Είναι γεγονός πως η Ελλάδα ανήκει σε χώρες που διατηρούν, ακόμη και στις μέρες μας, έθιμα και παραδόσεις που πολλές φορές βρίσκουν τις ρίζες τους στα βάθη των αιώνων. Κάποια από τα παλαιότερα έθιμα μπορεί να έχουν ξεχαστεί ή αλλάξει, αλλά κάποια παρέμειναν το ίδιο ζωντανά, γραφικά και ενδιαφέροντα. Τα περισσότερα από αυτά είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση.
Μεταξύ των παραδόσεων, που κατάφεραν να διατηρηθούν αναλλοίωτες στο πέρασμα των χρόνων, είναι και τα έθιμα της βάπτισης. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τα έθιμα αυτά συνεχίζουν να τηρούνται πιστά και προσδίδουν ξεχωριστό χρώμα και ύφος στα θρησκευτικά μυστήρια και τις παραδοσιακές εκδηλώσεις.Συνήθως η βάπτιση γίνεται τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού και αφού αυτό έχει σαραντίσει. Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση το πρωτότοκο παιδί παίρνει το όνομα της γιαγιάς ή του παππού του. Φυσικά, δεν πρόκειται για κάτι υποχρεωτικό, όμως στις περισσότερες περιοχές της χώρας το έθιμο αυτό είναι συνηθισμένο και τηρείται πιστά και μάλιστα με μεγάλη τυπικότητα, ιδιαίτερα για τα αγόρια που συνεχίζουν το όνομα της οικογένειας.Το μυστήριο γίνεται την Κυριακή, σε εκκλησία ειδικά στολισμένη για την περίπτωση, συνήθως στην ενορία που διαμένει η οικογένεια, αμέσως μετά τη Θεία Λειτουργία και όλοι οι παρόντες μπορούν να το παρακολουθήσουν. Τρεις μέρες πριν την τελετή της βάπτισης του βρέφους οι γιαγιάδες του προσκαλούν τους συγγενείς και οικογενειακούς φίλους, προσφέροντας τους ψωμί, που συμβολίζει χαρά και ευζωία.Μια από τις ευχάριστες στιγμές της προετοιμασίας είναι η επιλογή των μπομπονιέρων, που αντανακλούν το προσωπικό γούστο και μοιράζονται κατά την τελετή της βάφτισης. Μαζί με τις μπομπονιέρες συνηθίζεται πλέον να μοιράζονται και πολύχρωμα γλυκάκια σε διάφορα σχήματα με το όνομα του μωρού γραμμένο επάνω τους, καθώς και τα μαρτυρικά σε όλους τους παρευρισκόμενους.
Όσον αφορά τα έθιμα που σχετίζονται με τις υποχρεώσεις του νονού, αν και παλαιότερα ήταν πολύ περισσότερα, αρκετά από αυτά συνεχίζουν να τηρούνται και στις μέρες μας. Ο νονός προμηθεύεται κατάλευκα ενδύματα για το μωρό, ενώ επίσης τρεις (3) ημέρες πριν τη βάπτιση φέρνει το λάδι στον ιερέα που θα τελέσει το μυστήριο, για να το ευλογήσει. Ο νονός είναι εκείνος που οφείλει να αγοράσει όλα τα απαραίτητα για τη βάπτιση και ασφαλώς το σταυρό. Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου ο νονός κρατά το μωρό στην αγκαλιά του, την ώρα που ο ιερέας διαβάζει τις ευχές. Πρέπει επίσης να πει στον ιερέα το όνομα του παιδιού (παλαιότερα μόνο τότε ακουγόταν για πρώτη φορά το όνομα του βαπτιζομένου).
Οι υποχρεώσεις του πνευματικού γονέα σύφωνα με παλαιότερες παραδόσεις δεν ολοκληρώνονταν με το τέλος του μυστηρίου: έπρεπε να συνοδεύει το μωρό στην εκκλησία τις τρεις (3) πρώτες Κυριακές μετά το μυστήριο. Επίσης, τρεις ημέρες μετά το μυστήριο ο ανάδοχος έπρεπε να κάνει το πρώτο μπάνιο του νεοφώτιστου στο σπίτι. Επιπλέον, ο νονός φρόντιζε για τα πασχαλινά και χριστουγεννιάτικα δώρα, καθώς και για τα δώρα των γενεθλίων και της ονομαστικής εορτής του βαπτιστικού.
Τα κυριότερα σημεία του μυστηρίου της βάπτισης είναι τα εξής: ο αγιασμός του νερού, η επάλειψη του βαπτιζομένου με λάδι, η τριπλή βύθισή του στο αγιασμένο νερό, η ένδυση και ο κύκλος, που γίνεται τρεις φορές γύρω από την κολυμβήθρα. Το νερό αποτελεί το βασικότερο στοιχείο του βαπτίσματος και θεωρείται μέσο ψυχικού καθαρμού. Η τριπλή κατάδυση στην κολυμβήθρα στο όνομα της Αγίας Τριάδος υποδηλώνει τη συμμετοχή του βαπτιζομένου στο θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού. Ο σταυρός, που χαρίζεται στο βαπτιζόμενο, συμβολίζει το πνεύμα της θυσίας του Χριστού και η αναμμένη λαμπάδα είναι σύμβολο του Αγίου Φωτός του Χριστού, το οποίο στο εξής ο νεοφώτιστος θα πρέπει να σκορπίζει στον κόσμο με τη ζωή του. Πριν τη βύθιση στο νερό, ο βαπτιζόμενος χρίεται με λάδι από τον ιερέα στη μύτη, στο στόμα και στα αυτιά και από το νονό σε όλο το σώμα.
Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, μετά την τελετή της βάπτισης η μητέρα δεν έπρεπε να ξεπλύνει το παιδί από το λάδι. Μετά από τρεις ημέρες επιτρεπόταν το μπάνιο του μωρού, η μητέρα όμως έπρεπε να κρατήσει το νερό, το οποίο θα πετιόταν είτε στη θάλασσα, είτε σε απάτητο χώμα.Στη Ρόδο, τρεις μέρες μετά το μυστήριο, στο σπίτι του νεοφώτιστου γινόταν ένα γλέντι μόνο για τις γυναίκες και η νονά ξέπλενε το λάδι από το μωρό. Όλες οι γυναίκες, που λάμβαναν μέρος στη δεξίωση, έριχναν μέσα στη σκάφη του μωρού χρήματα, για να είναι αγαπητό όπως το χρήμα, και έλεγαν τις ευχές τους.