Η Καρύταινα είναι ένας από τους πιο γραφικούς και ιστορικούς οικισμούς της Αρκαδίας. Χτισμένη σε υψόμετρο 582 μ.στον λόφο Άγιος Ηλίας, με κάστρο στην κορυφή της, είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της ορεινής Αρκαδίας με μεσαιωνική ατμόσφαιρα.
Το κάστρο της, είναι χτισμένο στα ερείπια της αρχαίας πόλης Βρένθης (4ος π.χ αι.), και χτίστηκε από το Γάλλο ηγεμόνα Γοδεφρείγο ντε Βριγιέρ στα μέσα του 13ου αιώνα, ο οποίος ήθελε να διαφεντεύει τον κάμπο της Μεγαλόπολης και τους εμπορικούς δρόμους ανάμεσα σε Ανατολική και Δυτική Πελοπόννησο.
Παρά το γεγονός πως σήμερα είναι μισογκρεμισμένο, συνεχίζει να διατηρεί το γόητρο του, η θέα που διαθέτει προς την γύρω περιοχή είναι εξαιρετική και αποτελεί παράδειγμα των σπιτιών του βυζαντινού οικισμού της Καρύταινας. Το εξωτερικό μέρος του διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, ενώ το εσωτερικό του είναι πλήρως ερειπωμένο.
Η Καρύταινα γνώρισε περίοδο ακμής κατά την Φραγκοκρατία και το Φράγκικο κάστρο της, στη νότια πλευρά του οικισμού, υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά φρούρια της Πελοποννήσου, κατά τις περιόδους της Φραγκοκρατίας, της Τουρκοκρατίας και της επανάστασης του 1821.
Στην Τουρκοκρατία, η Καρύταινα ήταν εμπορικό κέντρο με κυριότερα προϊόντα τον καπνό, τα μεταξωτά και το κρασί ενώ παράλληλα αποτέλεσε και σημαντικό διοικητικό κέντρο έως το 1830 που την θέση της πήρε η Δημητσάνα, γεγονός που συνετέλεσε στην παρακμή της.
Την 25 Μαρτίου 1821, επαναστάτες από το Ζυγοβίστι υπό τον Θεοδόσιο Καρδαρά και από τη Στεμνίτσα και τη Δημητσάνα υπό τον Κωνσταντίνο Αλεξανδρόπουλο, πήγαν για να συλλάβουν τους εκεί Τούρκους αλλά αυτοί πρόλαβαν και κλείστηκαν στο οχυρό της πόλης όπου πολιορκήθηκαν.
Η απελευθέρωσή της σηματοδοτεί και την πρώτη μεγάλη νίκη των Ελλήνων υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, που νίκησε τους Τούρκους στην περίφημη Μάχη της Καρύταινας στις 27 Μαρτίου 1821. Αυτός είναι και ο λόγος άλλωστε, που το κάστρο της απεικονίζεται μαζί με το πορτρέτο του Κολοκοτρώνη στα παλιά χαρτονομίσματα των πέντε χιλιάδων δραχμών.
Ο Κολοκοτρώνης θα χρησιμοποιούσε το κάστρο από το 1826 ως ορμητήριό του κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων εναντίον του Ιμπραήμ αλλά και ως καταφύγιο των αμάχων.
Από τα σημαντικότερα κτίσματα του χωριού είναι η εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή, που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του. Κατασκευάστηκε το 16ο αιώνα, προς αντικατάσταση της παλαιότερης του 14ου αιώνα. Το τριώροφο κωδωνοστάσιο με φράγκικα στοιχεία είναι του αρχικού ναού και χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Θεωρείται μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας.
Ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, στο «Ταξιδεύοντας στο Μοριά», είχε χαρακτηρίσει την Καρύταινα το «Τολέδο της Ελλάδας»:
«H Καρύταινα είναι αληθινά το Τολέδο της Ελλάδας… τα κάστρο έρημο, σταχτόμαυρο σα γεράκι, σηκώνεται στην κορφή και βιγλίζει. …..τα σύννεφα είχαν πληθύνει και περνούσαν γρήγορα, ρίχνοντας τεράστιους ίσκιους απάνω στα βουνά και κάτω στον κάμπο. Κι όταν αντικρίσαμε πάνω από το λόφο το ξακουστό κάστρο της Καρύταινας, νιώσαμε πως σήμερα, σε τέτοιο ανήσυχο φωτισμό και με τέτοιες σύγχρονες έγνοιες, το κάστρο τούτο το άγριο, το πολεμικό, το απότομο, διατυπώνει πιστότερα από κάθε ελληνικό ναό το τοπίο γύρα μας και μέσα μας».
Κορυφαίο αξιοθέατο στην Καρύταινα είναι το ιστορικό πέτρινο γεφύρι μήκους 50μ. με τη μικρή βυζαντινή εκκλησία, στη δυτική του πλευρά, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Πρόκειται για ένα από τα εντυπωσιακότερα πέτρινα γεφύρια της Ελλάδας.
Το γεφύρι βρίσκεται στο δρόμο που συνέδεε το κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία κατά το μεσαίωνα και χτίστηκε από τους Φράγκους τον 13ο αιώνα.
Άξιο αναφοράς πως παλαιότερα στη Καρύταινα λειτουργούσαν δεκατέσσερις υδρόμυλοι και μια νεροτριβή. Από αυτούς σώζονται τρεις υδρόμυλοι.
Χαρακτηριστικό της Καρύταινας είναι η παρθένα φύση και η πυκνή βλάστηση που την πολιορκεί καθώς και ένα ιδιαίτερο είδος πουλιών που υπάρχει στην περιοχή, οι βραχοτσομπανάκοι. Είναι μικρά πουλιά που είναι συνδεδεμένα με τα βράχια και το κελάρυσμά τους ακούγεται σε όλες τις γωνιές του χωριού.
Η Καρύταινα απέχει από την Αθήνα, μέσω Τρίπολης – Μεγαλόπολης, 215 χλμ και σε κοντινή απόσταση από την Καρύταινα μπορείτε να επισκεφθείτε όμορφα παραδοσιακά χωριά της περιοχής όπως το Ελληνικό, τη Δημητσάνα, τη Στεμνίτσα, τον Ατσίχολο και τον Βλαχορράφτη, καθώς ακόμη την Αρχαία Γόρτυνα όπου σώζονται τα περίφημα αρχαία Λουτρά του Ασκληπιού.
Κοντά στο χωριό περνάει και ο Λούσιος ποταμός, όπου μαζί με τον Αλφειό είναι ιδανικοί για πολλές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού όπως rafting και kayak που συγκεντρώνουν πολλούς φίλους του σπορ. Μία διαδρομή για το rafting, ξεκινά από το Λούσιο ποταμό και καταλήγει στο γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό με διάρκεια διαδρομής 7 χλμ., ενώ μία δεύτερη ξεκινά από την ίδια γέφυρα και καταλήγει στο Μάτεση της Ηλείας ύστερα από διαδρομή 14 χλμ.
Πηγή: ellines.com