«Ο Χριστιανισμός μπορεί να αντέξει» τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί συμπεραίνει σε μακροσκελή της ανάλυση η εφημερίδα Welt που σημειώνει:
«Η Κωνσταντινούπολη είναι σήμερα μια τουρκική πόλη. Αλλά ανήκει σε όλο τον κόσμο. Ιδρυθείσα πριν από 2.680 χρόνια ως Βυζάντιο, έγινε στη συνέχεια ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική και εν τέλει τουρκική πόλη. Στη μακρά της ιστορία που αποτέλεσε το σταυροδρόμι για πολλά έθνη και πολιτισμούς οφείλεται το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα έχει -και παρά τον Ερντογάν- μια λαμπρή ακτινοβολία. Όποιος αντίκρισε μια φορά τη σιλουέτα της Κωνσταντινούπολης, δεν μπορεί να την ξεχάσει πια. Εξού και δεν είναι ασήμαντο ότι ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν μετέτρεψε εκ νέου την Αγία Σοφία σε τζαμί.
[…] Ακόμη δεν είναι σαφές πού το πάει ο Ερντογάν. Μπορεί να θέλει να αποπροσανατολίσει από προβλήματα στο εσωτερικό και να θέλει να προσφέρει στους πιστούς Τούρκους λίγο μουσουλμανικό πανηγύρι. Μπορεί όμως να θέλει άλλα και περισσότερα. Ωστόσο είναι αξιομνημόνευτο ότι η πρώτη προσευχή της Παρασκευής στην Αγία Σοφία […] δεν ήταν τόσο εντυπωσιακή, θριαμβευτική και επιθετική όπως προεξοφλούσαν πολλοί στο προοίμιο. Ούτε ήρθαν εκατομμύρια στην Κωνσταντινούπολη, ούτε κηρύχθηκε ο ιερός πόλεμος. […] Ο Ερντογάν γνωρίζει άλλωστε ότι το 30% των ψηφοφόρων του δεν ενδιαφέρονται για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας και πως μόλις το 40% των Τούρκων την υποστηρίζει. Η πλειονότητα απέχει πολύ από το να επιζητεί ένα θεοκρατικό καθεστώς.
[…] Γι΄ αυτό και στη διαμάχη αυτή για την Αγία Σοφία δεν χρειάζονται υπερβολές, πόσο μάλλον να επισείει κανείς μια νέα χριστιανο-ισλαμική σύγκρουση των πολιτισμών. Για πάνω από 900 χρόνια η Αγία Σοφία ήταν για την Ορθοδοξία η κεντρική εκκλησία, όπως μαρτυρούν ακόμη και σήμερα οι νωπογραφίες στο εσωτερικό. Αυτό όμως δεν θεμελιώνει δικαιώματα ιδιοκτησίας και χρήσης. Εκκλησίες και τζαμιά είναι άγιοι χώροι, αλλά μπορούν να βεβηλωθούν, να μετατραπούν ή να δημευθούν χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι θρησκείες υφίστανται ζημιά. Εν τέλει οι εκκλησίες και τα τζαμιά είναι απλώς κτίρια, όπως και όλα τα υπόλοιπα. Δεν ζει κάτι το άγιο μέσα τους. Είναι άγιοι χώροι μέχρι να μην είναι πια. Και τότε αποκτούν και αυτοί το στάτους του εφήμερου. Και γίνονται στάβλοι, αποθήκες, σχολεία ή μουσεία», γράφει η εφημερίδα αναφερόμενη σε δεκάδες εκκλησίες στη Γερμανία, που εξαιτίας της όλο και μικρότερης προσέλευσης των πιστών έχουν κλείσει, πουληθεί και μετατραπεί σε άλλους χώρους, ακόμη και σε τζαμιά. «Μπορεί αυτό να πονάει τους Χριστιανούς. Αλλά έτσι είναι: το εξασθενημένο θρησκευτικό ενδιαφέρον πολλών Γερμανών που στην καλύτερη είναι απλώς τυπικά Χριστιανοί είναι αυτό που προκαλεί την εξαφάνιση εκκλησιών. Την ευθύνη γι΄ αυτό δεν φέρουν οι μουσουλμάνοι, αλλά οι μη μουσουλμάνοι.
Οι μετατροπές τόπων λατρείας δεν είναι νέο φαινόμενο
Όσον αφορά τις μετατροπές, λοιπόν, οι Χριστιανοί θα έπρεπε να είναι προσεκτικοί. Κατά τον Μεσαίωνα πολλές συναγωγές στη Γερμανία είχαν μετατραπεί σε χριστιανικές εκκλησίες. […] Το ότι δεν πρόκειται για ιστορίες μακρινών σκοτεινών εποχών καταδεικνύουν τα όσα εκτυλίχθηκαν πριν από καιρό στην Κόρδοβα της Ισπανίας» γράφει η Welt αναφερόμενη στην αρνητική απάντηση που είχε δώσει το 2006 ο τότε Πάπας Βενέδικτος σε παράκληση ισπανών μουσουλμάνων να μπορούν να προσεύχονται και εκείνοι στον ιστορικό καθεδρικό ναό της Κόρδοβα που ήταν κάποτε και τζαμί. «Ισπανοί μουσουλμάνοι ενδέχεται να αισθάνονται, λοιπόν, τον ίδιο πόνο που δήλωσε ότι αισθάνεται ο νυν Πάπας Φραγκίσκος για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας».
[…] Ένας από τους λόγους που η μετατροπή της Αγίας Σοφίας προσέκρουσε σε τόσο έντονη κριτική είναι και το γεγονός ότι αντίκειται σε ένα δόγμα, στο οποίο εξακολουθούν να πιστεύουν σήμερα πολλοί και το οποίο λέει ότι όλοι οι δρόμοι της σύγχρονης εποχής οδηγούν μακριά από τη θρησκεία. Το να οδηγεί αυτός ο δρόμος και πάλι ''προς τα πίσω'' δεν ταιριάζει φυσικά σε αυτή την εικόνα. Στην πραγματικότητα όμως αυτός ο δρόμος ακολουθείται εδώ και καιρό στις ΗΠΑ, στη νότια Αμερική, στην Ασία αλλά και αλλού. Γι΄ αυτό λοιπόν η εκ νέου μετατροπή της Αγίας Σοφίας -και παρά τα όποια κρυφά κίνητρα- δεν πρέπει να ισοδυναμεί με συμφορά. Ως μουσείο η Αγία Σοφία είχε έναν περίεργο υβριδικό χαρακτήρα. Όχι καθαρά ορθόδοξη-χριστιανική, ούτε καθαρά μουσουλμανική. […] Από έξω τζαμί και από μέσα τουριστικό αξιοθέατο και χώρος για επίδοξους αρχιτέκτονες. Για τον Χριστιανισμό που βλέπει να φθίνει ο αριθμός των εκκλησιών του, η μετατροπή της Αγίας Σοφίας είναι κάτι που μπορεί να αντέξει».
«Ο ηγέτης των απανταχού μουσουλμάνων»
Στο θέμα της Αγίας Σοφίας επανέρχεται και η σημερινή Süddeutsche Zeitung υπό τον τίτλο «Στο πνεύμα του πορθητή»
«[...] Με την εργαλειοποίηση της Αγίας Σοφίας ο πρόεδρος Ερντογάν δεν απευθύνεται μόνο στους τούρκους μουσουλμάνους. Με το λαϊκίστικο αυτό μείγμα εθνικισμού, νεο-οθωμανικής ανάγνωσης του παρελθόντος αλλά και εξόφθαλμης μουσουλμανικής αδελφοσύνης, προβάλλει εαυτόν ως ηγέτη των απανταχού μουσουλμάνων, ως μαχητή κατά οποιασδήποτε αδικίας, είτε πρόκειται για την ισραηλινή εποικιστική πολιτική και κατοχή στην Παλαιστίνη, είτε για τον πόλεμο στη Συρία, είτε για την εχθρότητα έναντι του Ισλάμ στην Ευρώπη.
Σε περίπτωση που καρποφορήσει η τακτική του Ερντογάν ενδέχεται να φανερωθεί και η πραγματική συνέπεια του αξιοσημείωτου κηρύγματος της περασμένης Παρασκευής: η κινητοποίηση των μουσουλμάνων που είναι δυσαρεστημένοι με την πολιτική κατάσταση στις χώρες τους και η υποταγή τους σε έναν τούρκο πρόεδρο που μάχεται πρωτίστως για τη διατήρηση της εξουσίας στη χώρα του».
Πηγή: DW