«Νεμπόισα» στα σέρβικα θα πει «άφοβος, ατρόμητος». Και τέτοιος στάθηκε ο Ρήγας Φεραίος μπροστά στα μαρτύρια και τον θάνατο. Ο θρύλος λέει ότι τα τελευταία λόγια του ήταν: «Έτσι πεθαίνουν οι γενναίοι. Εγώ έσπειρα, άλλοι έρχονται να θερίσουν».Το τέλος του πρόδρομου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού γράφτηκε σε αυτόν τον πύργο-φυλακή του Βελιγραδίου στις 24 Ιουνίου του 1798. Ο Ρήγας ήταν τότε 41 ετών… Μαζί του εκτελέστηκαν από τους Οθωμανούς επτά σύντροφοι και συνοδοιπόροι του στον αγώνα.
Η αντίστροφη μέτρηση για τον Ρήγα και τους συντρόφους του άρχισε στις 19 Δεκεμβρίου του 1797, με τη σύλληψή του από τους Αυστριακούς σε ξενοδοχείο της Τεργέστης. Η ανάκρισή του κράτησε ένα 10ήμερο. Τη νύκτα της 30-31 Δεκεμβρίου 1797 προσπάθησε να αυτοκτονήσει με ένα μικρό μαχαίρι αλλά απέτυχε. Τραυματισμένος, οδηγήθηκε σε νοσοκομείο όπου παρέμεινε έως τις αρχές του Φεβρουαρίου του 1798.
Στις 14 Φεβρουαρίου 1798, αυτός και οι σύντροφοί του μεταφέρθηκαν σε ένα παλιό γυναικείο μοναστήρι του τάγματος των Καρμελιτών στη Βιέννη. Ακολούθησε η απέλασή του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως Οθωμανός υπήκοος που ήταν…
Είχε πολλούς εχθρούς. Ο Κορδάτος αναφέρει ανάμεσά τους, τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ και τους Φαναριώτες της Πόλης, με πρώτο το διερμηνέα της Πύλης Κ. Υψηλάντη που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τα κηρύγματα του Ρήγα για ανατροπή της κρατούσας κατάστασης. Αυτοί, λέει, έπεισαν τον Σουλτάνο Σελίμ Γ΄ πως έπρεπε να θανατωθεί…
Οι 8 κατάδικοι μεταφέρθηκαν με ποταμόπλοιο στο Βελιγράδι και στις 10 Μαΐου 1798 φυλακίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα, που ήταν παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στο ποτάμι.
Κοντά στο Ρήγα μαρτύρησαν και πέθαναν ο Ευστράτιος Αργέντης (31 χρονών, έμπορος από τη Χίο), ο Δημήτριος Νικολίδης (32 χρονών, γιατρός από τα Ιωάννινα), ο Αντώνιος Κορωνιός (27 χρονών, έμπορος και λόγιος από τη Χίο), ο Ιωάννης Καρατζάς (31 χρονών, λόγιος από τη Λευκωσία της Κύπρου), ο Θεοχάρης Γεωργίου Τουρούντζιας (22 χρονών, έμπορος από την Σιάτιστα), ο Ιωάννης Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητής της ιατρικής από τη Καστοριά) και ο Παναγιώτης Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου)
Η είδηση του θανάτου του Ρήγα και των συντρόφων του συγκλόνισε λαούς και προσωπικότητες απ' άκρου εις άκρον της βαλκανικής χερσονήσου, ιδιαίτερα δε όσους προσέβλεπαν στις επαναστατικές ιδέες της εποχής και στους ανθρώπους που τις υπηρετούσαν.
Ο Πύργος Νεμπόισα βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών Σάβα και Δούναβη. Χτίστηκε γύρω στο 1460 από τους Ούγγρους, πάνω στα θεμέλια ρωμαϊκού πύργου του 1ου αιώνα με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας της πόλης από τους Τούρκους. Μετά την πτώση του Βελιγραδίου οι Οθωμανοί τον μετέτρεψαν σε φυλακή. Εκτός από τον Ρήγα θανατώθηκε εκεί και ο Μητροπολίτης Βελιγραδίου Μεθόδιος το 1800.
Ο πύργος ανακηρύχθηκε ιστορικό μνημείο και αναστηλώθηκε. Το 2011 μετατράπηκε σε μουσείο που χωρίζεται σε τέσσερα επίπεδα. Στον Ρήγα είναι αφιερωμένος ο πρώτος όροφος. Εκεί παρουσιάζονται η ζωή, οι ιδέες και το έργο του Ρήγα.
Με βίντεο-προβολή, γίνεται εισαγωγή στο θέμα «Ρήγας Βελεστινλής». Σε χρονολόγιο παρουσιάζεται η ζωή του Ρήγα και τα κύρια ιστορικά γεγονότα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (1669-1821), ενώ σε τρεις διαδραστικούς πληροφοριακούς σταθμούς εμφανίζονται οι θεματικές « Ρήγας. Από το Βελεστίνο στη Βλαχιά», «Το Όραμα του Ρήγα» και «Πνευματική κληρονομιά του Ρήγα».
Επίσης, γίνεται βιντεοπροβολή της «Χάρτας του Ρήγα», καθώς και άλλων πληροφοριών σχετικά με το όραμά του, ενώ σε τρισδιάστατη απεικόνιση εμφανίζεται η μορφή του.
Το έργο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και της Σερβίας και από ελληνικής πλευράς χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το ΕΚΒΜΜ, την Βουλή.