Λίγοι από τους Αθηναίους που διασχίζουν καθημερινά τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας γνωρίζουν πως δίπλα τους, σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων από το Σύνταγμα, βρίσκεται καλά κρυμμένο ένα μυστικό αιώνων: το σημείο όπου «πάλλεται» ακόμη η καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Η ταριχευμένη καρδιά του αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας φυλάσσεται στο εκκλησάκι των Ταξιαρχών, επί της οδού Στησιχόρου, ως μια υπόμνηση της ένδοξης ιστορίας του. Είναι ένα από τα δεκάδες άγνωστα κειμήλια του 1821, που βρίσκονται ανάμεσά μας κι όμως λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξή τους ή την τοποθεσία όπου «αναπαύονται» επί σχεδόν 200 χρόνια.
Πού βρίσκεται η ταριχευμένη καρδιά του Ανδρέα Μιαούλη; Και πού το ευαγγέλιο που «συμμετείχε» στη Μάχη της Αλαμάνας; Σε ποια εκκλησία υπάρχει η καμπάνα που σήμανε την απελευθέρωση της Αθήνας και πώς διασώθηκε η διαθήκη που συνέταξε ο Καραϊσκάκης μετά τον τραυματισμό του στο Φάληρο; Το τηλεσκόπιο της Μπουμπουλίνας, το τουφέκι του Αλή Πασά, το ρολόι που χάρισε ο Καποδίστριας στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και άλλοι μικροί θησαυροί της Ελληνικής Επανάστασης διηγούνται, ως αυτόπτες μάρτυρες, ένδοξες στιγμές του Αγώνα για την ελευθερία. 
Ιεροί θησαυροί
Το ημερολόγιο έδειχνε 1843 όταν η καρδιά του Αλέξανδρου Υψηλάντη περνούσε τα ελληνικά σύνορα. Εφτανε στην Αθήνα από τη Βιέννη – όπου είχε φυλαχθεί μετά τον θάνατό του – με φροντίδα της Μαρίας Υψηλάντη – Μουρούζη και είχε ως προορισμό τον Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας, την Αγία Ειρήνη επί της οδού Αιόλου. Δεκαέξι χρόνια αργότερα η καρδιά του ανθρώπου που συνετέλεσε όσο λίγοι στην Ελληνική Επανάσταση μεταφέρθηκε στο μικρό παρεκκλήσι της οδού Στησιχόρου. Και εκεί βρίσκεται ακόμη.
Περίπου 1,5 χιλιόμετρο μακριά, στην Πλάκα, ένα ακόμη εκκλησάκι θυμίζει τις εποχές που στην περιοχή έπνεε επαναστατικός αέρας. Είναι ο ναός του Αγίου Νικολάου του Ραγκαβά, στο εσωτερικό του οποίου φυλάσσεται μια μικρή καμπάνα με βαρυσήμαντη ιστορία: η καμπάνα που το 1833 σήμανε δυνατά το χαρμόσυνο μήνυμα για την απελευθέρωση της Αθήνας. Η καμπάνα κατασκευάστηκε στην Ιταλία, όμως κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας φυλασσόταν σε ειδική κρύπτη του ναού καθώς οι κωδωνοκρουσίες είχαν απαγορευτεί με ειδικό διάταγμα του σουλτάνου.
Στην Υδρα βρίσκεται, έπειτα από περιπετειώδη πορεία, η ταριχευμένη καρδιά του Ανδρέα Μιαούλη, η οποία αφαιρέθηκε από το σώμα του νεκρού ήρωα κατ’ εντολήν του Οθωνα. Τοποθετημένη σε ασημένια λήκυθο, πάνω στην οποία είναι χαραγμένη η φράση «χαίρε η καρδία του Ανδρέα Μιαούλη», η καρδιά φυλάσσεται ως σύμβολο πατριωτισμού στο Ιστορικό Μουσείο της Υδρας.
Ενα ακόμη κειμήλιο μεγάλης αξίας φιλοξενείται στη Ιερά Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία, εκεί όπου στις 27 Μαρτίου του 1821 κηρύχθηκε η Επανάσταση στη Ρούμελη. Με επικεφαλής τον δεσπότη Σαλώνων Ησαΐα, ο οποίος ευλόγησε τα όπλα, ο λαός ξεχύθηκε στον Αγώνα. Ανάμεσά τους και ο Αθανάσιος Διάκος, ο οποίος ξεκίνησε για να καταλάβει τη Λιβαδειά. Ο Ησαΐας Σαλώνων πολέμησε ηρωικά, όμως σκοτώθηκε μετά τη Μάχη της Αλαμάνας και αποκεφαλίστηκε από τους άνδρες του Ομέρ Βρυώνη τον Απρίλιο του 1821. Το χρυσό τετραυάγγελο που σύμφωνα με την παράδοση ακουμπούσε στο στήθος του κατά τη διάρκεια της μάχης σώζεται ακόμη στη Μονή του Οσίου Λουκά με χαραγμένη την επιγραφή «Ησαΐας Σαλώνων 1815». Σε αυτό λέγεται πως ορκίστηκαν ο Πανουργιάς, ο Αθανάσιος Διάκος και άλλοι αρματολοί του Παρνασσού δίνοντας τον όρκο της Φιλικής Εταιρείας. 
Σε μουσεία
Σπουδαία κειμήλια του Αγώνα, όμως, βρίσκονται και σε αρκετά μουσεία της χώρας. Στο Μουσείο Μπενάκη μπορεί κάποιος να δει το τηλεσκόπιο της Μπουμπουλίνας, την πυξίδα του Ανδρέα Μιαούλη, το πιστόλι του Λόρδου Βύρωνα και τη διαθήκη του Καραϊσκάκη. Στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο φυλάσσονται, μεταξύ άλλων, σημαίες του Αγώνα, καριοφίλια αγωνιστών, ο ταμπουράς του Μακρυγιάννη, η πίπα του Τσακάλωφ αλλά και το περίτεχνο ρολόι – σύμβολο κύρους – που χάρισε ο Ιωάννης Καποδίστριας στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Κατασκευασμένο στην Ελβετία, το ρολόι φέρει ως διάκοσμο στο χρυσό καπάκι του τον αναγεννώμενο φοίνικα, το έμβλημα του υπό σύσταση ελληνικού κράτους, έχει χαραγμένο τη χρονολογία 1821, έναν σταυρό και τις ακτίνες ενός ανατέλλοντος ηλίου…