Σε αντίθεση με την κατάθεση του ιατροδικαστή Σωτήρη Μπουζιάνη βρέθηκαν τα όσα κατέθεσε ο καθηγητής τοξικολογίας Νίκος Ράικος, που διενήργησε τις τοξικολογικές και ιστολογικές εξετάσεις μετά το θάνατο της Τζωρτζίνας Δασκαλάκη και εντόπισε την μεγάλη ποσότητα κεταμίνης στο αίμα του παιδιού.
Πήραμε αίμα από την καρδιά γιατί όταν έχουμε ένα ταχύτατο θάνατο επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί η ανακατανομή σε όλο το σώμα το αίμα της καρδιάς ανταποκρίνεται καλύτερα στη φαρμακολογική κατάσταση. Εξετάσαμε το αίμα, εμείς στο εργαστήριο δεν γνωρίζαμε τίποτα. Ταυτοποιήθηκαν πολλά φάρμακα που χορηγούνται στην ιατρική στη θεραπεία. Ζήτησα το φάκελο νοσηλείας. Πραγματικά στην κεταμίνη ήταν πολύ μεγάλες οι κορυφές» ανέφερε ο κ. Ράικος κι εξήγησε πως μόλις πήρε τον ιατρικό φάκελο της Τζωρτζίνας δεν βρήκε πουθενά χορήγηση κεταμίνης.
Πρόεδρος: Εξετάσατε και τα ούρα;
Μάρτυρας: Ναι. Η φορμόλη εξετάστηκε μετά. Η φορμόλη είναι το διάλυμα μέσα στο οποίο είχαν φυλαχθεί οι ιστοί και τα όργανα του παιδιού. Σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων η διάγνωση βγαίνει με την τοξικολογική εξέταση.
Πρόεδρος: Ο ιατροδικαστής πρέπει να αποδέχεται τα αποτελέσματα των τοξικολογικών και ιστολογικών.
Μάρτυρας: Όλα θα πρέπει να ταιριάζουν αν όμως έχεις επιφυλάξεις θα πρέπει να το γράψεις. Για να είναι πλήρης η έκθεση θα πρέπει να είναι τεκμηριωμένη, να γίνεται χρήση της βιβλιογραφίας, αν δεν συμφωνώ θα πρέπει να το τεκμηριώσω, θα πρέπει τα πάντα να κουμπώνουν.
Σε αντίθεση με τον Σωτήρη Μπουζιάνη που έκανε λόγο για υποτροφική καρδιά, ο καθηγητής Νίκος Ράικος εξήγησε στους δικαστές πως η φορμόλη μέσα στην οποία βρίσκονται τα όργανα δημιουργήσει αφυδάτωση και τα συρρικνώνει.
«Η φορμόλημέσα στην οποία βρίσκονται τα όργανα κάνει αφυδάτωση, έχουμε συρρίκνωση, έχουμε την απώλεια του βάρους του νερού. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ήταν ένα παιδί με εγκεφαλοπάθεια και έχει ατροφία. Δεν μπορούμε όμως να συγκρίνουμε το βάρος της καρδιάς μετά το θάνατο με τη καρδιά που είναι στην φορμόλη» σημείωσε ο μάρτυρας.
Διάσταση απόψεων φέρεται να υπήρξε με τον κ. Μπουζιάνη και στο ζήτημα του ήπιου οιδήματος που εντοπίστηκε στη Τζωρτζίνα.
Πρόεδρος: Η ιατροδικαστική λέει ότι στο χόριο παρατηρείται ήπιου βαθμού οίδημα …
Μάρτυρας: Δε θα θελα να εκφράσω προσωπική άποψη. Κρατάμε ότι το παιδί δεν έχει σφυγμό, αναπνοή, έχει μυδρίαση και κυάνωση. Άρα το παιδί αυτό είναι σε ανακοπή. Υπάρχει ο συμβατικός ή κλινικός θάνατος, όταν δηλαδή παύουν σταδιακά οι λειτουργίες με τελευταία τη καρδιά. Όμως ο σωματικός θάνατος δεν σημαίνει ότι σταματούν όλοι οι ιστοί. Υπάρχει και ο κυτταρικός θάνατος. Για να συντηρηθεί η ζωή ακόμη και μετά το τέλος της λειτουργίας της καρδιάς κάποια κύτταρα συντηρούνται. Αλλά για να επανέλθουν θα πρέπει να υπάρχει οξυγόνο και να στέλνεται αίμα, να υπάρχει καρδιακή λειτουργία. Για παράδειγμα μέχρι 24 ώρες μπορούμε να κάνουμε μεταμοσχεύσεις. Οι ιστοί που πεθαίνουν αργότερα έχουν ζωική αντίδραση. Δεν θα έχουν φλεγμονώδη αντίδραση που θα έχουμε σε ένα ζωντανό οργανισμό.
Ο καθηγητής τοξικολογίας ξεκαθάρισε πως στις ανακοπές οι γιατροί δίνουν ρουκουρόνιο, όπως αναγράφεται και στο φύλλο νοσηλείας της Τζωρτζίνας. «Το παιδί είναι λίγο πριν το θάνατο εκεί δίνουν μυοχάλαση, ροκουρόνιο δηλαδή, ποτέ δε θα δώσουν κατασταλτικό. Όταν δεν επανέλθει η αναπνοή και η καρδιακή λειτουργία μιλάμε για σωματικό θάνατο. Το παιδί πριν 15.50 που είναι η ώρα θανάτου ήταν σωματικά νεκρό ήδη» είπε ο κ. Ράικος.
Πρόεδρος: Πείτε μας για τη κεταμίνη, τι ουσία είναι; Πως ρυθμίζεται η δόση του;
Μάρτυρας: Καταρχάς είναι ένα ασφαλές φάρμακο όταν είναι στα χέρια του γιατρού. Χορηγείται στην αναισθησία. Το πόσο θα δοθεί εξαρτάται από τον ασθενή και την οδό χορήγησης. Ακόμη όμως και στις ελάχιστες δόσεις θα πέσει το οξυγόνο και αυτό προκύπτει από κλινικές μελέτες. Ο πλέον κατάλληλος είναι ο αναισθησιολόγος, θα πρέπει να δοθεί δόση σταδιακά, γιατί αν την δώσεις μία και έξω θα σου κάνει στιγμιαία στον εγκέφαλο πολύ μεγάλη συγκέντρωση και η πτώση οξυγόνου θα είναι μεγαλύτερη. Η δράση της δεν είναι θεραπευτική είναι αναισθητική.
Η κεταμίνη βοηθά την καρδιά σε αντίθεση με άλλο φάρμακα, ρίχνει το οξυγόνο αλλά κρατά την καρδιά σε καλή κατάσταση. Μεταξύ άλλων προκαλεί σιελόρροια, μυδρίαση. Δρα παρόμοια με την ηρωίνη, δρα απευθείας στο κέντρο της αναπνοής, όπως η ηρωίνη, αλλά είναι ένα φάρμακο επικίνδυνο σε χέρια μη ιατρικά. Δεν έχουμε πολλά περιστατικά τέτοια. Κάποιους θανάτους από χρήστες και ένα περιστατικό τελευταίο από κεταμίνη. Οι δόσεις που χρησιμοποιούνται για ψυχεδελικούς σκοπούς είναι πολύ μικρότερες από αυτές που δίνουμε για ιατρικούς σκοπούς.
Πρόεδρος: Λέτε ότι η συγκέντρωση κεταμίνης ήταν 6,5 μικρογραμμάρια ανά ml αίματος. Άρα συνολικά ήταν 250 περίπου;
Μάρτυρας: Ναι. Συγκριτικά με τα δυο άλλα περιστατικά που είχαμε.
Πρόεδρος: Λέτε ότι ο χρόνος ζωής της κεταμίνης στο αίμα είναι περίπου δυο ώρες έως τέσσερις ώρες, μπορείτε να μας το εξηγήσετε λίγο;
Μάρτυρας: Στα παιδιά αυτό που έχει παρατηρηθεί δεν έχουμε πολλά στοιχεία. Σε σχέση με τους ενήλικες όμως τα παιδιά μεταβολίζουν γρηγορότερα την κεταμίνη, σύμφωνα με μελέτες. Μέχρι το 7ωρο είναι ανιχνεύσιμη η κεταμίνη. Αλλ
ά εξαρτάται πάντα με την δόση, σε μεγάλη δόση ο χρόνος ανίχνευσης παρατείνεται.
Πρόεδρος: Όταν ένας οργανισμός είναι άσφιγμος, απνοϊκός δεν πάλλεται η καρδιά και δίνει ρεύμα ο βηματοδότης, έχουμε μυδρίαση, προσήλωση βλέμματος, περιστοματική κυάνωση, έχουμε και τον ρόγχο. Σε αυτή την κατάσταση με δεδομένο ότι στις 2:28 έγινε η ενημέρωση των γιατρών και αυτοί στις 2.33 ήταν στο δωμάτιο και ξεκινάει η προχωρημένη ΚΑΡΠΑ εκείνη την ώρα σε αυτό το παιδί τι ακριβώς λειτουργούσε στον οργανισμό του;
Μάρτυρας: Η κάθε πληροφορία είναι σημαντική, κάθε λέξη. Αν δεν την αξιολογήσουμε κάνουμε λάθος. Η κεταμίνη αν δοθεί εφάπαξ κα γρήγορα θα κάνει μια μεγάλη κορύφωση δρα στο κέντρο τα αναπνοής που αδρανοποιείται. Πέφτει ο κορεσμός και όταν φτάσει κάτω από 60 μέσα σε 3 με 5 λεπτά εμφανίζεται η μυδρίαση. Είναι σύμπτωμα που είναι σταθερό.
Ο μάρτυρας απέκλεισε το ενδεχόμενο η κεταμίνη να δόθηκε μέσω γαστροστομίας. Μάλιστα, όπως είπε χαρακτηριστικά, «η κεταμίνη εδώ δεν δόθηκε από τη γαστροστρομία σε καμία περίπτωση. Τελεία και παύλα. Από τη στιγμή που θα δοθεί ενδοφλέβια έχουμε 1 με 3 λεπτά, και 3 με 5 λεπτά είναι ο χρόνος στην ενδομυική χορήγηση. Μπορεί να δόθηκε ή ενδοφλέβια ή ενδομυικά. Αφού γίνει η υποξία θέλουμε 3 με 5 λεπτά να γίνει η μυδρίαση. Πότε γίνεται τώρα η ανακοπή; Να εμφανιστεί η λεγόμενη ασφυγμική λειτουργία και μέχρι να εκδηλωθεί η ασυστολία μπορεί να είναι 5 και δέκα λεπτά. Όποιος πει ακριβώς δέκα λεπτά κάνει λάθος. Εξαρτάται πάντα από τη δόση, το χρόνο που χορηγήθηκε, την κατάσταση του παιδιού και όταν συνυπάρχουν και άλλα φάρμακα. Η εγκεφαλοπάθεια επίσης είναι καταλυτική, άρα υπάρχουν όλοι αυτοί οι παράγοντες που ακόμη και μια μικρότερη δόση μπορεί να ήταν θανατηφόρα».
Πρόεδρος: Πείτε για το μεταβολισμό της
Μάρτυρας: Για να υπάρξει μεταβολισμός πρέπει να στέλνει αίμα η καρδιά. Σε καμία περίπτωση δε γίνεται αλλιώς. Εδώ δεν υπήρχε δραστηριότητα, από τις 2.28 ή στις 2.30 αίμα δεν πήγαινε στα όργανα του παιδιού. Μεταβολισμός δεν υφίσταται μετά την καρδιακή ανακοπή. Στο πεντάλεπτο επάνω χωρίς αιμάτωση ο εγκέφαλος έχει τελείωσε και αν σωθεί για κάποιο λόγο είναι κλινικά νεκρός.
Πρόεδρος: Διαπιστώνετε εσείς άλλη αιτία θανάτου;
Μάρτυρας: Όχι
Πρόεδρος: Υπάρχει κάτι από τα ευρήματα που πρέπει να προβληματίσει για την αιτία θανάτου;
Μάρτυρας: Όχι.
Γεωργακόπουλος (υποστ. κατηγορίας): Μας είπατε ότι αιτία θανάτου είναι η χορήγηση κεταμίνης. Αν είχαμε θεραπευτική χορήγηση κεταμίνης αυτή σε τι συγκέντρωση θα εντοπίζονταν;
Μάρτυρας: Αν ήταν ενδοφλέβια 2 με 3 μιλιγκράμ ανά κιλό βάρους και αν ήταν ενδομυική μπορεί να φτάσει τα 6-8 μιλιγκράμ ανά κιλό βάρος.
Γεωργακόπουλος: Στις 14:35 συμφωνούμε ότι το παιδί έχει φύγει από τη ζωή;
Μάρτυρας: Βεβαίως, είναι ο σωματικός θάνατος.
Γεωργακόπουλος: Ο κ. Μπουζιάνης εντόπισε οίδημα αλλά στις 28 Ιανουαρίου μια ημέρα πριν το θάνατο του παιδιού, του είχε γίνει δυο φορές αναρρόφηση. Συνδυάζονται αυτά τα δύο ως πιθανότητα; Δηλαδή, το οίδημα να προκλήθηκε από την αναρρόφηση;
Απαντώντας σε ερωτήσεις της υπεράσπισης της κατηγορούμενης, ο κ. Ράικος απέκλεισε το ενδεχόμενο χορήγησης κεταμίνης από λάθος των γιατρών και των νοσηλευτών. «Δεν είναι τυχαίοι γιατροί οι εντατικολόγοι, δεν είχαν καμία ένδειξη να δώσουν κεταμίνη, μιλάμε για ανθρώπους έμπειρους που δίνουν μάχες καθημερινά. Ξεκάθαρα η κεταμίνη δόθηκε εν ζωή έγινε μεταβολισμός της».
Αν. Μπάκα: Ο κ. Μπουζιάνης μας είπε ότι δεν έχετε αντιμετωπίσει ποτέ στη καριέρα σας περίπτωση δηλητηρίασης με κεταμίνη. Ισχύει;
Μάρτυρας: Όχι δεν έτυχε να αντιμετωπίσω. Έχουμε ανιχνεύσει όμως κεταμίνη σε ασθενείς που κατέληξαν για άλλους λόγους, πχ. σε ένα ασθενή με προστάτη και σε ένα παιδάκι που του είχαν χορηγηθεί δόσεις αναισθητικές. Δηλητηρίαση όμως με κεταμίνη όχι.
Μπάκα: Αφού έγινε ΚΑΡΠΑ δεν έγινε ανακατονομή των φαρμάκων;
Μάρτυρας: Όχι, η ΚΑΡΠΑ είναι κάτι τοπικό.
Μπάκα: Και το ροκουρόνιο πως βρέθηκε;Μάρτυρας: Μετακινήθηκε από την φλέβα στη καρδιά, η ΚΑΡΠΑ αυτό έχει σκοπό.
Καλείται ο επιμελητής της παιδιατρικής του Ρίου
Νωρίτερα, αίτημα για κατ’ αντιπαράσταση εξέταση 7 γιατρών με τον ιατροδικαστή Σωτήρη Μπουζιάνη υπέβαλλε γραπτώς ο εκ των δικηγόρων του Μάνου Δασκαλάκη, Δημήτρης Γεωργακόπουλος με την εισαγγελέα να επιφυλάσσεται να προτείνει σε επόμενη συνεδρίαση.
«Επειδή τα όσα είπε ο κ. Μπουζιάνης για το οίδημα και το χρόνο θανάτου της Τζωρτίνας έρχονται σε αντίθεση με τα όσα έχει καταθέσει πληθώρα και επειδή είπε ότι το οίδημα αυτό συνδέεται με τη διασωλήνωση, δημιούργησε πολλά ερωτήματα να κληθούν να καταθέσουν κατ αντιπαράσταση τα 7 άτομα γιατροί και νοσηλευτές που εμπλέκονται στην ανάνηψη της Τζωρτζίνας. Η τοποθέτηση Μπουζιάνη τους καθιστά ψεύτες και συνωμότες για να καλύψουν το λάθος τους» σημείωσε ο κ. Γεωργακόπουλος.
Αν και η εισαγγελέας της έδρας επιφυλάχθηκε για το συγκεκριμένο αίτημα, ζήτησε ωστόσο να κληθεί ο γιατρός Άρης Μπερτζουάνης προκειμένου να καταθέσει στο δικαστήριο όσα ανέφερε η παιδονευρολόγος Πολυξένη Πελεκούδα ότι της μετέφερε για τα επεισόδια της Τζωρτζίνας. Και οι δυο πλευρές συντάχθηκαν με το αίτημα και πλέον ο επιμελητής γιατρός της παιδιατρικής κλινικής του νοσοκομείου Ρίου θα καταθέσει αύριο.