Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αντέκρουσαν αυτή την εβδομάδα ορισμένες προτάσεις των ΗΠΑ σχετικά με τον τρόπο τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία, κάνοντας αντιπροτάσεις σε μία σειρά ζητημάτων, από το εδαφικό έως τις κυρώσεις, σύμφωνα με τα πλήρη κείμενα των προτάσεων που περιήλθαν στην κατοχή του Reuters και βλέπουν για πρώτη φορά το φως. Οι δέσμες προτάσεων από τις συνομιλίες μεταξύ Αμερικανών, Ευρωπαίων και Ουκρανών αξιωματούχων στις 17 Απριλίου στο Παρίσι και στις 23 Απριλίου στο Λονδίνο αποκάλυψαν τις εσωτερικές λειτουργίες της διπλωματίας που βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επιδιώκει έναν γρήγορο τερματισμό του πολέμου.
Οι κύριοι τομείς διαφορών στα δύο κείμενα αφορούν ζητήματα όπως το εδαφικό, η άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι εγγυήσεις ασφαλείας και το μέγεθος του ουκρανικού στρατού. Ενώ ορισμένες από τις αποκλίσεις έχουν επισημανθεί από πηγές κοντά στις συνομιλίες, τα έγγραφα που είδε το Reuters παρουσιάζουν για πρώτη φορά τις διαφορές με πλήρη και σαφή λεπτομέρεια. Το πρώτο κείμενο αντικατοπτρίζει τις προτάσεις που κοινοποίησε ο απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, σε Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Παρίσι, οι οποίες με τη σειρά τους διαβιβάστηκαν στους Ουκρανούς, σύμφωνα με πηγές κοντά στις συνομιλίες. Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, περιέγραψε τις προτάσεις ως ένα «ευρύ πλαίσιο» για να προσδιορίσει τις διαφορές μεταξύ των πλευρών. Το δεύτερο κείμενο προέκυψε μια εβδομάδα αργότερα από τις συνομιλίες μεταξύ Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων στο Λονδίνο και έχει δοθεί στην αμερικανική πλευρά, ανέφεραν οι πηγές. Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε χθες ότι πιστεύει ότι ένα έγγραφο με προτάσεις που προέκυψαν από τις συνομιλίες της Τετάρτης στο Λονδίνο βρίσκεται τώρα στο γραφείο του Τραμπ. Οι νέες διπλωματικές προσπάθειες είναι η πιο συντονισμένη προσπάθεια για τον τερματισμό της σύρραξης από τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Οι δυνάμεις της Μόσχας ελέγχουν πλέον σχεδόν το ένα πέμπτο της Ουκρανίας.
Διαφορές στο εδαφικό και τις εγγυήσεις ασφαλείας
Οι προτάσεις Γουίτκοφ ζητούσαν την de jure αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ελέγχου της Ρωσίας στην Κριμαία, την ουκρανική χερσόνησο που η Μόσχα κατέλαβε και προσάρτησε το 2014, καθώς και την de facto αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε περιοχές της νότιας και ανατολικής Ουκρανίας που ελέγχουν οι δυνάμεις της Μόσχας. Αντιθέτως, το ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο αναβάλλει τη λεπτομερή συζήτηση για το εδαφικό ζήτημα μέχρι μετά την ολοκλήρωση της εκεχειρίας, χωρίς να αναφέρεται στο έγγραφο η αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου σε οποιαδήποτε ουκρανική επικράτεια. Σχετικά με τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας, το έγγραφο Γουίτκοφ αναφέρει ότι η Ουκρανία θα έχει μια «ισχυρή εγγύηση ασφάλειας» με τα ευρωπαϊκά και άλλα φιλικά κράτη να ενεργούν ως εγγυητές. Δεν παρέχει περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με αυτό, αλλά αναφέρει ότι το Κίεβο δεν θα επιδιώξει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Το αντίπαλο έγγραφο είναι πιο συγκεκριμένο, αναφέροντας ότι δεν θα υπάρχουν όρια στις ουκρανικές δυνάμεις και κανένας περιορισμός στους συμμάχους της Ουκρανίας που θα τοποθετούν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις σε ουκρανικό έδαφος - μια διάταξη που είναι πιθανό να ενοχλήσει τη Μόσχα.
Προτείνει ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας για το Κίεβο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, με μια «συμφωνία τύπου Άρθρου 5», μια αναφορά στη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του ΝΑΤΟ. Σχετικά με τα οικονομικά μέτρα, οι προτάσεις Γουίτκοφ αναφέρουν ότι οι κυρώσεις που ισχύουν κατά της Ρωσίας από την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θα αρθούν ως μέρος της υπό συζήτηση συμφωνίας. Οι αντιπροτάσεις αναφέρουν ότι θα υπάρξει «σταδιακή χαλάρωση των κυρώσεων μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης» και ότι οι κυρώσεις μπορούν να επανέλθπυν εάν η Ρωσία παραβιάσει τους όρους της ειρηνευτικής συμφωνίας.
Το ευρωπαϊκό και ουκρανικό έγγραφο προτείνει επίσης η Ουκρανία να λάβει οικονομική αποζημίωση για τις ζημίες που προκλήθηκαν στον πόλεμο από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό που έχουν παγώσει. Το κείμενο Γουίτκοφ αναφέρει μόνο ότι η Ουκρανία θα αποζημιωθεί οικονομικά, χωρίς να αναφέρει την πηγή των χρημάτων.
Αναλυτικά οι όροι:
- Μόνιμη κατάπαυση του πυρός
- Παροχή στην Ουκρανία ισχυρών εγγυήσεων ασφάλειας
- Η Ουκρανία δεν θα επιδιώξει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
- Οι ΗΠΑ παρέχουν de jure αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου της Κριμαίας
- Οι ΗΠΑ παρέχουν de facto αναγνώριση των ρωσικών ελεγχόμενων τμημάτων της Ζαπορίζια, του Ντονέτσκ και της Χερσώνα
- Η Ουκρανία ανακτά εδάφη στην περιφέρεια Χάρκοβο
- Η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια μέσω του ελέγχου και διαχείρισης του σταθμού από τις ΗΠΑ, με ηλεκτρική ενέργεια που διανέμεται και στις δύο πλευρές, καθώς και του φράγματος της Καχόβκα.
- Η Ουκρανία να απολαμβάνει την ανεμπόδιστη διέλευση στον ποταμό Ντίπρο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπουρν.
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία θα εφαρμόσουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
- Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και να αποζημιωθεί οικονομικά
- Οι κυρώσεις στη Ρωσία που προκύπτουν από αυτή τη σύγκρουση από το 2014 θα καταργηθούν
- Οικονομική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στον ενεργειακό και άλλους βιομηχανικούς τομείς.
Οι αντιπροτάσεις που υποβλήθηκαν από Ουκρανούς και Ευρωπαίους
Το Reuters δημοσίευσε επίσης λεπτομέρειες από ένα ακόμα έγγραφο που έχει στη διάθεσή του και περιέχει τις αντιπροτάσεις για συμφωνία που υπέβαλαν Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
Αναλυτικά οι αντιπροτάσεις:
- Δέσμευση για πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός στον ουρανό, στη στεριά και στη θάλασσα
- Και οι δύο πλευρές να ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για την τεχνική εφαρμογή της συμφωνίας με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτό γίνεται παράλληλα με την προετοιμασία της ατζέντας και των λεπτομερειών για μια πλήρη ειρηνευτική συμφωνία
- Παρακολούθηση της κατάπαυσης του πυρός, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και την υποστήριξη τρίτων χωρών.
- Η Ρωσία πρέπει να επιστρέψει άνευ όρων όλα τα απελαθέντα και παράνομα εκτοπισμένα παιδιά της Ουκρανίας
- Ανταλλαγή όλων των αιχμαλώτων πολέμου
- Η Ρωσία πρέπει να απελευθερώσει όλους τους αμάχους κρατούμενους
- Η Ουκρανία λαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, μεταξύ άλλων από τις ΗΠΑ (συμφωνία όπως το άρθρο 5), ενώ δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των Συμμάχων για την ένταξη στο ΝΑΤΟ
- Κανένας περιορισμός στις ουκρανικές αμυντικές δυνάμεις
- Οι εγγυήτριες χώρες θα είναι μια ad hoc ομάδα ευρωπαϊκών χωρών και πρόθυμων μη ευρωπαϊκών χωρών. Κανένας περιορισμός στην παρουσία, τα όπλα και τις επιχειρήσεις φιλικών ξένων δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας
- Η Ουκρανία θα επιδιώξει την ένταξη στην ΕΕ
- Τα εδαφικά ζητήματα θα συζητηθούν και θα επιλυθούν μετά από πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός
- Οι εδαφικές διαπραγματεύσεις ξεκινούν από τη βάση της γραμμής ελέγχου
- Η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθώς και του φράγματος της Καχόβκα.
- Η Ουκρανία θα απολαμβάνει ανεμπόδιστα περάσματα στον ποταμό Ντίνπρο και τον έλεγχο της χερσονήσου Κινμπουρν.
- ΗΠΑ και Ουκρανία εφαρμόζουν συμφωνία οικονομικής συνεργασίας/ορυκτών
- Η Ουκρανία θα ανακατασκευαστεί πλήρως και θα αποζημιωθεί οικονομικά, μεταξύ άλλων μέσω ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που θα παραμείνουν δεσμευμένα έως ότου η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημίες που της προκάλεσε
- Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ στη Ρωσία από το 2014 ενδέχεται να χαλαρώσουν σταδιακά μετά την επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και να επαναληφθούν σε περίπτωση παραβίασης της ειρηνευτικής συμφωνίας.