Ο Ηνίοχος είναι αναμφίβολα το πιο διάσημο από τα αφιερώματα στους Δελφούς. Το άγαλμα ήταν μέρος ενός μεγάλου αφιερώματος, που περιλάμβανε το τέθριππο άρμα και μια δεύτερη ανδρική μορφή.
Προσφέρθηκε από τον τύραννο της Γέλας Πολύζαλο, ύστερα από νίκη του σε αρματοδρομία στα Πύθια. Είναι κατασκευασμένο με τη μέθοδο του «χαμένου κεριού» και αποτελεί τυπικό δείγμα του αυστηρού ρυθμού. Θεωρείται έργο μεγάλου καλλιτέχνη, ίσως του Πυθαγόρα από το Ρήγιο.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ο Ηνιόχος είχε θαφτεί έπειτα από το μεγάλο σεισμό που έγινε το 373 π.Χ. στους Δελφούς. Η πτώση των βράχων το είχαν θάψει κάτω από τη γη, όπου και παρέμεινε επί πολλούς αιώνες. Αυτός ήταν και ο λόγος που γλίτωσε τις μετέπειτα λεηλασίες των Ρωμαίων και τις επιδρομές.
Ήταν 16 Απριλίου του 1896 όταν Γάλλοι αρχαιολόγοι, στο πλαίσιο της «Μεγάλης ανασκαφής» που ξεκίνησε η γαλλική σχολή Αθηνών το 1892, έκαναν ανασκαφές στο μαντείο των Δελφών. Τότε ανακάλυψαν ένα μεγάλο άγαλμα, που παρά το πέρασμα των αιώνων, βρισκόταν σε θαυμάσια κατάσταση.
Επρόκειτο για το πρώτο χάλκινο άγαλμα της κλασικής εποχής που βρέθηκε σε φυσικό μέγεθος. Κοντά του ανακάλυψαν ακόμα δύο πίσω πόδια αλόγων, μια ουρά, κομμάτια από το ζυγό του άρματος και ένα παιδικό χέρι με απομεινάρια ηνίων.
Πού βρίσκεται σήμερα;
Ο Ηνίοχος είναι το πιο γνωστό έκθεμα των Δελφών και από τότε που βρέθηκε, βρίσκεται σε περίοπτη θέση. Απομακρύνθηκε από εκεί μόνο στη διάρκεια της κατοχής ώστε να γλιτώσει από τις καταστροφές και τις αρπαγές των Γερμανών. Μετά την απελευθέρωση, επέστρεψε στους Δελφούς και σήμερα κοσμεί την τελευταία αίθουσα του μουσείου που είναι βαμμένη σε κίτρινο χρώμα.
Στοιχεία εκθέματος
Χρονολόγηση: Κλασική περίοδος, 478 – 474 π,Χ.
Τόπος Εύρεσης: Δελφοί, βόρεια του ναού του Απόλλωνα
Ύψος: 1,82 μ.
Υλικό: Χαλκός