Ο στόλος των 24 μαχητικών Mirage 2000-5Mk2 ήταν το στοιχείο που έκανε τη διαφορά στους ουρανούς του Αιγαίου, όταν εντάχτηκε σε υπηρεσία στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας. Σήμερα τα γαλλικά μαχητικά παραμένουν μια ιδιαίτερα αξιόμαχη πλατφόρμα, η οποία μπορεί – και πρέπει – να αξιοποιηθεί περαιτέρω για την αντιμετώπιση προηγμένων απειλών όπως τα F-35 και οι S-400.
Η αναζήτηση λύσεων για τη μεγίστοποίηση της αποτρεπτικής ικανότητας της ΠΑ απέναντι στην απειλή της Τουρκικής Αεροπορίας, είναι μια διαρκής και επίμονη διαδικασία καθώς επηρεάζεται τόσο από τις εξελίξεις στο οπλοστάσιο του αντιπάλου όσο και τις ιδιαίτερες οικονομικοπολιτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα.
Η κορύφωση της απειλής με τον εκσυγχρονισμό των F-16C/D της Τουρκικής Αεροπορίας ήδη από το 2014, δημιούργησε ένα κενό εις βάρος της ελληνικής αποτρεπτικής ικανότητας το οποίο έμεινε αναπάντητο και αναμένεται να γεφυρωθεί μονάχα με τον εκσυγχρονισμό του στόλου των 84 F-16C/D Block 52+ και Advanced της ΠΑ σε επίπεδο Viper, εντός της επόμενης 7ετίας. Η λύση αυτή ήταν προφανώς επιβεβλημένη και ορθολογική τόσο από επιχειρησιακής όσο και από οικονομοτεχνικής πλευράς ενώ έγινε εφικτή έπειτα από μια μακρά και δύσκολη πορεία..
Στο μεταξύ η ΠΑ εξέτασε όλα τα ενδεχόμενα, -μεταξύ των οποίων και την πιθανή αναβάθμιση του στόλου των 17 Mirage 2000EGM/BGM στο επίπεδο Mirage2000-5Mk2 – προκειμένου να αναχαιτιστεί η τεχνολογική απαξίωση τους και να επιτευχθεί ομοιοτυπία με την νεότερη έκδοση του μαχητικού. Σημειώνεται στο σημείο αυτό οτι η έκδοση του Mirage 2000-5Mk2 αποτελεί και την κορυφαία στο είδος της, ανάμεσα σε όλους τους χρήστες του Mirage 2000 διεθνώς.
Παρά τα όποια πλεονεκτήματα ενός πιθανού εκσυγχρονισμού ΜΕΖ για το στόλο των Mirage 2000EGM/BGΜ – η λύση αυτή απορρίφθηκε εξαιτίας του ιδιαίτερα υψηλού κόστους που απαιτούσε η κατασκευάστρια εταιρία Dassault.
Από την άλλη πλευρά ο στόλος των Mirage 2000-5Mk2 όχι μόνο παραμένει κορυφαίος σε ρόλο αναχαίτισης-αεροπορικής υπεροχής, αλλά προσφέρει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε επιχειρησιακό επίπεδο, τα οποία επιτρέπουν την αντιμετώπιση υφιστάμενων αλλά και μελλοντικών απειλών.
Η ΠΑ αντιμέτωπη με μαχητικά 5ης γενιάς
Ειδικότερα το νέο περιβάλλον όπως θα διαμορφωθεί στο Αιγαίο με την απόκτηση του F-35Α από την Τουρκική Αεροπορία (ΤΗΚ) αλλά και του αντιαεροπορικού / αντιβαλλιστικού συστήματος S-400, αποτελεί μια νέα πραγματικότητα, με χαρακτηριστικά που υπονομεύουν την κύρια την δυνατότητα της ΠΑ να ασκεί έλεγχο, στον παραδοσιακό χώρο ζωτικής ευθύνης πάνω από το Αιγαίο.
Στελέχη της ΠΑ τονίζουν οτι η είσοδος του F-35 σε υπηρεσία από την αντιπέρα όχθη του Αιγαίου – ακόμα και αν γίνει με καθυστερήσεις και σε μειωμένους αριθμούς – θα είναι σε επόμενο χρονικό στάδιο μια εξαιρετικά δυσάρεστη εξέλιξη που προκαλεί προβληματισμό ως προς τις δυνατότητες αντιμετώπισης του.
Αναμφίβολα ο κύριος όγκος της απειλής παραμένει ο στόλος των F-16C/D της Τουρκικής Αεροπορίας. Ορθώς η ηγεσία ΠΑ εστίασε σε αυτή τη φάση την προσοχή της στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης απειλής με βέλτιστη λύση την αναβάθμιση των 85 F-16 σε επίπεδο Viper. Το F-16 Viper θα διαθέτει ραντάρ AESA, προηγμένη διάταξη πιλοτηρίου και ενσωμάτωση ζεύξης δεδομένων Link 16 που θα πετύχει την ψηφιακή δικτύωση του στόλου, με το Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ) και την επίγεια αεράμυνα (GBADS). Κάτι που συμβαίνει σήμερα, μονάχα με τα 30 F-16C/D Block 52+ Advanced που επιχειρούν από την 116ΠΜ στον Άραξο.
Τα εκσυγχρονισμένα F-16V θα μεγιστοποιήσουν τη μαχητική ικανότητα του στόλου, χάρις ένα πρότυπο κατά πολύ ανώτερο τεχνολογικά από τα τουρκικά εκσυγχρονισμένα F-16 σε επίπεδο CCIP. Επιπλέον θα καταστούν συμβατά με προηγμένα μαχητικά 5ης γενιάς (αν και όποτε αποκτηθούν) ενώ θα αποκτήσουν καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης και αντιμετώπισης της απειλής των F-35 χάρις το ραντάρ AESA AN/APG-83 που υπόσχεται μεγαλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τα υφιστάμενα AN/APG-68 (V)9 με κεραία συμβατικής διάταξης.
Σε δεύτερη φάση όμως η έλευση του F-35 θα επιφέρει αναπόφευκτα αλλαγή δεδομένων καθώς είναι σε θέση (λόγω σχεδίασης Stealth) να διεισδύει αποτελεσματικά στην φίλια αεράμυνα και να πλήττει στόχους στρατηγικής αξίας, στο πλαίσιο επίτευξης αιφνιδιαστικών πληγμάτων «πρώτης ημέρας» πολέμου.
Αν και όπως είναι φυσικό δεν εκτιμάται οτι θα χρησιμοποιηθεί σε ρόλο αεροπορικής υπεροχής (λόγω βελτιστοποίησης σε ρόλους κρούσης) παραμένει πάντοτε ένας εξαιρετικά επικίνδυνος αντίπαλος που θα επιλέγει το χρόνο και το σημείο που θα επεμβαίνει στην εξέλιξη του αεροπορικού αγώνα, ώστε να πετύχει καταρρίψεις με χρήση αιφνιδιασμού. Συνεπώς γεννάται το ερώτημα της βέλτιστης οδού που θα πρέπει να ακολουθήσει η ΠΑ, αν θέλει να περιορίσει τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα του F-35 στην αεροπορική «αρένα» του Αιγαίου.
Το σίγουρο είναι οτι η αναβάθμιση του τουρκικού αεροπορικού οπλοστασίου με την απόκτηση μαχητικών 5ης γενιάς, αποτελεί ανατρεπτικό παράγοντα στον αμυντικό σχεδιασμό της Ελλάδας, η οποία θα είναι η πρώτη χώρα του ΝΑΤΟ που θα κληθεί να αντιμετωπίσει -με όρους πραγματικής απειλής- μαχητικά Stealth 5ης γενιάς.
Τι χρειάζεται η ΠΑ για να αντιμετωπίσει τα τουρκικά F-35
Εκτίμηση όλων όσων ασχολούνται με το ζήτημα της βελτίωσης μαχητικής ικανότητας απέναντι σε ένα περιβάλλον αυξημένων αεροπορικών απειλών, είναι η απαίτηση για αναβάθμιση των ικανοτήτων που προσφέρουν σήμερα τα ραντάρ επίγειας αεράμυνας, σε συνδυασμό με τα 4 διαθέσιμα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου (ΑΣΕΠΕ) τύπου ΕΜΒ-145H Erieye της 380 Μοίρας ΑΣΕΠΕ (με έδρα την 112ΠΜ στην Ελευσίνα).
Υπηρεσιακοί φορείς που έχουν γνώση του αντικειμένου υπογραμμίζουν οτι η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην αποκάλυψη στόχων με χαμηλό RCS (η οποία υφίσταται ήδη στα ΑΣΕΠΕ αλλά απαιτείται να ενισχυθεί περαιτέρω).
«Κλειδί» σε όλα τα παραπάνω είναι καθολική εφαρμογή δικτυοκεντρικής αντίληψης σε όλα τα εναέρια και επίγεια μέσα που συνθέτουν το δίκτυο αεράμυνας της χώρας. Το τελικό αποτέλεσμα άμεσης έγκαιρής προειδοποίησης και αναχαίτισης εχθρικών στόχων με χαμηλό RCS, θα είναι συνάρτηση της σύντηξης δεδομένων (data fusion) από όλους τους αισθητήρες επίγειων ραντάρ, ραντάρ πλοίων και μαχητικών αεροσκαφών που επιχειρούν στο θέατρο επιχειρήσεων.
Αυτό προυποθέτει τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών F-16C/D (σε εξέλιξη) και Μirage 2000-5Μk2 (εκκρεμεί) με σύστημα ζέυξης δεδομένων Link 16, ενώ σε υψηλό επίπεδο βρίσκεται ήδη η διασύνδεση της επίγειας αντιαεροπορικής υποδομής αποτελούμενης από συστήματα PATRIOT PAC3 (ΠΑ), S-300 (ΠΑ), SKYGUARD (ΠΑ) ,HAWK (ΕΣ), TORM1 ΕΣ/ΠΑ), OSA AK (ΕΣ), CROTALE NG (ΠΝ/ΠΑ), ASRAD HELLAS (ΕΣ) και SHORADS τύπου STINGER (ΕΣ/ΠΝ/ΠΑ).
Mirage 2000-5Mk2 σε ρόλο κυνηγού F-35A
Με το βλέμμα στο μέλλον η ΠΑ σχεδιάζει ψύχραιμα και μεθοδικά την επόμενη ημερα, λαμβάνοντας – διαρκώς – υπόψη πληθώρα τεχνοικονομικών και επιχειρησιακών δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό η αναζήτηση λύσεων, προυποθέτει άριστη γνώση υφιστάμενων ικανοτήτων και τρόπων για την βέλτιστη εκμετάλλευση τους σε επίπεδο σχεδιασμού/ εκτέλεσης επιχειρήσεων / εκπαίδευσης προσωπικού καθώς και αξιοποίηση συστημάτων επίγειας αεράμυνας και μαχητικών αεροσκαφών.
Ο στόλος των 24 Mirage 2000-5Mk2 αποτελεί ένα κεφάλαιο το οποίο σύμφωνα με στελέχη που έχουν άριστη γνώση του αντικειμένου, όχι μόνο έχει λαμπρόν παρόν αλλά και ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον! Ειδικά σε ότι αφορά το δυσεπίλυτο πρόβλημα αντιμετώπισης των F-35, το Mirage 2000-5Mk2 μπορεί να αποτελέσει ένα μέρος μιας «σύνθετης λύσης», η οποία αξιοποιεί στο μέγιστο την ήδη υφιστάμενη επένδυση που έχει γίνει.
Προυπόθεση είναι η εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων που σκοπό θα έχουν να προσφέρουν στοχευμένα ικανότητες που θα μετρέψουν το γαλλικό μαχητικό σε «κυνηγό» των τουρκικών F-35 παράλληλα με καθήκοντα υποστρατηγικής κρούσης και ναυτικής κρούσης. Ρόλοι στους οποίους μέχρι σήμερα παραμένει ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ικανό να φέρει εις πέρας χάρις τα διαθέσιμα οπλικά συστήματα που χρησιμοποιούνται σε αντίστοιχες εφαρμογές.
Ενσωμάτωση Link 16
Ειδικότερα πρώτιστη επιχειρησιακή απαίτηση είναι η ενσωμάτωση στο μαχητικό τερματικών MIDS – LTV (2) ώστε να καταστούν συμβατα με το δίκτυο ζεύξης δεδομένων Link 16. Η ύπαρξη Link16 θα καταστήσει ικανά τα 24 Mirage 2000-5Mk2, να λαμβάνουν πλήρη εικόνα τακτικής κατάστασης, επιτρέποντας εφαρμογή τακτικών αιφνιδιασμού (διακοπή εκπομπών του ραντάρ (άρα μη ορατά στα RWR εχθρικών μαχητικών).
Ταυτόχρονα οι χειριστές τους θα γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή ποιοι στόχοι είναι εγκλωβισμένοι και από ποιόν, ώστε να επιτυγχάνεται εξοικονόμηση βλημάτων ταυτόχρονα με μικρότερους χρόνους αντίδρασης. Βεβαίως η ικανότητα αυτή υπάρχει σήμερα διαθεσιμη για τα μαχητικά της 331Μ, όμως περιορίζεται μονάχα μέχρι έναν σχηματισμό 4άδας με την υποδομή ζεύξης IDM.
Παθητικός αισθητήρας IR
Ακολούθως η ικανότητα εντοπισμού «δύσκολων» στόχων με πολυ μικρό RCS, θα ενισχυθεί κατακόρυφα με την προσθήκη ενός παθητικού αισθητήρα IR στο ρύγχος του μαχητικού (στο πρότυπο του Rafale).
Πρόκειται για μια καινοτόμο επιλογή (έχει ήδη αποδειχτεί η δυνατότητα εφαρμογής της) καθώς έχει δοκιμαστεί σε Mirage 2000 (Β501) του CEV (Κέντρο Πτητικών Δοκιμών της Γαλλικής Αεροπορίας) στο πλαίσιο δοκιμών συστημάτων για το Rafale.
Με το σύστημα αυτό, τα Mirage 2000-5Mk2 της ΠΑ θα μπορούν να εφαρμόζουν ακόμη πιο αποτελεσματικά τακτικές «σιωπηλής» αναχαίτισης με παθητικά μεσα, τα οποία θα επιτρέπουν εντοπισμό ενός μαχητικού με χαμηλό RCS σε μεγαλύτερες αποστάσεις συνδυαστικά με ζεύξη Link 16. Με δεδομένο μάλιστα οτι το πιλοτήριο του “-5” είναι εφάμιλλο του Rafale (σύμφωνα και με Έλληνες χειριστές που έχουν πετάξει και με τους δύο τύπους) η λύση αυτή είναι απολύτως εφικτή και επιβεβλημένη.
Το εγχείρημα αν και δεν έχει προηγούμενο σε επιχειρησιακό χρήστη, θα αποτελέσει επένδυση που θα μεγιστοποίησει την ικανότητα των μαχητικών της 331Μ σε ρόλο αεροπορικής υπεροχής – συνδυαστικά με το τρίτο τμήμα ενός στοχευμένου προγράμματος αναβάθμισης ικανοτήτων, το οποίο δεν είναι άλλο από το βλήμα METEOR.
Το βλήμα METEOR
Πρόκειται για το νέο βλήμα αναχαίτησης στόχων της MBDA σε αποστάσεις πέραν του οπτικού ορίζοντα (BVRΑΑΜ), το οποίο θα επεκτείνει -λόγω της αυξημένης εμβέλειας του- την ικανότητα αναχαίτησης μαχητικών σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις από τις σημερινές. Διαθέτει ενεργό αισθητήρα ικανό να εγκλωβίσει στόχους σε αποστάσεις άνω των 100χλμ (62νμ) σε περιβάλλον ισχυρών ECM ενώ μπορεί να επαναπρογραμματιστεί εν πτήση εναντίον νέου στόχου.
Επιγραμματικά προορίζεται να εξοπλίσει τα Eurofighter Typhoon και F-35 της Αγγλίας, τα Eurofighter της Ισπανίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Σαουδικής Αραβίας, και Κατάρ, τα Rafale της Γαλλίας και τα JAS-39C/D Gripen της Σουηδίας και της Τσεχίας. Η είσοδος σε υπηρεσία έγινε το 2016 με μαχητικά Gripen της Σουηδίας.
Ανασταλτικός παράγοντας είναι το κόστος πιστοποίησης όσο και το κόστος αγοράς των βλημάτων αυτών που είναι αρκετά υψηλότερο των αντίστοιχων AIM-120/MICA. Όμως στο σημείο αυτό τη λύση μπορεί να δώσει η εφαρμογή προγράμματος εκσυγχρονισμού στα Mirage-2000-9 των ΗΑΕ (που όπως όλα δείχνουν θα περιλαμβάνει και METEOR) καλύπτοντας σημαντικό μέρος του κόστους ανάπτυξης.
Ο συνδυασμός Mirage 2000-5Μκ2/Link16/IR sensor/METEOR είναι λοιπόν μια επιλογή που θα μπορούσε (με κλάσμα μόνο της δαπάνης για νέα μαχητικά), να μετατρέψει τα μαχητικά της 331 Μ σε “φονιάδες F-35”, αξιοποιώντας στο μέγιστο τις ικανότητες που μπορεί να προσφέρει ο τύπος στην ΠΑ σε ότι αφορά την αεροπορική υπεροχή.
Το METEOR τονίζουν πηγές προσκείμενες στη ΠΑ δεν απαιτείται να αποκτηθεί σε μεγάλους αριθμούς καθώς ένας μικρός αριθμός 50 βλημάτων θα ήταν υπέρ –αρκετός για να καλύψει τις ανάγκες έναντι της απειλής του F-35. Για όλους τους υπόλοιπους στόχους επαρκεί η χρήση βλημάτων MICA EM/IR που υπάρχουν σήμερα στο Ελληνικό οπλοστάσιο.
Επισημαίνεται οτι ο αντίπαλος και μόνο με τη γνώση οτι έχει απέναντι του μια τέτοια απειλή, θα είναι αναγκασμένος να λάβει μέτρα αποφυγής πολύ νωρίτερα από οτι εφαρμόζεται σήμερα, αυξάνοντας κατακόρυφα το επίπεδο αποτροπής.
SCALP / EXOCET «Οι πολλαπλασιαστές ισχύος»
Πρόκειται για δύο οπλικά συστήματα που υπάρχουν σήμερα στο οπλοστάσιο της ΠΑ και εμπίπτουν στην κατηγορία των «Ειδικών Όπλων». Και τα δύο προσφέρουν δυνατότητες που αποκλειστικά αποτελούν «προνόμοιο» των Mirage 2000-5Mk2. Σε οτι αφορά το SCALP EG, το υποστρατηγικό βλήμα κρούσης Stand Off προορίζεται για την προσβολή στρατηγικών στόχων βαθειά εντός της εχθρικής ενδοχώρας. Η ικανότητα άφεσης από μεγάλες αποστάσεις εξασφαλίζει σήμερα εξαιρετικά επίπεδα επιβιωσημότητας στα 24 μαχητικά Mirage 2000-5Mk2 που είναι πιστοποιημένα για την μεταφορά του.
Παράλληλα τονίζεται οτι αποτελεί – ήδη από σήμερα – τη μοναδική αξιόπιστη λύση έναντι της απειλής που θα αντιπροσωπεύουν σύντομα οι εκτοξευτές του αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Αυτό ισχύει τόσο για θέσεις κοντά στα παράλια όσο και σε μεγαλύτερες αποστάσεις στο εσωτερικό της «γείτονος» με αποτέλεσμα καμία θέση ανάπτυξης, να μην είναι ασφαλής για τον αντίπαλο.
Ομοίως οι Exocet αποτελούν όπλο πρώτης απάντησης σε περίπτωση σύρραξης, καθιστώντας εφικτή, τη μαζική προσβολή εχθρικών μονάδων επιφανείας σε πολύ μικρό χρόνο και με ελάχιστη προειδοποίηση για τον αντίπαλο. Ζητούμενο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η πιστοποίηση λογισμικού στον υπολογιστή αποστολής του Mirage 2000-5Mk2 (διαθέσιμη option εξ αρχής που δεν ασκήθηκε για λόγους οικονομίας) και επαναπιστοποίηση του υφιστάμενου αποθέματος ώστε να συνεχίσει να προσφέρει αποτροπή στην ΠΑ σε αποστολές TASMO.
Διαθεσιμότητες
Το παραπάνω σκεπτικό βασίζεται πρωτίστως στην αξιοποίηση του στόλου των Mirage 2000-5Mk2 με δεδομένη την αδυναμία άμεσης απόκτησης νέων μαχητικών όπως το F-35 ή το Rafale (τουλάχιστον για την επόμενη 15ετία). Για να έχει νόημα η υλοποίηση μιας τέτοιας πρότασης, σημαίνει οτι θα πρέπει – όχι μόνο να εφαρμοστεί στο σύνολο των 24 μαχητικών που υπάρχουν σήμερα επιχειρησιακά στη ΠΑ – αλλά θα πρέπει να εξασφαλιστεί οτι οι διαθεσιμότητες τους θα βελτιωθούν ώστε να επιτευχθεί η μεγιστη δυνατή επιχειρησιακή αξιοποίηση τους.
Σε αυτό το πλαίσιο προβλέπεται (υπό βέλτιστες προυποθέσεις) ο διαχωρισμός του σημερινού στόλου σε 2 Μοίρες των 12 αεροσκαφών η κάθε μία (αλλά με σχεδιασμό ώστε να είναι επιχειρησιακά διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον 9-10).
Αυτό προυποθέτει επενδύσεις σε FOS για επάρκεια ανταλλακτικών, ώστε να εξασφαλιστούν οι διαθεσιμότητες του στόλου, ο οποίος αν και είναι μικρός σε αριθμό θα είναι αντιστρόφως ανάλογα μεγάλος σε ισχύ πυρός (κάτι που ήδη ισχύει σήμερα). Η προβλεπόμενη έξοδος από υπηρεσία των μη εκσυγχρονισμένων Mirage 2000EGM/BGM μέχρι το 2020/22, ενδεχομένως θα πρέπει να επιταχυνθεί ώστε να εξασφαλίσει απόθεμα ανταλλακτικών αλλά και πόρους που θα διοχετευθούν για το πρόγραμμα αναβάθμισης των «-5» από τα σημερινά λειτουργικά κόστη.
Τέλος σε ότι αφορά το ζήτημα δομικής καταπόνησης, αυτό ουσιαστικά δεν αποτελεί πρόβλημα καθώς ο στόλος βρίσκεται σήμερα σε εξαιρετική κατάσταση ενώ το υπόλοιπο του χρόνου ζωής καλύπτει άνετα επιχειρησιακή αξιοποίηση τουλάχιστον σε βάθος 20ετίας.