Από το 1816 ως το 1821 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, κυνηγημένος από την Πελοπόννησο, έζησε ως ιδιώτης στη Ζάκυνθο ασχολούμενος με το ζωεμπόριο. Η τιμιότητα στις συναλλαγές του και η φυσική του καλοσύνη τον βοήθησαν να κερδίσει πολύ γρήγορα την εκτίμηση του ζακυνθινού λαού. Ζούσε σε ένα μικρό σπίτι πίσω από το αρχοντικό του Αλέξανδρου Ρώμα. Στο σωματείο των κρεοπωλών, στο οποίο προμήθευε ο Κολοκοτρώνης τα ζώα που έφερνε από την Πελοπόννησο, υπήρχε και κάποιος που ονομαζόταν Διόγος. Είχε ισχυρή θέση στο σωματείο και αρκετές γνωριμίες. Γι” αυτόν τον λόγο τον είχαν μυήσει στην Φιλική Εταιρεία.
Ήταν η εποχή που το μυστήριο της είχε αρχίσει να εξαπλώνεται «σε καλούς και κακούς», όπως εύστοχα ανέφερε ο Γέρος. Ο Διόγος χρωστούσε αρκετά χρήματα στον Κολοκοτρώνη. Ο Μοραϊτης κλέφτης, λόγω του ότι ο Διόγος ήταν συναγωνιστής στον κοινό αγώνα για απελευθέρωση, τον διευκόλυνε συνεχώς. Εκείνος όμως, όχι μόνο δεν εξοφλούσε τα παλαιά χρέη, αλλά δημιουργούσε συνεχώς νέα. Ο Κολοκοτρώνης του διέκοψε την πίστωση. Ο Διόγος εκτόξευσε εναντίον του κάποιες αόριστες απειλές με σαφείς όμως υπαινιγμούς για την Εταιρεία. Ακολούθησε έντονη λογομαχία, αλλά ο Διόγος δεν περιορίσθηκε σ” αυτήν. Επιβιβάσθηκε σε ένα πλοίο και αναχώρησε για την Ήπειρο. Τα άγρυπνα μάτια όμως της Εταιρείας παρακολουθούσαν κάθε κίνησή του. Έτσι, μέσα στο ίδιο πλοίο ταξίδεψε και ένας κατάσκοπος της Φιλικής.
Ο Διόγος παρουσιάσθηκε στον Αλή πασά και του αποκάλυψε τα πάντα σχετικά με την αλυτρωτική συνωμοσία. Επίσης, έκανε και το εξής προδοτικό. Του παρέδωσε τις συμβολικές λέξεις και φράσεις των Φιλικών καθώς και τα συνθηματικά νοήματα. Ακόμη, πρόδωσε τον Αλέξιο Βλαχόπουλο, έμπιστο αξιωματικό του Αλή, ως πράκτορα της Φιλικής Εταιρείας, τα θεμέλια της οποίας άρχισαν να τρίζουν επικίνδυνα. Η οργάνωση όμως αντέδρασε ταχύτατα.
Μέσα σε ελάχιστο χρόνο ειδοποιήθηκαν όλοι οι μυημένοι στην Ήπειρο να είναι προσεκτικοί στις κινήσεις τους. Η Aυλή του Αλή πασά ήταν γεμάτη εταίρους. Αυτοί φρόντισαν να επηρεάσουν τον πασά παρουσιάζοντας τη συνωμοσία ως μύθευμα του Διόγου για να αποσπάσει χρηματική αμοιβή. Ο Αλή πασάς δεν πείσθηκε, κάλεσε τον Βλαχόπουλο και με έξυπνο τρόπο τού φανέρωσε τα συνθηματικά της Εταιρείας για να ελέγξει τις αντιδράσεις του. Ο Ηπειρώτης αξιωματικός, έχοντας ήδη προειδοποιηθεί, παρέμεινε ψύχραιμος.
Παρά την πολύωρη ανάκριση, δεν αποκάλυψε το παραμικρό. Ωστόσο, ο ραδιούργος πασάς ήθελε να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα οφέλη από αυτήν την υπόθεση. Έστειλε επιστολή στον σουλτάνο, με την οποία τού εξέθετε όσα είχε μάθει από τον Διόγο.
Εκείνη την εποχή είχε πέσει στη δυσμένεια της Υψηλής Πύλης, οπότε με την ανακάλυψη και την εξάρθρωση της τεράστιας συνωμοσίας που εξυφαινόταν στους κόλπους της Αυτοκρατορίας, θα κέρδιζε την εκτίμηση της κεντρικής διοίκησης. Όμως, οι παντοδύναμοι σύμβουλοι του θρόνου, Χαλέτ Εφέντης και Πασόμπεης, οι οποίοι μισούσαν τον ανυπότακτο πασά, τον διέψευσαν και τον απαξίωσαν. «Τερτίπια της αλεπούς για να γλυτώσει τον κατατρεγμό», είπαν, καθησυχάζοντας τον σουλτάνο. Όσο για τον Διόγο, είχε τη γνωστή τύχη που επιφύλασσε η Εταιρεία σε κάθε προδότη. Βρέθηκε κατακρεουργημένος σε κάποιο σκοτεινό σοκάκι των Ιωαννίνων.
Νίκος Γιαννόπουλος/ιστορικός.
ΠΗΓΗ: Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ