντονη προσωπικότητα, δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι τα φονικά χαρακώματα και τα πεδία της μάχης ήταν ο φυσικός του χώρος. Ο άνθρωπος που γεννήθηκε για να πολεμάει εκτιμούσε τη γενναιότητα και περιφρονούσε φόβο και δειλία, έλκοντας τις απόψεις του περί ανδρείας από την αρχαιότητα και κυρίως από τους Έλληνες,
Μεγάλος αντίπαλος του γερμανού στρατηγού Ρόμελ, ο Πάτον θα έκανε τα πάντα για να κλέψει τη δόξα ακόμα και από τον βρετανό σύμμαχό του, στρατηγό Μοντγκόμερι, καθώς για τον ίδιο υπήρχε μόνο η νίκη και το ανδραγάθημα: «Μ' αρέσει ο πόλεμος, οι ευθύνες, η έξαψη. Η ειρήνη θα είναι κόλαση για μένα»...
Πρώτα χρόνια
Γεννημένος στις 11 Νοεμβρίου 1885 στο Σαν Γκαμπριέλ της Καλιφόρνια, ο Τζορτζ Σμιθ Πάτον έβαλε σκοπό από μικρός να γίνει ήρωας! Μεγαλώνοντας σε εύπορη οικογένεια της μεγαλοαστικής τάξης με προγόνους αξιωματικούς και στρατηγούς που είχαν πολεμήσει στον Εμφύλιο Πόλεμο αλλά και την Αμερικανική Επανάσταση, μαθαίνει από τρυφερή ηλικία για τα ανδραγαθήματα των προγόνων του και μαγεύεται.
Ταυτοχρόνως, ο νομικός πατέρας του του διαβάζει τις πολεμικές ιστορίες των λαών της αρχαιότητας και ο ίδιος συναρπάζεται από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, μαθαίνοντας απέξω ολόκληρα κατεβατά από τα ομηρικά έπη πριν ακόμα φτάσει σε ηλικία να πιάσει σπαθί! Στα ακριβά ιδιωτικά σχολεία που φοιτεί διαπρέπει μεν στην ιστορία και τη φιλοσοφία, είναι ωστόσο τραγικά κακός στις θετικές επιστήμες.
Επιδιώκοντας λοιπόν να μοιάζει στους ένδοξους προγόνους του, ένας είναι ο δρόμος που θέλει να ακολουθήσει: γράφεται το 1904 στο προπαρασκευαστικό Στρατιωτικό Ινστιτούτο της Βιρτζίνια και ο επόμενος χρόνος θα τον βρει στη φημισμένη Ανώτατη Στρατιωτική Ακαδημία των ΗΠΑ στο West Point! Το όνειρο αρχίζει να παίρνει σιγά-σιγά σάρκα και οστά.
Αποφοιτώντας στις 11 Ιουνίου του 1909 με τον βαθμό του αξιωματικού του ιππικού, παντρεύεται έναν χρόνο αργότερα την Beatrice Ayer, παιδική φίλη και γόνο αριστοκρατικής οικογένειας. Ταυτοχρόνως, όντας καταπληκτικός αθλητής, εκπροσωπεί τις ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης του 1912 στο Πένταθλο (σκοποβολή, ξιφομαχία, κολύμβηση, ιππασία, τρέξιμο), στο οποίο μάλιστα κατατάχθηκε πέμπτος!
Το 1913 θα τον βρει σε άλλη μια στρατιωτική ακαδημία, όπου θα εκπαιδευτεί στην ξιφομαχία, για την οποία θα συγγράψει και εγχειρίδιο εισαγωγής στην τεχνική!
Παρά τη δεξιοτεχνία του ωστόσο στο ξίφος, το ευερέθιστο του χαρακτήρα του και το εκρηκτικό του ταμπεραμέντο θα του φέρουν πλήθος τραυματισμών, ενώ το μεγάλο του στόμα θα τον κάνει ακόμα και στο κεφάλι να τραυματιστεί σοβαρά όταν τα έβαλε με τον λάθος άνθρωπο...
Στρατιωτική καριέρα
Ο Πάτον πήρε την πρώτη γεύση της μάχης το 1915, οδηγώντας τις εφορμήσεις του ιππικού κατά του Πάντσο Βίλα στα μεξικανικά σύνορα. Την επόμενη χρονιά επιλέγεται ως υπασπιστής του στρατηγού Πέρσινγκ, διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων του Μεξικού, και διακρίνεται στις μάχες.
Ο στρατηγός μάλιστα μαγεύεται από την ικανότητά του στο σημάδι, όταν ο νεαρός αξιωματικός Πάτον πυροβολεί θανάσιμα καταμεσής της μάχης τον μεξικανό επαναστάτη Julio Cardenas, το πρωτοπαλίκαρο του Πάντσο Βίλα! Ο Πέρσινγκ προάγει τον πιστό υπασπιστή του σε λοχαγό και τον αφήνει διοικητή της αμερικανικής δύναμης στην περιοχή.
Στο Μεξικό ήταν που θα έρθει σε επαφή για πρώτη φορά με τα μηχανοκίνητα οχήματα του στρατού και τους τρόπους χρήσης τους στον πόλεμο. Θερμός υποστηρικτής πλέον των αρμάτων μάχης, προσπάθησε με νύχια και με δόντια να προωθήσει τη διάδοσή τους στον αμερικανικό στρατό, παρά τις αντιρρήσεις των επιτελαρχών των ενόπλων δυνάμεων, μελετώντας τη λειτουργία τους και κάνοντας ακόμα και πειράματα για να αυξήσει την πολεμική τους αποτελεσματικότητα!
Κι έτσι, με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο να μαίνεται, ο Πάτον στέλνεται στη Γαλλία ως ο πρώτος ποτέ αμερικανός διοικητής μονάδας τεθωρακισμένων! Εκεί έλαβε μέρος σε πλήθος μαχών και διακρίθηκε για την παράτολμη γενναιότητά του, με τον ίδιο να τραυματίζεται σοβαρά δύο φορές και να παρασημοφορείται πολλάκις για τον ηρωισμό του.
Όντας πια αντισυνταγματάρχης μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, διορίζεται διοικητής ταξιαρχίας αρμάτων και συνδέεται φιλικά με τους επίσης μελλοντικούς στρατηγούς Ντάγκλας Μακάρθουρ και Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Ήταν πια ο καλύτερος γνώστης των τανκς, καθώς στον Α' Παγκόσμιο οδήγησε επιτυχημένα τα 350 τανκς του αμερικανικού στρατού στο μέτωπο!
Ταυτοχρόνως, η εμπειρία του στη διοίκηση αξιόμαχων ταξιαρχιών θα του φέρει τη φήμη του σκληροτράχηλου και αντισυμβατικού αξιωματικού: «Δεν θέλω μηνύματα που λένε ότι κρατάμε τη θέση μας, αλλά ότι προοδεύουμε σταθερά», συνήθιζε να λέει στους στρατιώτες του, με τον ίδιο σταθερά προσανατολισμένο στη μαχητική επίθεση. Εξίσου γνωστοί θα μείνουν και οι παροιμιώδεις πύρινοι λόγοι του για την εμψύχωση του στρατεύματος...
Δράση στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
Το 1938 θα βρει τον Πάτον διοικητή μεραρχίας αρμάτων μάχης, με τις χρόνιες πιέσεις του για αύξηση κονδυλίων προς αυτή την κατεύθυνση να αποδίδουν επιτέλους καρπούς: ήξερε ότι το μέλλον του πολέμου ανήκει στα τανκς και προσπαθούσε με ό,τι μέσο διέθετε (αρθρογραφία, μελέτες, έρευνες, επιστολές στους ανωτέρους κ.λπ.) να αυξηθεί ο αριθμός των τανκς του αμερικανικού στρατού.
Κάτι που βέβαια θα απέδιδε σύντομα καρπούς, στο ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου, που έμελλε να γίνει ο κολοφώνας της στρατιωτικής του δράσης! Όντας πλέον υποστράτηγος, σχεδίασε την αμερικανική απόβαση στη Βόρεια Αφρική το 1942 και ανέλαβε διοικητής των δυνάμεων στο Μαρόκο.
Κι όταν οι ΗΠΑ γνώρισαν την καταστρεπτική ήττα στο Kasserine Pass τον Μάρτιο του 1943, o Πάτον μετατέθηκε εσπευσμένα εκεί ως διοικητής του Β' Σώματος Στρατού, αλλάζοντας άρδην τους όρους του πολεμικού παιχνιδιού και επαναφέροντας το υψηλό φρόνημα στους άντρες του. Η δική του μεραρχία αποτελούσε πλέον παράδειγμα προς μίμηση σε όλη τη συμμαχική πολεμική μηχανή!
Οι εμφατικές του νίκες στα μέτωπα της Βόρειας Αφρικής θα τον φέρουν επικεφαλής της αμερικανικής απόβασης στη Σικελία, με σαφώς αμυντική και επικουρική αποστολή να συνδράμει προστατεύοντας τα νώτα του βρετανικού στρατού του Μοντγκόμερι. Ο Πάτον όμως δεν ήταν για να κάνει άμυνα και αψηφώντας τις ρητές εντολές ρίχνεται στη μάχη, με το επιθετικό του δόγμα να αποδίδει μεν ζηλευτούς καρπούς στη Μάχη του Παλέρμο, μια σειρά από περιστατικά ωστόσο θα φέρουν τη μήνη των αμερικανών επιτελαρχών: άντρες του εκτελούν ιταλούς και γερμανούς αιχμαλώτους πολέμου ενώ ο ίδιος ξυλοκοπεί δυο τραυματισμένους στρατιώτες του που είχαν πάθει νευρικό κλονισμό, θεωρώντας τους δειλούς και «κοπανατζήδες».
Η ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων τον αποσύρει λοιπόν άρον-άρον από την ενεργό δράση, παρά τις επιτυχίες του στο μέτωπο. Ο Πάτον, παρά τα υψηλά αξιώματά του, διακρινόταν από ηρωισμό και ήταν πάντα έτοιμος να ριχτεί στη μάχη: ένα τρανό παράδειγμα του φρονήματός του ήταν όταν μπήκε σε φλεγόμενο και μισογκρεμισμένο κτίριο για να σώσει δύο γάλλους στρατιώτες!
Στην περίφημη D-Day ωστόσο, τη συμμαχική Απόβαση στη Νορμανδία το 1944, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ επαναφέρει στην ενεργό δράση τον καλό του φίλο Πάτον, αναλαμβάνοντας πια τη διοίκηση της Γ' Στρατιάς, με την οποία θα γράψει μια από τις χρυσές συμμαχικές σελίδες του πολέμου: αφού διέσπασε το γερμανικό μέτωπο, περικύκλωσε πλήθος ναζιστικών ταξιαρχιών και όργωσε κυριολεκτικά τη Γαλλία, απελευθερώνοντας πόλη την πόλη, διέσχισε τον Ρήνο, εξουδετερώνοντας τους θύλακες της γερμανικής αντίστασης, και πέρασε μέσα από τη Βαυαρία στην Τσεχοσλοβακία και την Αυστρία, διαλύοντας τα πάντα στο πέρασμά του.
Ώσπου να λάβει το χαρμόσυνο μήνυμα ότι ο πόλεμος τελείωσε με την παράδοση της Γερμανίας, ο Πάτον ήταν ασταμάτητος: το 1945 τον βρήκε στην καρδιά της Γερμανίας να καλύπτει περισσότερα από 10.000 χιλιόμετρα μέσα στην εχθρική περιοχή κατακτώντας ό,τι μπορούσε να κατακτηθεί. Η αγάπη του για τη μάχη απαθανατίστηκε στην επιστολή που έστειλε στη γυναίκα του: «Όταν δεν επιτίθεμαι, γίνομαι πικρόχολος».
Ο ηρωισμός και ο σεβασμός που ενέπνεε στους άντρες του ο σκληροτράχηλος αυτός πολεμιστής συντέλεσαν τα μέγιστα στο αξιόμαχο των μονάδων του. Ο Πάτον κυκλοφορούσε μονίμως με τα επενδυμένα με ελεφαντόδοντο ρεβόλβερ του και τα μετάλλιά του παραταγμένα στο στήθος του, θέλοντας να δείξει στους στρατιώτες του ότι διοικούνταν πρωτίστως από έναν μαχητή.
Ήξερε ότι η αφοσίωση σε έναν ηγέτη θα ενέπνεε τους στρατιώτες στη δύσκολη αποστολή τους...
Θάνατος και κληρονομιά
Μετά τις φονικές μάχες του Β' Παγκοσμίου, ο στρατηγός Πάτον διορίστηκε διοικητής της αμερικανικής ζώνης κατοχής της Βαυαρίας. Μαχητής όμως καθώς ήταν δεν μπορούσε να μένει άπραγος και ζήτησε μετάθεση στα χαρακώματα της Άπω Ανατολής, για να εισπράξει βέβαια ένα εμφατικό «όχι».
Την ίδια στιγμή εκδηλώνει τη σφοδρή αντίθεσή του στον κομμουνισμό θεωρώντας την «κόκκινη» απειλή χειρότερη ακόμα και από τη ναζιστική λαίλαπα. Το μεγάλο του στόμα και τα συνεχή υπομνήματά του στην Ουάσιγκτον για άμεση επίθεση στη Μόσχα θα προκαλέσουν πυρετό διαβουλεύσεων στις ΗΠΑ, με τον προσωπικό του φίλο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ να τον καλεί άρον-άρον πίσω στην πατρίδα, με το πρόσχημα της ανάθεσης του έργου της καταγραφής και αρχειοθέτησης των πολεμικών γεγονότων.
Και σαν από καπρίτσιο της μοίρας, ο μπαρουτοκαπνισμένος Πάτον θα έχανε τη ζωή του όχι στα φονικά χαρακώματα, αλλά με σαφώς πιο «άδοξο» τρόπο: μία μόλις ημέρα πριν επιστρέψει στην Αμερική, πήγε για κυνήγι με παρέα αξιωματούχων και το αμάξι που επέβαιναν συγκρούστηκε: δύο βδομάδες μετά το τροχαίο, στις 21 Δεκεμβρίου 1945, ο κορυφαίος στρατηγός του Β' Παγκοσμίου Πολέμου άφηνε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Χαϊδελβέργης. Ήταν 60 χρονών.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1947, κυκλοφόρησαν τα απομνημονεύματά του («War as I Knew It»), ενώ στο ομώνυμο φιλμ του 1970 ξεδιπλώθηκε ο περίπλοκος χαρακτήρας του σκληροτράχηλου και αντισυμβατικού αυτού στρατιωτικού...