Προχωρά η δημοπράτηση των οκτώ προσφυγικών πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας μετά την προώθηση του συνόλου των σχετικών εγγράφων από την εταιρία «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» προς την Περιφέρεια Αττικής.
Η «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» εξασφάλισε μέσω του ΠΔΕ και με πρωτοβουλία των εποπτευόντων υπουργών Αλ. Φλαμπουράρη και Χρ. Σπίρτζη, τον αρχικό προϋπολογισμό των 10.000.000 ευρώ τα οποία έχουν ήδη διατεθεί για αυτό τον σκοπό.
Ο φάκελος περιλαμβάνει τις οριστικές μελέτες και τις μελέτες εφαρμογής (αρχιτεκτονικές, στατικές, ηλεκτρομηχανολογικές), τα τεύχη δημοπράτησης, όπως και τις εγκρίσεις από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ και την υπηρεσία Δόμησης του δήμου Αθηναίων. Σημειώνεται ότι οι οκτώ πολυκατοικίες διασώθηκαν από την κατεδάφιση και την πώληση και αποδόθηκαν από την παρούσα κυβέρνηση στην Περιφέρεια Αττικής για να αποκατασταθούν.
Τέλος, για το διατηρητέο ιστορικό προσφυγικό συγκρότημα προβλέπονται οι χρήσεις: Κατοικίας για τους διαμένοντες ιδιοκτήτες, κοινωνικής κατοικίας για ευάλωτες ομάδες, ξενώνα συνοδών ασθενών του νοσοκομείου «‘Αγιος Σάββας» και Μουσείου Προσφυγικής Μνήμης.
Έντεκα χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή
Η ανέγερση των προσφυγικών πολυκατοικιών στη λεωφόρο Αλεξάνδρας ήταν συνέπεια της Μικρασιατικής καταστροφής, αν και άργησε χαρακτηριστικά να ξεκινήσει. Έντεκα χρόνια μετά, το 1933, ξεκινά το έργο για να παραδοθούν τρία χρόνια αργότερα διαμερίσματα των 55 περίπου τετραγωνικών, σε 228 συνολικά οικογένειες.
Τον σχεδιασμό, τη μελέτη και την κατασκευή ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Κίμων Λάσκαρις και Δημήτριος Κυριακού ως τότε υπάλληλοι της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Προνοίας. Μόλις ολοκληρώθηκε η δόμηση, πέραν του ότι δόθηκε η λύση σε ένα επείγον πρόβλημα, έγινε μία τομή στην αρχιτεκτονική ιστορία της χώρας. Στη μεσοπολεμική Ελλάδα, τα κτίρια αυτά σχεδιάστηκαν και χτίστηκαν για έναν μόνο λόγο, για να γίνουν κατοικίες. Με πέτρινους τοίχους που εξασφαλίζουν ιδανικές συνθήκες ανεξαρτήτως εποχής (ζέστη τον χειμώνα, δροσιά το καλοκαίρι), απόλυτη αξιοποίηση και του τελευταίου τετραγωνικού, ενώ η σκάλα που εμφανίζεται με το άνοιγμα κάθε πόρτας αποτέλεσε πρωτοποριακή καινοτομία. Στις αρχιτεκτονικές «ιδιαιτερότητες» των κτιρίων συγκαταλέγονται και οι τεράστιοι κοινόχρηστοι χώροι, το πλυσταριό που μοιράζονταν τέσσερις οικογένειες στον τρίτο όροφο αλλά και η προσεκτική μελέτη της απόστασης τους ούτως ώστε να μη χάνεται καμία αχτίδα ηλίου.
Το συγκρότημα των προσφυγικών πολυκατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρας οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1933-1935, βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Κίμωνα Λάσκαρι (1905-1978) και Δημήτριου Κυριακού (1881-1971), υπαλλήλων τότε της Τεχνικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Προνοίας (Τ.Υ.Υ.Π.).
Πρόκειται για το αποτέλεσμα της δράσης ενός κρατικού μηχανισμού οργανωμένης δόμησης, που συστάθηκε για πρώτη φορά, στο πλαίσιο ενός ευρυτέρου σχεδίου προκειμένου να στεγαστούν οι μυριάδες προσφύγων από τη Μικρά Ασία, που είχαν κατακλύσει το λεκανοπέδιο της Αθήνας (αλλά και όλη την Ελλάδα). Στη συγκεκριμένη περίπτωση προκρίθηκε η ανέγερση 228 συνολικά διαμερισμάτων, κατανεμημένων σε οκτώ πολυκατοικίες που διατάσσονταν επάλληλα μεταξύ τους και παράλληλα προς τον άξονα της λεωφόρου.
Αυστηρά ωφελιμιστικά κτίρια, στη γραμμή του γερμανικού φονξιοναλισμού, απλά παραλληλεπίπεδα κατασκευασμένα με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και επιχρισμένη λιθοδομή, "χωρίς ίχνος διακόσμησης ή άλλης παραχώρησης σε πλαστικές αναζητήσεις". Η μόνη διακόσμηση που συλλαμβάνει σήμερα ο φακός στα γερασμένα αυτά κτίρια, είναι προϊόν της έκτοτε ιστορικής διαδρομής του τόπου:
Τα ίχνη από τις σφαίρες των Δεκεμβριανών του 1944 στους τοίχους και τα πολύχρωμα υφάσματα απλωμένα στους μικρούς πανομοιότυπους εξώστες. Στις αρχές του 2007, τα 90 από τα 228 διαμερίσματα εξακολουθούσαν να κατοικούνται, ενώ τα υπόλοιπα είχαν περιέλθει στο Δημόσιο με εξαγορά, εν όψει ανάπλασης της ευρύτερης περιοχής του γηπέδου του Παναθηναϊκού Α.Ο.