11/12/2017 - 11:12
Στην ευρύτερη περιοχή του Ισθμού όπου βρίσκεται η Κόρινθος και το Λουτράκι, είχε σημειωθεί έντονη σεισμική δραστηριότητα στο παρελθόν. Μάλιστα ο ισχυρός σεισμός του 1858 είχε καταστρέψει σε τέτοιο βαθμό τον οικισμό της Κορίνθου και το έδαφος που αυτός βρισκόταν, ώστε να παρθεί η απόφαση η πόλη να μεταφερθεί στην θέση που βρίσκεται σήμερα.
Το βράδυ της 22ης Απριλίου 1928 εκδηλώθηκε ο πανίσχυρος τεκτονικός σεισμός της Κορίνθου που κατέστρεψε την πόλη αλλά και την ευρύτερη περιοχή καθώς και το Λουτράκι. Ο πρώτος προάγγελος του σεισμού ήταν δόνηση που καταγράφηκε στις 06:19 της ίδιας ημέρας στον Πατραϊκό. Η πρώτη ισχυρή δόνηση σημειώθηκε στην Κόρινθο στις 21:00 το βράδυ και την ακολούθησαν 18 ασθενείς δονήσεις.
Στις 22:00΄ σημειώθηκε ο δεύτερος ισχυρός σεισμός τον οποίο διαδέχθηκαν 6 μικροδονήσεις. Ο κυρίως σεισμός, ο οποίος κατέστρεψε την πόλη της Κορίνθου, εκδηλώθηκε στις 22:14. Η μέγιστη ένταση του ήταν 9-10 βαθμοί της κλίμακας Μερκάλι ενώ το μέγεθος ήταν 6,3 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ.
Ήταν επιφανειακός, βάθους 5 χλμ και το επίκεντρο του υπολογίστηκε 70 χλμ δυτικά της Αθήνας, κοντά στη διώρυγα και εντός του τριγώνου Κόρινθος-Καλαμάκι-Λουτράκι. Έγινε αισθητός σε όλη σχεδόν της Πελοπόννησο, το μεγαλύτερο μέρος της Εύβοιας και της Στερεάς Ελλάδας, τα νησιά του Σαρωνικού, τις Κυκλάδες, τον Βόλο, την Πρέβεζα, ακόμα και την Κρήτη.
Οι ισχυρές προσεισμικές είχαν τρομοκρατήσει τους κατοίκους της περιοχής που είχαν εγκαταλείψει εγκαίρως τα σπίτια τους. Ο κυρίως σεισμός κατεδάφισε σχεδόν ολοσχερώς την Κόρινθο και το Λουτράκι, ενώ στην Κόρινθο υπήρξαν 20 νεκροί και 30 τραυματίες, σχετικά μικρές απώλειες για το μέγεθος της καταστροφής. Τα σπίτια της περιοχής δεν είχαν την παραμικρή αντισεισμική θωράκιση με αποτέλεσμα στην πλειοψηφία τους να γκρεμιστούν (καταστράφηκαν πάνω από 2.000 κατοικίες), όρθια έμειναν μόνο όσα είχαν χτιστεί τα τελευταία χρόνια και διέθεταν θεμέλια από σκυρόδερμα. Οι περιγραφές των αυτόπτων μαρτύρων της καταστροφής περιγράφουν στιγμές Δαντικής κόλασης με το έδαφος να υποχωρεί στη κυριολεξία κάτω από τα πόδια τους.
Εκτός των νεκρών, τραυματίστηκαν στρατιώτες που βρίσκονταν στο στρατόπεδο της Κορίνθου, ενώ διακόπηκε η τηλεγραφική σύνδεση της περιοχής με την υπόλοιπη Ελλάδα, με αποτέλεσμα οι πληροφορίες για την καταστροφή να είναι συγκεχυμένες τις πρώτες ημέρες. Όλα τα δημόσια κτήρια της Κορίνθου καταστράφηκαν, ενώ από τις φυλακές τις πόλεις βρήκαν ευκαιρία να αποδράσουν πολλοί φυλακισμένοι, οι οποίοι όμως συνελλήφθησαν αμέσως χάρις την επέμβαση των κατοίκων. Στις επόμενες δύο ημέρες σημειώθηκαν πάνω από 40 μικροί μετασεισμοί που πανικόβαλλαν τους κατοίκους, κάποιοι εκ των οποίων είχαν καταφύγει στους λόφους της περιοχής. Άλλοι οδυρώμενοι περιφέρονταν στους δρόμους της ερειπωμένης πόλης ως μισότρελλοι, αναζητώντας συγγενικά τους πρόσωπα, ενώ κάποιοι άλλοι πανικόβλητοι απομακρύνονταν από την περιοχή χωρίς να γνωρίζουν που πηγαίνουν.
Στο Λουτράκι από 500 σπίτια είχαν μείνει όρθια μόλις τα 100, από τα οποία όμως πολλά είχαν υποστεί εκτεταμένες ζημιές. Οι κάτοικοι του Λουτρακίου είχαν υποστεί ένα ακόμη μαρτύριο καθώς στις εφιαλτικές στιγμές του σεισμού είχαν δει μια πυκνή κόκκινη φλόγα να γδέρνει τον ουρανό. Οι γυναίκες έκλαιγαν, οι άνδρες σταυροκοπιούνταν λέγοντας ότι είχε έρθει η Δευτέρα Παρουσιά, αλλά τελικώς οι φλόγες προέρχονταν από τον σταθμό της ΔΕΗ στην περιοχή που υπέστη ομοίως πολλές ζημιές. Μετά τον σεισμό οι κάτοικοι της περιοχής βρέθηκαν σε απόγνωση, καθώς έβλεπαν τα σπίτια τους να έχουνμεταβληθεί σε σωρούς ερειπίων, ενώ δεν διέθεταν ούτε τρόφιμα για να επιβιώσουν. Πολλοί δεν απομακρύνονταν από τα χαλάσματα καθώς φοβούνταν ότι θα τους έκλεβαν τα έπιπλα τους, ενώ ο στρατός μετά τις πρώτες ημέρες είχε βάλει ισχυρές περιπολίες στην περιοχή για την αποφυγή κλοπών. Η επικοινωνία με την Αθήνα είχε επίσης διακοπεί καθώς όλες οι τηλεγραφικές υπηρεσίες είχαν σταματήσει, όλα τα κρατικά κτήρια είχαν είτε καταστραφεί ολοσχερώς, είτε είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας. Σύμφωνα με ένα πρόχειρο υπολογισμό, οι ζημιές στην Κορινθία ξεπερνούσαν το 1 δις δρχ.
Στην Αθήνα παρά το γεγονός ότι έφταναν οι περιγραφές από τις καταστροφές στην Κόρινθο μέσω των εφημερίδων, οι ρυθμοί της ζωής δεν μεταβλήθηκαν, αλλά η κοσμική ζωή συνέχιζε αμείωτη χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την τραγωδία στην Κόρινθο. Ακόμη χειρότερα η κυβέρνηση και οι αρμόδιοι υπουργοί απέτυχαν να βοηθήσουν και να ανακουφίσουν εγκαίρως την σεισμόπληκτη περιοχή. Αρχικώς έγιναν πολλές διυπουργικές συναντήσεις με τον Καφαντάρη (υπουργός Οικονομικών), Μεταξά (Συγκοινωνιών), Εξηντάρη (Γεωργίας) και τον καθ΄ ύλην αρμόδιο Μιχαήλ Κύρκο (Πρόνοιας).
Στις συναντήσεις αυτές συζητήθηκαν λύσεις για να δοθεί βοήθεια στις σεισμόπληκτες περιοχές, ο Καφαντάρης έδωσε διαταγή στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους να παρέχει αφειδώς πιστώσεις στα υπουργεία για δαπάνες που αφορούν το ζήτημα αυτό, ενώ συμφωνήθηκε ο Κύρκος να μεταβεί επιτόπου για να συντονίσει την κατάσταση. Η αλήθεια είναι όμως ότι τίποτε δεν λειτούργησε αποτελεσματικά και το Κράτος βραδυκίνητο και γραφειοκρατικό απέτυχε να βοηθήσει αποτελεσματικά τους Κορίνθιους τις κρίσιμες πρώτες 5 μέρες μετά τον σεισμό. Παρατηρήθηκαν αστοχίες, συγκρούσεις αρμοδιοτήτων, αναποτελεσματικότητα, κάτι που ομολογήθηκε ακόμη και από τον φιλοκυβερνητικό Τύπο, αλλά και από τον ίδιο τον Καφαντάρη. Οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης Παπαναστασίου και Τσαλδάρης υπέδειξαν τις αστοχίες, οι οποίες πάντως διορθώθηκαν μετά την παρέλευση μιας εβδομάδας. Ίσως δεν είναι άσχετο με την κυβερνητική παραλυσία ότι ήδη υπήρχαν σοβαροί πολιτικοί τριγμοί μεταξύ των κομμάτων που την στήριζαν, ενώ λίγους μήνες μετά η κυβέρνηση παραιτήθηκε υπό το βάρος της επιστροφής του Ελευθέριου Βενιζέλου στο πολιτικό προσκήνιο.
Ο στρατός ομοίως απέτυχε να συνδράμει έγκαιρα τους σεισμόπληκτους καθώς αρχικά μέραρχος Κλάδος διοικητής του Β΄Σώματος στρατού στην Πάτρα αλλά και ο υπουργός στρατιωτικών Μαζαράκης αρχικώς επέδειξαν αδράνεια. Λίγο μετά η ηγεσία του στρατού χολώθηκε από το γεγονός ότι της αφαιρέθηκε η περίθαλψη των σεισμόπληκτων και επέδειξε χαρακτηριστική βραδύτητα στην δράση της. Στο κρίσιμο αυτό διάστημα των πρώτων ημερών οι κάτοικοι βρίσκονταν κυριολεκτικά στο χώμα και την απελπισία τους, επέτεινε η διήμερη κακοκαιρία που ακολούθησε. Η πλειοψηφία των σεισμόπληκτων στην Κόρινθο και στο Λουτράκι υπέστησαν αληθινά μαρτύρια διανυκτερεύοντας στην ύπαιθρο υπό κακές καιρικές συνθήκες, ενώ την νύχτα η κατάσταση ήταν τρομερή καθώς δεν υπήρχε ρεύμα και το βαθύ σκοτάδι δημιουργούσε μια καταθλιπτική ατμόσφαιρα στην περιοχή. Στις πρώτες νύχτες σημειώνονταν συνεχώς μετασεισμοί και κατολισθήσεις που τρομοκρατούσαν τους κατοίκους.
Την κρατική αδυναμία αναπλήρωσε η ιδιωτική πρωτοβουλία και ο Αγγλικός στόλος. Χάρις την πρωτοβουλία του ημερήσιου Αθηναϊκού Τύπου διενεργήθηκαν έρανοι και συγκεντρώθηκαν ποσά που αμέσως δαπανήθηκαν για την αγορά και διανομή τροφίμων. Όταν πληροφορήθηκε την καταστροφή, ο Άγγλος πρέσβης ενημέρωσε την Αγγλική μοίρα ναυτικού στην Μάλτα και εντός 48 ωρών δύο Αγγλικά αντιτορπιλικά βρέθηκαν στον Κορινθιακό κόλπο. Οι Άγγλοι κατάφεραν εντός 24 ωρών να στεγάσουν σε σκηνές όλους τους κατοίκους στο Λουτράκι και τουλάχιστον τους μισούς άστεγους στην Κόρινθο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Άγγλοι διέθεταν αρκετό ακόμη υλικό για τους άστεγους όπως ρούχα και τρόφιμα, όμως δεν υπήρχε αρμόδιος επί τόπου για να τα παραλάβει! Πολύ σημαντική βοήθεια τις πρώτες μέρες πρόσφερε ο σιδηροδρομικός οργανισμός Πελοποννήσου και οι εργαζόμενοι του. Παρά τις μεγάλες ζημιές που είχαν υποστεί οι σταθμοί του και τα κτήρια του οργανισμού, οι σιδηροδρομικοί πρόσφεραν αληθινό έργο στην εξισορρόπηση της κατάστασης χάρις τα συνεχή δρομολόγια που διεξήγαγαν από την Κόρινθο προς Αθήνα και Πάτρα μεταφέροντας χιλιάδων ανθρώπων και πολλών τόνων τροφίμων και υλικών.
Η άλλη μεγάλη φυσιογνωμία που αναδείχθηκε στα ερείπια της καταστροφής ήταν αναμφίβολα ο μητροπολίτης Κορίνθου Δαμασκηνός. Ο Δαμασκηνός, χάρις την επιβλητική φυσιογνωμία του (ηθικά αλλά και σωματικά), κατάφερε να καλύψει το μεγάλο κρατικό κενό και να συντονίσει επί τόπου με αρκετή επιτυχία τις κρατικές προσπάθειες ανακουφίζοντας τους σεισμοπαθείς. Καθοδήγησε την διανομή των σεισμόπληκτων στις σκηνές, διοργάνωσε συσσίτια, μοίρασε τα διαθέσιμα ρούχα, οργάνωσε την ζωή των ντόπιων που είχαν παραλύσει από την καταστροφή. Ο ίδιος παρέμεινε στο πλευρό του δοκιμαζόμενου λαού στις πρώτες πολύ δύσκολες ημέρες μετά την καταστροφή και ήταν τόσο σημαντική η επιτυχία του, ώστε το κράτος να το ορίσει επικεφαλής της κρατικής επιτροπής (Αυτόνομος Οργανισμός Σεισμοπαθών Κορίνθου) που σχηματίστηκε για την ανακούφιση των σεισμόπληκτων της Κορινθίας και την ανοικοδόμηση της ευρύτερης περιοχής. Ο Οργανισμός επέβλεψε την κατασκευή των κτιρίων με βάση τους νέους αντισεισμικούς κανονισμούς, που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα ενώ ανέλαβε και την χορήγηση δανείων και χρηματικής βοήθειας για την κατασκευή τους.
Ο Δαμασκηνός τον επόμενο χρόνο θα ταξιδέψει στην Αμερική όπου μετά από σκληρές προσπάθειες θα καταφέρει να συγκεντρώσει σημαντικά κεφάλαια από την Ομογένεια για να χρηματοδοτηθεί η ανοικοδόμηση της Κορίνθου. Στις 27 Οκτωβρίου 1929 θεμελιώνεται η Νέα Κόρινθος παρόντος του τότε Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου. Χάρις τις εργώδεις προσπάθειες του Δαμασκηνού λίγα χρόνια μετά η ανοικοδόμηση της Κορίνθου και του Λουτρακίου θα έχουν ολοκληρωθεί....