Ένα από τα ιστορικά πρόσωπα που συνδέονται με την ιστορία ολόκληρης της Μακεδονίας αλλά και ειδικότερα της Θεσσαλονίκης είναι ο Κάσσανδρος, ο πιο αδίστακτος από τους σφετεριστές του βασιλείου του Μ. Αλεξάνδρου. Εμείς οι Θεσσαλονικείς του χρωστάμε την ίδρυση της πόλης και τον τιμούμε με την οδό που φέρει το όνομα του.
Ο Κάσσανδρος χρησιμοποίησε όλους τους αθέμιτους τρόπους προκειμένου να καταφέρει να μην υπάρχει διάδοχος της Αυτοκρατορίας του Μ. Αλεξάνδρου ξεκληρίζοντας ολόκληρη την οικογένεια του και δολοφόνησε ακόμη και την ίδια την μητέρα του μεγάλου στρατηλάτη, την Ολυμπιάδα. Αυτός και ο πατέρας του Αντίπατρος πρόδωσαν την εμπιστοσύνη του Αλέξανδρου και άρπαξαν ότι με πολύ κόπο είχε δημιουργήσει ο Φίλιππος ο Β’, το πανίσχυρο κράτος της Μακεδονίας. Ο Κάσσανδρος είναι αυτός που ίδρυσε την Θεσσαλονίκη.
Ο Κάσσανδρος γεννήθηκε το 358ή 350 π.Χ. και πέθανε 297/8 π.Χ.. Ήταν επίγονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μια από τις πρωταγωνιστικές μορφές στον «Πόλεμο των Διαδόχων», αυτοί δηλαδή που αμέσως μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου διαμοίρασαν το κράτος του. Υπήρξε αντιβασιλέας της Μακεδονίας και για 19 χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου καθώς και μετέπειτα στρατηγός αυτοκράτορας της Ευρώπης. Ο Κάσσανδρος κατάφερε με την στρατηγική του να επιβληθεί στην αναπτυγμένη και στρατηγική περιοχή. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Αντίπατρου (397 π.Χ.- 319 π.Χ.), του πιο έμπιστου και ικανότερου στρατηγού του Φιλίππου Β’, και η βασιλεία του σχετίζεται με την ίδρυση της πόλης της Θεσσαλονίκης καθώς και της Δυναστείας των Αντιπατρίδων. Για πρώτη φορά κάνει την εμφάνιση του στο ιστορικό προσκήνιο στην αυλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα το 324 π.Χ. όταν τον κάλεσε ο πατέρας του Αντίπατρος προαισθανόμενος τον θάνατο του.
Από τα παιδικά του χρόνια είχε παρακολουθήσει την διδασκαλία του Αριστοτέλη μαζί με τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίονα αποκτώντας εκείνα τα πνευματικά προσόντα που θα τον καθιστούσαν αργότερα έναν σπουδαίο άνδρα.
Ο Κάσσανδρος δεν ακολούθησε τον στρατό του Μ. Αλεξάνδρου, λόγω ηλικίας αλλά έμεινε στην Μακεδονία στο πλευρό του Αντιπάτρου.
Αργότερα, στην αυλή του στρατηλάτη στην Βαβυλώνα, ο Κάσσανδρος ήταν αυτός που υπερασπίστηκε τον πατέρα του απέναντι τις κατηγορίες των εχθρών του και κυρίως της Ολυμπιάδας η οποία αυτή την περίοδο κάνει κάθε προσπάθεια για να επιτευχθεί η διαδοχή του εγγονού της Αλέξανδρο τον Δ’.
Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, έγινε διάδοχος στο βασίλειο της Μακεδονίας ή αλλιώς επίτροπος, ο Πολυπέρχων, γιος του Σιμμία και αρχιστράτηγος του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου, από τον ίδιο τον Αντίπατρο. Με ασαφής αρμοδιότητες αποκτούσε άμεσο δικαίωμα στην διαδοχή. Ο Κάσσανδρος όντας πολύ νέος αρκέστηκε στη θέση του χιλίαρχου του ιππικού, μια πολύ αξιόλογη θέση για την εποχή αν και δεύτερος στην ιεραρχία.
Η διαμάχη για την εξουσία ήταν η αρχή για μια σειρά αιματηρών γεγονότων μέσα στις ευρύτερες, πολυετείς και πολύνεκρες συγκρούσεις των διαδόχων, των εταίρων και των επιγόνων. Ο Κάσσανδρος και ο Πολυπέρχων συγκρούστηκαν για την κυριαρχία τόσο στη Μακεδονία όσο και στις ελληνικές πόλεις. Ο Κάσσανδρος αντιτάχθηκε του Πολυπέρχωντα γιατί αν και είχε μεγάλη πείρα δεν μπορούσε να δεχτεί ότι δεν είχε συγγένεια εξ αίματος με τον βασιλικό οίκο του Αλεξάνδρου ή τουλάχιστον αυτή ήταν η πρόφαση.
Σε όλη την πορεία του ο Κάσσανδρος έχει την συμπεριφορά ενός βασιλιά στην θέση του Αλεξάνδρου, αισθανόταν ότι μπορούσε να εξουσιάζει χωρίς όμως να έχει το χρίσμα του εξουσιαστή. Ήθελε να γίνει βασιλιάς στην θέση του βασιλιά και προκειμένου να πετύχει τον σκοπό τους ήταν ικανός για κάθε έγκλημα. Κατάλαβε ότι η κυριαρχία στην Μακεδονία προϋπόθετε τον διαμοιρασμό της αυτοκρατορίας. Τυχόν επανένωση της έθετε τον Κάσσανδρο στο βασιλικό περιθώριο. Οι δύο αυτοί στόχοι αποτελούν και τον πυρήνα της δράσης του, εξηγούν τις περίτεχνες και πολύπλοκες συμμαχίες του, τις πολλαπλές εχθρότητες του τις οποίες είτε αναπτύσσει είτε προκαλεί.
Ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός και συγγραφέας, αναφέρει ότι ο Κάσσανδρος συμμάχησε αρχικά μόνο με τους ντόπιους συμμάχους και έπειτα με τον βασιλιά της Αιγύπτου, Πτολεμαίο Α’ το Λάγου ή Σωτήρ – στρατηγός του Μ. Αλεξάνδου και μέλος της σωματοφυλακής του – και τον Αντίγονο Α’ τον Κύκλωψ ή Μονόφθαλμο – επίσης στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου – και άρχισε πόλεμο εναντίον των ανταγωνιστών του. Οι περισσότερες ελληνικές πόλεις τάχτηκαν με το μέρος του και ακόμη και η Αθήνα αναγκάστηκε να παραδοθεί. Ο Κάσσανδρος τελικά, κατάφερε να εξουδετερώσει το 318 π.Χ. τον άμεσο αντίπαλο του ο οποίος ηττήθηκε με το στόλο του στον Βόσπορο αναγκάζοντας τον να φύγει από την Μακεδονία, να βρεθεί στην Ήπειρο και στη συνέχεια στην Πελοπόννησο μέχρι τον θάνατο του το 303 π.Χ. Ο Κάσσανδρος μέχρι την ήττα του Πολυπέρχωντα είχε συγκεντρώσει στα χέρια του την κυριαρχία της Μακεδονίας και του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου. Στόχος του ήταν να εξοντώσει ή να εξουδετερώσει κάθε αντίπαλο που θα διεκδικούσε την βασιλεία και που προέρχονταν από την οικογένεια του Αλεξάνδρου κάτι που και πέτυχε. Έκανε επίσης, συμμαχία με την Ευριδίκη, την φιλόδοξη σύζυγο του βασιλιά Φιλίππου του Γ ‘ του Αρριδαίου της Μακεδονίας, και έγινε αντι-βασιλιάς. Η Ολυμπιάδα όμως, φρόντισε να δολοφονήσει την Ευρυδίκη, τον άντρας της και τον αδελφό του Κάσσανδρου. Τότε, ο Κάσσανδρος προέλασε εναντίον της Ολυμπιάδας η οποία είχε καταφύγει στην Πύδνα με μεγάλο στράτευμα ακολουθούμενο από ιππικό και ελέφαντες και αφού την ανάγκασε να παραδοθεί, την αιχμαλώτισε και διέταξε τον θάνατο της το 316 π.Χ. με λιθοβολισμό.
Οι ιστορικές πηγές παρουσιάζουν την δράση του Κάσσανδρου με μελανά χρώματα, κρίνεται ως σκληρός, αδίστακτος, τυραννικός, κυρίως για τις δολοφονίες μελών της βασιλικής οικογένειας. Εκτός των άλλων σκότωσε την Κλεοπάτρα, αδελφή του Αλέξανδρου ενώ παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδελφή του Αλεξάνδρου, την Θεσσαλονίκη.
Περίπου το 313 π.Χ. διάφορες ήταν οι πόλεις που συμφώνησαν να συμμαχήσουν με τον Κάσσανδρο και μεγάλα μέρη της Πελοποννήσου έπεσαν στα χέρια του Αντίγονου, ενώ ο πόλεμος των Διαδόχων ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Ο Κάσσανδρος αναγκάστηκε να διαπραγματευτεί κάτι, όμως, που δεν οδήγησε πουθενά. Τα επόμενα χρόνια ο Πτολεμαίος και ο Κάσσανδρος πήραν και πάλι την πρωτοβουλία και ο Αντίγονος υπέστει πολλές ήττες. Το φθινόπωρο του 311 π.Χ. υπογράφτηκε σύμφωνο ειρήνης, η οποία προέβλεπε παύσει τον εχθροπραξιών και αναγνώριση του γιου του Μ. Αλεξάνδρου, Αλέξανδρου Δ’ , ως βασιλιά μετά την ενηλικίωση του.
Το 310-309 π.Χ. ο Κάσσανδρος έδωσε εντολή στον Γλαυκία να δηλητηριάσει τον Αλέξανδρο τον Δ’ και την μητέρα του Ρωξάνη οι οποίοι βρίσκονταν υπό την εποπτεία του. Επίσης, έπεισε τον Πολυπέρχωντα να δηλητηριάσει τον νόθο γιο του Αλέξανδρου, τον Ηρακλή και την μητέρα του Βαρσίνη. Ο Κάσσανδρος είχε ήδη αναπτύξει δεσμούς με την βασιλική οικογένεια καθώς είχε παντρευτεί την Θεσσαλονίκη. Έχοντας συμμαχήσει με τον Σέλευκο, τον Πτολεμαίο και τον Λυσίμαχο, εναντίον του Αντίγονου έγινε, μετά την ήττα του Αντίγονου το 301 π.Χ. στην Μάχη της Ιψού, αδιαμφισβήτητος ηγεμόνας της Μακεδονίας.
Ο Κάσσανδρος ακολούθησε την πολιτική του πατέρα του, με την οποία φερόταν στις πόλεις – κράτη ως υποτελείς και όχι ως συμμάχους. Ο Κάσσανδρος μεταξύ άλλων κατάφερε να χτίσει εκ νέου την Θήβα μετά την ισοπέδωση της από τον Αλέξανδρο και έχτισε στην θέση της Θέρμας την Θεσσαλονίκη προς τιμή της συζύγου του. Έχτισε και μια νέα πόλη την Κασσάνδρεια στα ερείπια της Ποτίδαιας που είχε καταστρέψει ο Φίλιππος θέλοντας να δείξει το μεγαλείο του.
Πέθανε από υδρωπικία το 297 π.Χ. μένοντας στην ιστορία για τις καταπληκτικές πολιτικές και στρατιωτικές του ικανότητες και για την μοναδική σκληρότητα και αγριότητα. Ο Παυσανίας γράφει ότι ο μεγαλύτερος γιος του, ο Φίλιππος, λίγο μετά την ενθρόνιση του, έπαθε εκφυλιστική ασθένεια και πέθανε. Ο επόμενος γιος, ο Αντίπατρος ο Β’, δολοφόνησε την μητέρα του Θεσσαλονίκη, θεωρώντας ότι έδειχνε ιδιαίτερη εύνοια για τον μικρότερο γιο της, τον Αλέξανδρο τον Ε’. Ο Αλέξανδρος εκδικήθηκε εκθρονίζοντας τον Αντίπατρο τον Β’, αν και ο δεύτερος πήρε για λίγο την βασιλεία, μερικά χρόνια αργότερα.
Με τον Κάσσανδρο τελειώνουν οι ελληνιστικοί χρόνοι. Ακολουθούν οι κατακτήσεις των Ρωμαίων και μια νέα εποχή θα γεννηθεί και θα είναι οι βυζαντινοί χρόνοι.