Το 147 τεύχος της λεπτομερούς έκθεσης με τίτλο «Chaillot Paper», που δημοσιεύεται τακτικά από το Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Eνωσης (EUISS), είναι αφιερωμένο στο μέλλον των Βαλκανίων, γράφει ο τούρκος συντάκτης Ταχά Κιλίντς, σε άρθρο του στην τουρκική εφημερίδα Γενί Σαφάκ.
«Τρία σενάρια για το 2025»
Η 73 σελίδων έκθεση, η οποία παρουσιάστηκε με τον τίτλο «τρία σενάρια για το 2025», περιέχει αρκετά αξιοσημείωτες λεπτομέρειες.
Στις πληροφορίες που δίνονται στην εισαγωγή, αναφέρεται ότι σχεδόν 200 άτομα συμμετείχαν στην προετοιμασία της έκθεσης, η οποία συντάχθηκε μετά τις κατά σειρά συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε Βρυξέλλες, Βελιγράδι, Σεράγεβο, Σκόπια και Τίρανα, μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου 2018.
Σύμφωνα με την έκθεση, είναι δυνατό να μιλήσουμε για τρία πιθανά σενάρια στο εγγύς μέλλον των Βαλκανίων:
Σενάριο Πρώτο:
Ξεκινώντας από τη διευθέτηση του «θέματος του ονόματος» μεταξύ Ελλάδας και Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, ένας αέρας αισιοδοξίας εξαπλώνεται σε όλα τα Βαλκάνια.
Ο κατακερματισμός της Γιουγκοσλαβίας (iss.europa.eu)
Οπότε οι σχέσεις μεταξύ Κοσόβου και Σερβίας θα βρεθούν σε καλό δρόμο. Η ανεργία θα μειωθεί ταυτόχρονα με την οικονομική ανάπτυξη και καθώς αυξάνεται η ανάγκη για προσωπικό στην εγχώρια αγορά, οι βαλκανικοί λαοί δεν θα πηγαίνουν πλέον σε άλλες χώρες του κόσμου ως εργαζόμενοι.
Το Μαυροβούνιο και η Σερβία θα γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Κάθε χώρα θα τακτοποιήσει τον εαυτό της και θα δημιουργήσει συστήματα που θα κυριαρχούνται από τον νόμο. Ετσι, η διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα θα εξαλειφθούν.
Σενάριο Δεύτερο:
Μερική πρόοδος θα παρατηρηθεί στα Βαλκάνια, αλλά θα υπάρξουν διαταραχές, ειδικά στις διαδικασίες που αφορούν την ΕΕ. Οι διαδικασίες πολιτικών αποφάσεων θα βρίσκονται στα χέρια ατόμων και ορισμένων εστιακών σημείων και όχι θεσμών.
Θα σημειωθούν ορισμένες εντάσεις, αλλά θα ξεπεραστούν. Αν και ο διάλογος μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας θα καθιερωθεί, δεν θα επέλθει η πλήρης ομαλοποίηση.
Η εξέχουσα θέση των πολιτικών που βασίζονται στην εθνική καταγωγή θα παρατηρηθεί επίσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η Δημοκρατία της Σέρπσκα θα αρχίσει να δείχνει σημάδια αποχώρησης από την ένωση.
Η ευθραυστότητα της περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας θα συνεχιστεί.
Η Ρωσία θα αυξήσει την επιρροή της ως εξωτερικός παράγοντας που απειλεί τη σταθερότητα στα Βαλκάνια. Η ανεργία και άλλα προβλήματα θα παραμείνουν στο προσκήνιο.
Σενάριο Τρίτο:
Οι διαδικασίες ένταξης στην ΕΕ στις βαλκανικές χώρες θα ανασταλούν σταδιακά.
Ο εκπρόσωπος της προεδρίας της Τουρκίας Ιμπραήμ Καλίν σε συνάντηση για τα Βαλκάνια
Αντίθετα, θα ξεκινήσει μια εποχή βασισμένη στη γεωπολιτική και τις εσωτερικές συγκρούσεις.
Ο διάλογος Σερβίας-Κοσόβου θα προκαλέσει τεράστιες ρωγμές στην εσωτερική πολιτική του Κοσσυφοπεδίου.
Αυτό θα οδηγήσει τη Δημοκρατία Σέρπσκα να επιδιώξει τη δική της ανεξαρτησία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Δεδομένου ότι η επαναχάραξη των συνόρων δεν μπορεί να γίνει αναίμακτα, φυσικά, τα Βαλκάνια θα συρθούν ξανά στη δίνη των συγκρούσεων και του πολέμου.
Οι κυβερνήσεις στο Μαυροβούνιο και την Αλβανία δεν θα μπορέσουν να κρατήσουν τις δομές της μαφίας και τις εγκληματικές οργανώσεις εντός της χώρας.
Στη Σερβία θα έρθουν στην εξουσία στοιχεία βαθέως κράτους που θα στρέψουν πλήρως την κατεύθυνση της χώρας προς τη Ρωσία. Η επιρροή της Ρωσίας στα Βαλκάνια – κυρίως στον στρατιωτικό τομέα – θα βαθύνει ακόμη περισσότερο.
Εξι αιτίες αστάθειας
Προβάλλοντας αυτά τα τρία πιθανά σενάρια για το εγγύς μέλλον των Βαλκανίων, το «Chaillot Paper» απαριθμεί τις έξι κύριες αιτίες της αστάθειας που αντιμετωπίζει η περιοχή:
1) Μείωση πληθυσμού σχεδόν σε κάθε χώρα για διάφορους λόγους, 2) Υψηλά επίπεδα ανεργίας και δημόσιο χρέος, 3) Ιδρύματα που είναι ανεπαρκή και αδρανή, 4) Αύξηση των πολιτιστικών και εθνικοκεντρικών διαχωρισμών, 5) Τα εκπαιδευτικά συστήματα και τα προγράμματα σπουδών υπολείπονται των αναγκών της εποχής, 6) Πολυδιάστατα προβλήματα που προκαλούνται από την αυξανόμενη επικράτηση της παγκοσμιοποίησης, της τεχνολογίας και της αστικοποίησης.
Το ακροατήριο της τουρκικής συνάντησης για τα Βαλκάνια
Ενα άλλο αξιοσημείωτο σημείο στην έκθεση είναι η αναφορά σε «έξι μη περιφερειακούς παίκτες» που είχαν επιρροή στα Βαλκάνια.
Αυτοί αναφέρονται ως χώρες της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, της Ρωσίας, της Κίνας, της Τουρκίας και των χωρών του Κόλπου (ιδιαίτερα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων).
Ενώ η ΕΕ και το ΝΑΤΟ προσπαθούν να κρατήσουν την περιοχή στην τροχιά τους, η Ρωσία συνεχίζει την παραδοσιακή «πανσλαβιστική» πολιτική της.
Ενώ η Κίνα κάλυπτε το κενό στον τομέα των υποδομών και των μεταφορών, η Τουρκία συνεχίζει την «οθωμανική πολιτική».
Το ενδιαφέρον του Κόλπου για τα Βαλκάνια αποτελούνταν από δύο πυλώνες, τον οικονομικό και τον ιδεολογικό. (Αν και η έκθεση αναφέρεται στη «διάδοση του Ουαχαμπισμού», είναι σαφές ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν έχουν τέτοιο κίνητρο).
«Εμείς τι κάνουμε»;
Είναι πολύ κατατοπιστική η προσπάθεια συλλογής στοιχείων για το παρόν και το μέλλον από μια έκθεση του 2018 καθώς εντείνονται οι εικασίες ότι τα Βαλκάνια επιστρέφουν σε κλίμα σύγκρουσης, τονίζει στο άρθρο του ο Ταχά Κιλίντς.
Και κλείνει με το ερώτημα: Εμείς τι κάνουμε για να μελετήσουμε τα Βαλκάνια βήμα-βήμα, να σχεδιάσουμε το μέλλον τους και να αναπτύξουμε στρατηγικές κατάλληλες για διάφορες εναλλακτικές, τόσο ως κράτος, όσο και ως ΜΚΟ και με όλα τα πνευματικά κέντρα;