Ο πρώην Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ με αφορμή την πρόσφατη επέτειο για τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, αναφέρθηκε στην πορεία της Κύπρου στην ΕΕ τα 20 αυτά χρόνια.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων και τον Γιώργο Κακούρη υπενθύμισε πως προήδρευσε της συνάντησης τον Δεκέμβριο του 1997 όταν αποφασίστηκε η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την Κύπρο, κάτι με το οποίο όπως είπε η Γαλλία διαφωνούσε τότε. Ερχόμενος στην περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Κύπρο και τα κρίσιμα Eurogroup του Μαρτίου του 2013, ο κ. Γιούνκερ εκτίμησε πως «το Eurogroup μεταχειρίστηκε λάθος την Κύπρο κατά τον πρώτο γύρο συζητήσεων, όμως μετά η Κύπρος πήρε τη μοίρα της στα χέρια της».
«Η Κύπρος ήταν πολύ επιτυχημένη στο πώς διαχειρίστηκε την οικονομική κρίση», εν μέσω των πιέσεων από το Eurogroup και το IMF, αν και «ζητήθηκαν να γίνουν τεράστιες προσπάθειες από τους Κύπριους». Όπως σημείωσε, όταν ήταν επικεφαλής του Eurogroup διαφωνούσε με τα κράτη του βορρά υποστηρίζοντας πως «δεν λάμβαναν υπόψη τις προσπάθειες που έπρεπε να γίνουν από απλούς πολίτες και το φτωχότερο μέρος της Ελληνικής και της Κυπριακής κοινωνίας», κάνοντας λόγο για «βαθιά άδικη» μεταχείριση των απλών Κυπρίων από τη διεθνή κοινότητα.
«Ασφαλής χώρα η Κύπρος»
Παρόλα αυτά, συνέχισε, η Κύπρος είναι τώρα μια «ασφαλής χώρα» και «κανένας δεν αμφισβητεί τη σοβαρότητα των πολιτικών αρχών και του κυπριακού λαού», σημειώνοντας πως οι Κύπριοι θα πρέπει να είναι περήφανοι που από μια καταστροφική κατάσταση «κατάφεραν να βρεθούν στο μέσο του σοβαρού τμήματος της ευρωζώνης». Κάποιοι στο Eurogroup πάντα θεωρούσαν πως μικρές χώρες όπως η Κύπρος, ή και το Λουξεμβούργο, «μπορούν να τις μεταχειρίζονται με καλοπροαίρετη αμέλεια», όμως «τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει η Κύπρος ήταν όσο σοβαρά όσο αυτά που είχαν να αντιμετωπίσουν άλλες χώρες στην ευρωζώνη». Κληθείς πάντως να σχολιάσει την υπόθεση των χρυσών διαβατηρίων, ο κ. Γιούνκερ είπε πως «δεν ήμουν ποτέ υπέρ αυτής της ανοησίας του να παραδίδει κανείς μέρος της κυριαρχίας του μέσω διαβατηρίων σε ανθρώπους από αλλού», τονίζοντας πως είναι καλό που μπήκε τέλος στην πρακτική.
Δεν έχουν εξαφανιστεί οι προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού
Αναφερόμενος στο Κυπριακό, είπε ότι “όλοι θα έπρεπε να είχαν επενδύσει περισσότερα στο Κυπριακό κατά την τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία καθώς ήταν «η τελευταία πραγματικά χρήσιμη περίοδος” κατά την οποία όμως η ε/κ πλευρά «δεν ήταν έτοιμη να κάνει το άλμα», όπως είπε, μιλώντας από το γραφείο που διατηρεί μέχρι σήμερα στο Μπερλεμόν, την έδρα της Κομισιόν στις Βρυξέλλες.
Ο κ. Γιούνκερ αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο πώς βλέπει τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού, λέγοντας πως θεωρεί πως δεν έχουν εξαφανιστεί, λέγοντας πως ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είναι «άνθρωπος με καλή θέληση», και προσθέτοντας πως θα υπάρξουν νέες πιθανότητες «αν βρούμε τρόπους να επανασυνδεθούμε στο Κυπριακό με τον κ. Ερντογάν». Σε σχέση με τον ρόλο που θεωρεί πως πρέπει να έχει η ΕΕ στη διαδικασία, σημείωσε πως η ΕΕ πρέπει να είναι εκεί αν το ζητήσουν οι δύο πλευρές, και πως βλέπει την ΕΕ να έχει περισσότερο ένα ρόλο ενδιάμεσου, αλλά πως δεν μπορεί μόνη της να αναλάβει πρωτοβουλίες. Τόνισε πως θεωρεί πως ο Ερντογάν είναι που λαμβάνει τελικές αποφάσεις στο βόρειο τμήμα της Κύπρου (σσ.κατεχόμενα), κάτι που χαρακτήρισε «άβολο» για την Ευρώπη. Αναφορικά με το μέλλον της Ευρώπης, υπογράμμισε την ανάγκη μεταρρυθμίσεων πριν τη διεύρυνση, όπως την εισαγωγή αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία σε ορισμένα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Εκτίμησε ακόμα πως θα υπάρξει άνοδος των εξτρεμιστών στις ευρωεκλογές, αλλά πως ο τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτά τα φαινόμενα είναι αντιμετωπίζοντας τα επιχειρήματα τους, και όχι επαναλαμβάνοντας τα.
«Θα έπρεπε να είχαμε επενδύσει περισσότερα όλοι μας»
Μιλώντας για τη διαπραγμάτευση για την προστατευόμενη ονομασία προέλευσης για το χαλλούμι μεταξύ των Αναστασιάδη και Ακιντζί, στην οποία ήταν παρών, ο κ. Γιούνκερ σημείωσε πως ήταν μια διαδικασία που «πήρε ώρες και ώρες», προσθέτοντας πως ήξερε πως δεν θα ήταν μια εύκολη συζήτηση και για αυτό ήταν ευχαριστημένος «που καταφέραμε να έχουμε αυτή την συναντίληψη». Όπως είπε, κατά τη διάρκεια της συζήτησης «έπρεπε να ελέγχω κατ’ επανάληψη με την νομική υπηρεσία εδώ στις Βρυξέλλες μέσω τηλεφώνου» για το ποιες πρόνοιες της συμφωνίας είναι εφικτές. Ερωτηθείς για τη δήλωσή του σε συνέντευξη μετά το τέλος της θητείας του, στην οποία ανέφερε πως η μη επίλυση του Κυπριακού ήταν ένας από τους στόχους τους οποίους μετανιώνει πως δεν πέτυχε, ο κ. Γιούνκερ σημείωσε πως ακόμα διερωτάται γιατί κάποια πράγματα έγιναν ή δεν έγιναν.
«Ήμουν πεπεισμένος πως αυτή η περίοδος», σημείωσε αναφερόμενος στον τελευταίο κύκλο διαπραγματεύσεων που σταμάτησε το 2017, «ήταν η τελευταία πραγματικά χρήσιμη περίοδος. Θα έπρεπε να είχαμε επενδύσει περισσότερα, όλοι μας».
«Είχα ιδιαίτερα ελπίδες πως θα δούλευε μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας για το τυρί αυτό» σημείωσε. «Αν σε ένα τεχνικό θέμα ήταν εφικτό να φέρουμε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον ηγέτη της τουρκικής κοινότητας στον βορρά, όλα θα ήταν πιθανά συνέχισε, τονίζοντας πως είχε καλές σχέσεις και με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και με τον τέως Τ/Κ ηγέτη. «Απογοητεύτηκα που μετά τα πράγματα γίνονταν πιο δύσκολα από ότι πριν, ποτέ δεν το κατάλαβα αυτό» συνέχισε. Εξηγώντας γιατί θεωρούσε πως η πρόοδος ήταν εφικτή εκείνη την περίοδο, είπε πως «είχα συνομιλίες με τον Ερντογάν, ο οποίος ήταν πιο θετικός εκείνη την περίοδο από ότι προηγουμένως. Όταν του μιλούσα ως πρωθυπουργός και στην αρχή της προεδρικής θητείας μου, άφριζε στο στόμα όταν συζητούσαμε το Κυπριακό. Και ξαφνικά έγινε πολύ πιο προσαρμόσιμος και ανοιχτόμυαλος για να δοθεί τέλος σε αυτό το δράμα». Σύμφωνα με τον κ. Γιούνκερ, αυτή ήταν μια τελευταία ευκαιρία καθώς «η εντύπωση μου ήταν, έχοντας μιλήσει με πολλούς κυρίως νέους Κύπριους, ήταν πως οι νέοι στην Κύπρο είχαν απόσταση από το θέμα γιατί είχαν μεγαλώσει» σε «αυτή τη ‘νεκρή’ κατάσταση, δεν υπέφεραν πραγματικά, έχαναν το ενδιαφέρον τους» για τη λύση. Όπως είπε, αυτό που έλεγε στην ομάδα του ήταν πως έπρεπε η προσπάθεια να γινόταν τώρα καθώς «σε δέκα χρόνια από τώρα δεν υπάρχει η προετοιμασία των νέων ανθρώπων στο νότο του νησιού να κάνουν συμβιβασμούς». «Θεωρώ πως το κύριο πρόβλημα δεν ήταν ο Ερντογάν και δεν ήταν ο Ακιντζί, αλλά ο νότος του νησιού, γιατί δεν ήταν έτοιμος να κάνει το άλμα» συνέχισε, επαναλαμβάνοντας πως απογοητεύτηκε καθώς «επένδυσα αρκετό από τον χρόνο μου στο θέμα αυτό, έχοντας διμερείς επαφές». Αναφερόμενος στην ηγεσία της ε/κ πλευράς, σημείωσε πως «αν και συμπαθώ και αγαπώ αυτούς στον νότο, δεν έκαναν αρκετές προσπάθειες να εξηγήσουν πως αυτή ήταν η στιγμή για το άλμα, και ούτε τα άλλα κόμματα στο νησί το έκαναν».
(Σ.Σ.) Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, είχε δηλώσει για το ναυάγιο του Κραν Μοντανά πως όσες προτάσεις κατατέθηκαν από την ε/κ πλευρά την 5η Ιουλίου, 2017, στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Κύπρο «αποσύρθηκαν λόγω της μη ικανοποίησης των αξιώσεων που θέσαμε». Ανέφερε επίσης πως το ναυάγιο επήλθε λόγω της επιμονής της Τουρκίας και της τ/κ ηγεσίας στη διατήρηση του συστήματος εγγυήσεων, του μονομερούς επεμβατικού δικαιώματος και της διατήρησης μόνιμης στρατιωτικής βάσης στην τ/κ συνιστώσα πολιτεία με εσαεί παρουσία 1800 με 2000 Τούρκων στρατιωτών. Επεσήμανε μάλιστα ότι προ του δείπνου της 6ης Ιουλίου όσο και μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωνε πως «καλά κάνουν οι Ελληνοκύπριοι να ξυπνήσουν από το όνειρο πως η Τουρκία θα αποδεχθεί ποτέ τον τερματισμό των εγγυήσεων». Επεσήμανε, περαιτέρω, πως «στόχος και σκοπός μας μέσα από τις προτάσεις που έχουμε υποβάλει είναι η δημιουργία ενός πραγματικά ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους, απαλλαγμένου από τις όποιες εξαρτήσεις τρίτων χωρών. Ενός σύγχρονου, απόλυτα εναρμονισμένου με το ευρωπαϊκό κεκτημένο κράτους που θα δίδει την προοπτική ειρηνικής συνύπαρξης και προοπτικής για το μέλλον για όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους του», ανέφερε, και τόνισε πως «εμείς εμμένουμε στις διαδικασίες των ΗΕ και σε όσα έχουν συμφωνηθεί μέχρι σήμερα». Εξάλλου, ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και τότε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε δηλώσει μετά τη Διάσκεψη πως οι πραγματικοί λόγοι της αποτυχίας στο Κραν Μοντανά, δεν ήταν τίποτε άλλο από την εμμονή της Τουρκίας για συνέχιση εγγυητικών και παρεμβατικών δικαιωμάτων στην Κύπρο, όπως και για μόνιμη παρουσία τουρκικού στρατού στο νησί. Από την πλευρά του, ο τότε διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς, Ανδρέας Μαυρογιάννης, είχε δηλώσει πως «ο Τσαβούσογλου (τέως Τούρκος ΥΠΕΞ) απάντησε πως δεν μπορεί να υπάρξει κατάργηση επεμβατικού δικαιώματος και της μονομερής επέμβασης παρά μόνο μετά την εφαρμογή της λύσης και μετά από περίοδο ασφάλειας 15 χρόνων». Σε σχέση με τα στρατεύματα σημείωσε πως ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών «είπε ότι δέχονται ουσιαστική μείωση, αλλά τα εναπομένοντα να είναι στην Κύπρο εσαεί». «Αυτό ήταν που τίναξε τα πράγματα στον αέρα», συμπλήρωσε. Από την πλευρά του, ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος ήταν παρών στη τελική φάση της Διάσκεψης στο Κραν Μοντανά είχε δηλώσει μετά το κλείσιμό της πως «υπήρχαν διαφορές σε αριθμό θεμάτων ανάμεσα στις αντιπροσωπείες που συμμετείχαν» σε αυτήν. Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει ακόμα μια σημαντική διαφορά μεταξύ των αντιπροσωπειών σε ό,τι αφορά ένα συγκεκριμένο αριθμό θεμάτων και ως εκ τούτου δεν ήταν δυνατό να καταλήξουν σε συμφωνία, ανέφερε. Εξέφρασε ακόμη την ευγνωμοσύνη του στους δύο ηγέτες «που επιθυμούν το καλύτερο για όλους τους Κυπρίους», τους αντιπροσώπους των εγγυητριών και της ΕΕ).