Για τους περισσότερους τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά δημιουργούν θετικά συναισθήματα και αποτελούν πηγή χαράς και ευτυχίας. Για αρκετά άτομα όμως της τρίτης ηλικίας, η περίοδος των εορτών προκαλεί έντονα συναισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς κυρίως για όσους ζουν μόνοι και δεν έχουν υποστηρικτικό περιβάλλον, βρίσκονται σε κάποιο οίκο ευγηρίας ή αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας.
Η λεγόμενη ¨Κατάθλιψη των Χριστουγέννων¨ ή ‘Κατάθλιψη των Γιορτών’ (Christmas Blues) περιγράφεται ως μια γνωστή και κοινή διαταραχή πολλαπλής αιτιολογίας. Η Κατάθλιψη είναι η ψυχική διαταραχή που έχει ως διαγνωστικά κριτήρια την καταθλιπτική διάθεση, τις σκέψεις και τα συναισθήματα απαξίωσης, ενοχής, αβοηθητότητας, τη διαταραχή της συγκέντρωσης, της μνήμης, της υπνικής λειτουργίας (αυπνία-υπερυπνία) και της όρεξης (ανορεξία-βουλιμία), την απόσυρση από τις κοινωνικές δραστηριότητες και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Η ¨Κατάθλιψη των Χριστουγέννων¨ είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που σχετίζεται με το φύλο, την ηλικία, το μορφωτικό και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, τον τύπο προσωπικότητας και κυρίως την προσωπική νοηματοδότηση δηλαδή το ατομικό-προσωπικό νόημα που προσδίδει κάποιος στη συγκεκριμένη γιορτή στη δεδομένη χρονική περίοδο και φάση της ζωής του. Η ‘Κατάθλιψη των Χριστουγέννων’ χαρακτηρίζεται πρωτίστως από ένα συναίσθημα που δεν είναι σύντονο δηλαδή που δεν είναι σύμφωνο με το πνεύμα των Χριστουγέννων και το συνολικό μύθο και την λάμψη των γιορτών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε ο κοινωφελής οργανισμός Age UK, στην Αγγλία, περίπου 500.000 ηλικιωμένοι θα περάσουν μοναχικά τη γιορτή των Χριστουγέννων, το 60% των ατόμων άνω των 65 ετών δεν ανυπομονεί καθόλου να έρθουν οι γιορτές και ο λόγος είναι ότι τις μέρες αυτές ενεργοποιούνται αναμνήσεις που έχουν από κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που έχασαν ή δεν θέλουν να γίνουν βάρος στα παιδιά τους. Επιπλέον, ένας σημαντικό ποσοστό στεναχωριέται που δεν θα μπορέσει να βγει από το σπίτι του εξαιτίας προβλημάτων κινητικότητας που αντιμετωπίζει. Οι ειδικοί συστήνουν να μην ξεχνάμε την περίοδο των γιορτών τις «ευάλωτες» αυτές ομάδες και να παροτρύνουμε τα ηλικιωμένα άτομα να συμμετέχουν ενεργά στο κλίμα των εορτών όπως προσκαλώντας τους στις οικογενειακές δραστηριότητες (προετοιμασία φαγητού, στολισμός του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού κ.α.). Αρκετές χώρες στην Ευρώπη δημιουργούν κοινότητες των Χριστουγέννων όπου διοργανώνουν γεύματα και άλλες δραστηριότητες για μοναχικούς ηλικιωμένους με στόχο την μείωση της απομόνωσης, την κοινωνικοποίηση και την ψυχαγωγία.
Στην Αγγλία δημιουργούνται καμπάνιες με στόχο να μην μείνει κανείς ηλικιωμένος μόνος τα Χριστούγεννα και διαφημιστικά σποτ με θέμα τους ηλικιωμένους. Βρετανικό πολυκατάστημα δημιούργησε σποτ με τίτλο ¨Man On The Moon¨ το οποίο αποτελεί μια ωδή στη μοναξιά της τρίτης ηλικίας.
Ας φροντίσουμε λοιπόν να είμαστε κοντά στα άτομα της τρίτης ηλικίας, με όποιον τρόπο μπορούμε!
*Στην Ελλάδα οι ηλικιωμένοι που αντιμετωπίζουν κοινωνικά ή άλλα προβλήματα μπορούν να απευθύνονται στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1065.
Αμπατζίδη Διονυσία
Κοινωνική Λειτουργός, MSc
Εξωτερική επιστημονική συνεργάτις της Ε.Ψ.Ε.Π.
στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «Γηράσκω εν Δράσει»