Με ιδιαίτερη λαμπρότητα τιμήθηκε στο Σεπτό Κέντρο της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, τη Δευτέρα, 30 Ιανουαρίου 2023, η μνήμη των Τριών Ιεραρχών και «Προστατών των Γραμμάτων».
Στην ομιλία του ο Πατριάρχης αναφέρθηκε στους τρεις Πατέρες και Οικουμενικούς Διδασκάλους της Εκκλησίας και στην προσφορά τους ιδιαιτέρως στην νεότητα και την παιδεία της, στην θεολογία, και στη δημιουργική σύζευξη ελληνικής φιλοσοφίας και Χριστιανισμού.
Eπισημαίνοντας, χαρακτηριστικά, ότι “η μνήμη των Τριών Ιεραρχών δεν είναι αναφορά εις το παρελθόν, αλλά εις μίαν αεί ζώσαν εκκλησιαστικήν παράδοσιν θεωρίας και πράξεως, η οποία είναι ο δείκτης διά την πορείαν μας προς το μέλλον.”
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, σε άλλο σημείο της ομιλίας του, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία της σημερινής εορτής, και στην ουσιαστική συμβολή της Εκκλησίας στα γράμματα και τον πολιτισμό.
“Ως γνωστόν, κατά το έτος 1841, η εορτή των Τριών Ιεραρχών εθεσπίσθη εις την Ελλάδα επισήμως ως «ημέρα των ελληνικών και χριστιανικών γραμμάτων».
Είναι ιδιαιτέρως σημαντική η προβολή της συνδέσεως αυτής της ελληνικής και χριστιανικής παιδείας εις το έργον των τριών μεγάλων Διδασκάλων. Εις την εποχήν μας, βεβαίως, οι εκπρόσωποι της προοδευτικής Παιδαγωγικής, η οι δήθεν οι εκπρόσωποι της προοδευτικής Παιδαγωγικής, πιστεύουν ότι δύνανται να ομιλούν περί ανθρωπισμού, εκσυγχρονισμού και προόδου και να περιθωριοποιούν ή να αγνοούν τον Χριστιανισμόν και την προσφοράν του εις τον τομέα του ήθους, της παιδείας και του πολιτισμού.
Την ουσιαστικήν συμβολήν της Εκκλησίας εις τα γράμματα και τον πνευματικόν πολιτισμόν μας υπενθυμίζει μετ’ εμφάσεως η σημερινή εορτή. Η πείρα της ανθρωπότητος επιβεβαιώνει ότι η διαπαιδαγώγησις της νέας γενεάς είναι εγχείρημα δυσχερές και ιδιαιτέρως απαιτητικόν. Εις τα εγγενή προβλήματα του παιδαγωγικού έργου έρχονται σήμερον να προστεθούν πρωτόγνωροι περιστασιακαί δυσκολίαι. Ο ιλιγγιώδης ρυθμός των αλλαγών βαθαίνει το χάσμα μεταξύ των γενεών εις θέματα νοοτροπίας, αξιών, νοηματοδοτήσεως και προσανατολισμού της ζωής.
Η κυριαρχία των νέων τεχνολογιών εις τον χώρον της εκπαιδεύσεως ισοδυναμεί, ως εγράφη, «με το άνοιγμα μιάς θαυμαστής πύλης. Όμως, και συχνά αθόρυβα, κλείνουν πολλές άλλες μικρότερες πύλες, όχι λιγότερο πολύτιμες».
Οι μαθηταί και αι μαθήτριαι, εκτός από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστάς, έχουν ανάγκην από φιλίαν και συνεργασίαν με τους συμμαθητάς, από διδασκάλους που είναι περισσότερον από «διευκολυνταί μάθησης», από επαφήν με την φύσιν, από κοινωνικάς εμπειρίας, από πνευματικήν τροφήν. Δυστυχώς, τα ηλεκτρονικά μέσα και το διαδίκτυον λειτουργούν σήμερον ως κυριωτέρα πηγή αξιών, εις το κέντρον των οποίων ευρίσκεται το άτομον και αι ανάγκαι του. Εις την εκπαίδευσιν δεσπόζει η καλλιέργεια του εαυτού, η χρηστική γνώσις, το έχειν εις βάρος του είναι. Λέγεται συχνά, ότι τα σχολεία μας παράγουν ανθρώπους «ανύποπτους για τα ουσιώδη της ζωής»”.
Στη συνέχεια, ο Πατριάρχης τόνισε:
«Το ζητούμενον είναι η αξιοποίησις των επιστημονικών κατακτήσεων εις την παιδευτικήν διαδικασίαν, ώστε να λειτουργούν ως εργαλεία εξανθρωπισμού. Εξ άλλου, πίστις και γνώσις δεν είναι αντίπαλοι αλλά εταίροι και συνεργάται εν τη διακονία του ανθρώπου. Ως η πίστις, ούτω και η γνώσις είναι θεία δωρεά προς τον άνθρωπον. Είναι βέβαιον, ότι η απόρριψις των επιτευγμάτων της επιστήμης δεν αποτελεί ένδειξιν γνησιότητος της πίστεως εις Χριστόν».
O Παναγιώτατος επεσήμανε ότι αυτό το πνεύμα, αυτήν την βιωμένη ελευθερία, αγωνίστηκε πάντοτε να μεταλαμπαδεύσει η Εκκλησία στη νέα γενεά.
Τον Παναγιώτατο προσφώνησε ο Εντιμ. κ. Παντελεήμων Παναγιωτίδης, νέος Πρόεδρος της Εφορείας της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής.
Νωρίτερα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, χοροστάτησε στη Θεία Λειτουργία που τελέστηκε στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, συγχοροστατούντων των Σεβ. Μητροπολιτών Γέροντος Δέρκων κ. Απόστολου, Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνα, Μυριοφύτου και Περιστάσεως κ. Ειρηναίου, Μύρων κ. Χρυσοστόμου, Ικονίου κ. Θεολήπτου, Καλλιουπόλεως και Μαδύτου κ. Στεφάνου, Κυδωνιών κ. Αθηναγόρα, Σηλυβρίας κ. Μαξίμου, Σαράντα Εκκλησιών κ. Ανδρέα και Προύσης κ. Ιωακείμ.